Νίκος Βέλμος, (ψευδώνυμο του Νίκου Βογιατζάκη). Κρητικής καταγωγής αλλά γέννημα θρέμμα Πλακιώτης, γεννήθηκε το 1890 στην οδό Ναυάρχου Νικοδήμου 21. Από φτωχούς γονείς, ο πατέρας του ήταν τσαγκάρης κι είχε άλλα έξι αδέλφια. Σε γειτονικό σπίτι έμενε ο Εμμανουήλ Ροΐδης και του πήγαινε αυγά από το κοτέτσι του φτωχικού τους. Συγγραφέας, ηθοποιός, φιλότεχνος, αθηνολάτρης, επαναστάτης με τον τρόπο του, είχε πάντα την αίσθηση του κάλλους της ζωής που την ήθελε αγνή, απλή, ατόφια και χωρίς ψευτιά. Η δική του ζωή ήταν ένας συνεχής αγώνας για τους αδικημένους.
Μικροκλοπές και χασίς τον οδηγούν στη φυλακή. Χωρίς, λόγω της αλητείας του, να 'χει τελειώσει το δημοτικό, κατόρθωσε με συνεχή αυτομόρφωση (μετέφραζε Σαίξπηρ απ' το πρωτότυπο!) ν’ ασχοληθεί μ' επιτυχία με πολλά είδη τέχνης όπως το θέατρο, την πεζογραφία, τη ζωγραφική, αλλά και τη δημοσιογραφία. Το 1905 έφηβος, ανεβαίνει στο σανίδι με το θίασο της Αικατερίνης Βερώνη. Σύντομα βρίσκεσαι στο θίασο του Θωμά Οικονόμου ο οποίος ενθαρρύνει την αυτομόρφωσή του. Μετά το θάνατο του Οικονόμου, παίζει σε παραστάσεις με τη Μαρίκα Κοτοπούλη και την Κυβέλη. Περιοδεύει με πολλούς θιάσους σε νησιά του Αιγαίου, στη Σμύρνη και την Αίγυπτο, αποκομίζοντας εμπειρίες που ανοίγουν τον κόσμο στα μάτια του. Με την υποκριτική καταπιάνονται και οι αδελφές του Αριάδνη και Τατιανή. Στο σανίδι παραμένει κυρίως μέχρι το πρώτο μισό της δεκαετίας του 1920. Άλλοι λένε ότι έχει μεγάλο ταλέντο ως ηθοποιός, άλλοι πως έχει μέτριο.
Τη δεκαετία του 1910 εκδίδει τις πρώτες ποιητικές συλλογές. Το πεζό "Η ιστορία ενός παιδιού", που γράφει όταν φυλακίζεται το 1916 μετά από πολιτικό καυγά για τις σοσιαλιστικές του ιδέες, αξίζουν μια ιδιαίτερη θέση στην ιστορία της λογοτεχνίας. Ομοφυλόφιλος, ναρκομανής και αλκοολικός, αλλά χαρισματικός και πολυτάλαντος, υπήρξε ακάματος δημιουργός. Ήταν μία από τις πιο ιδιότυπες και κοινωνικά στιγματισμένες μορφές των πρώτων δεκαετιών του 20ού αιώνα.
Ίδρυσε το "Άσυλο Τέχνης", όπου οργανώνονταν ενδιαφέρουσες συζητήσεις για λογοτεχνικά, θεατρικά ή κοινωνικά θέματα και γινόντουσαν από καιρό σε καιρό ομαδικές ή ατομικές εκθέσεις γνωστών καλλιτεχνών. Μετέτρεψε το μπροστινό μέρος της οικίας του στην Πλάκα, που κοιτάζει στην οδό Νικοδήμου 21, σε διώροφο εκθεσιακό χώρο με δυο μικρές αίθουσες. Άνοιξε τις πόρτες του στο κοινό για πρώτη φορά το απόγευμα της 18ης Απριλίου 1928 με τα εγκαίνια της έκθεσης Γιαννούλη Χαλεπά που ευθύς αμέσως χαρακτηρίστηκε ως καλλιτεχνικό γεγονός. Η έκθεση γνώρισε επιτυχία προσελκύοντας μεγάλο αριθμό επισκεπτών, "κόσμο κάθε τάξεως", όπως σχολιάστηκε στον Τύπο της εποχής.
Μετέφερε στη δημοτική γλώσσα με πολύ σεβασμό έργα του Παπαρρηγόπουλου και του Βασιλειάδη, κυκλοφόρησε πολλά βιβλία και εξέδιδε το "Φραγκέλιο", ένα εβδομαδιαίο φύλλο που το έγραφε ολόκληρο ο ίδιος και το μοίραζε μόνος του στους συνδρομητές του. Στις λίγες σελίδες του έντυπου αυτού ο Βέλμος σατίριζε και καυτηρίαζε, άλλοτε έμμετρα και άλλοτε πεζά, τα κακώς κείμενα της πολιτικής, κοινωνικής και καλλιτεχνικής ζωής. Μέσα από το περιοδικό του "Φραγκέλιο" (1926-29) κήρυξε ως οργισμένο ξέσπασμα του ανθρωπισμού του, την "Επανάσταση των Φτωχών", με βάθρο την πεποίθησή του πως όποιος δεν εξεγείρεται εναντίον των πλουσίων βλέποντας τη δυστυχία των φτωχών είναι κτήνος. "Μοναχά ένα γομάρι μπορεί να είναι ευτυχισμένο άμα σε κάθε βήμα του σκοντάφτει σε πεινασμένους, σ’ αδικημένους, σ’ αρρώστους", έλεγε χαρακτηριστικά ο ίδιος ο Βέλμος.
Έγραψε τα: Ποίηση: Σεβντάς (1911), Δύο αγάπες˙ Ξυλογραφίες πρωτότυπες σχεδιασμένες και σκαλισμένες απ’ το ζωγράφο Άγγελο Θεοδωρόπουλο. (1923). Πεζογραφία: Ο ερωτοπαθος τραγουδιστής (1910), Ο πιστός της απελπισίας (από τη ζωή ενός αφορισμένου) και μελέτη για το θέατρο (1915), Σταγιονόρος (1926). Μελέτες: Το κοινωνικό βιβλίο (1921), Παλιά Αθήνα (1931), Ιστορία του παιδιού (1936).
Κατά μαρτυρία του Στρατή Δούκα, χτυπήθηκε το 1928 από την επιδημία του Δαγκείου στα νεφρά. Χωρίς ν' υποπτεύεται τα επακόλουθα συνέχισε να πίνει, μ' αποτέλεσμα οι συνέπειες της υποχρονίας νεφρίτιδας ν' εκδηλωθούν ξαφνικά, μια εβδομάδα πριν καταλήξει οριστικά. Πέθανε σε ηλικία 40 ετών, νύχτα του Σαββάτου 5 Ιουλίου προς την Κυριακή 6 Ιουλίου του 1930. Η κηδεία του έγινε την ίδια μέρα στις 17.30 με πομπή από την οδό Νικοδήμου 21 στο ναό της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος στην Πλάκα. Μεταξύ των άλλων που τον συνόδευσαν ήταν και μέλη του σωματείου ηθοποιών, καλλιτέχνες και λόγιοι.
* Δείτε κι αυτό το κείμενο του Βασίλη Χατζηιακώβου περί της θαυμαστής εμφανίσεως του Βέλμου στο "Καφφενείον Νέον".
** Στο τελευταίο τεύχος του "Φαρφουλά" ανατυπώθηκε το θρυλικό περιοδικό του μεσοπολέμου "Φραγγέλιο", που έβγαζε για 3 χρόνια (1927-1930) ο Νίκος Βέλμος, καθώς και η έκδοση ενός βιβλίου για τη ζωή και το έργο αυτού του σημαντικού πολύπλευρου επαναστάτη-δημιουργού, αποτέλεσμα πολύχρονης έρευνας και μελέτης του ερευνητή Νίκου Λογοθέτη με τίτλο: Νίκος Βέλμος (1890-1930) ο γιος της απωλείας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου