Αλέξανδρος Στεργιόπουλος
Tι υπάρχει στο «πριν» κάθε συγγραφέα, κάθε ποιητή; Σαν αναγνώστες βρισκόμαστε πάντα στο «μετά», στη στιγμή που «περπατάει» το έργο του κάθε λογοτέχνη. Τη στιγμή που κατεβάζουμε το βιβλίο από το ράφι και το ξεσκονίζουμε, ο δημιουργός «ξεσκονίζει» τις σκέψεις του, τις προσλαμβάνουσες και τα ερεθίσματα που θα οδηγήσουν το χέρι του στο χαρτί για να γράψει κάτι καινούριο. Η διαδικασία ίσως είναι επίπονη και κοπιαστική πνευματικά για τον ίδιο, όμως θέλουμε να συμμετάσχουμε. Το διάβασμα είναι απόλαυση, αλλά τι ήταν αυτό που άναψε τη σπίθα για να πάρει φωτιά η πένα και να «ζωντανέψει» η λευκή σελίδα; Ποια ήταν η αφορμή για να «γεννηθούν» τα μεγάλα έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας;
Ψάχνουμε, βρίσκουμε και απαντάμε. Πώς “γεννήθηκε” η “Ιθάκη” του Κ. Π. Καβάφη Η έμπνευση του Καβάφη για το ποίημα είναι η Ιθάκη της Οδύσσειας του Ομήρου. Δεν είναι όμως η μοναδική πηγή. Ο Αλεξανδρινός άντλησε και από το “Exhortatio ad Ulyssem” του Πετρώνιου (βέβαια υπάρχουν αμφιβολίες αν ανήκει στον Πετρώνιο). Ο Καβάφης πήρε από τον Λατίνο την ιδέα για το δικό του ποίημα. Η “Ιθάκη” είναι αποτέλεσμα της βαθιάς σκέψης του Καβάφη και έκφραση της οπτικής του. Μέχρι τη στιγμή που γράφει το ποίημα, καταλαβαίνει ότι κάθε στόχο που είχε βάλει στη ζωή του δεν ήταν το ίδιο σημαντικός με τη φθορά και τη θλίψη που του είχε φέρει. Το ποίημα εκφράζει την αξία του αισθησιακού στοιχείου στη ζωή. Ο άνθρωπος πρέπει να εστιάσει στις επιθυμίες και την εμπειρία της κάθε μέρας αντί να περιμένει να κερδίσει κάτι χωρίς να απολαμβάνει κάθε στιγμή. Το ποίημα έχει έντονο αισθησιακό χαρακτήρα και ταυτόχρονα είναι φιλοσοφικό. Πρέπει να επισημάνουμε ότι η αισθησιακή ευχαρίστηση στην “Ιθάκη” είναι αποτέλεσμα και της διαμονής του ποιητή στην Αλεξάνδρεια. Η Αλεξάνδρεια ήταν κοινωνία με διαφορετική αντίληψη περί ηθικής, πιο φιλελεύθερη σε σχέση με την Ελλάδα. Ο Καβάφης ενσωματώνει τον ομηρικό μύθο για να περιγράψει τις ιδέες και τα πιστεύω του. Ήταν μοναχικός και ανικανοποίητος με τη ζωή του και εκφραζόταν κυρίως μέσω της ποίησης του. Το εν λόγω ποίημα εκφράζει το αληθινό νόημα της ζωής σύμφωνα με τον ποιητή. Ο Καβάφης ένιωθε παγιδευμένος στην Αλεξάνδρεια και είδε την Ιθάκη ως ένα εγωκεντρικό όνειρο. Ορόσημο στην ποίηση του Η “Ιθάκη” δημοσιεύτηκε στο περιοδικό “Γράμματα” τον Οκτώβριο-Νοέμβριο του 1911. Η ποίηση του Κ. Π. Καβάφη από εκείνη τη χρονιά και μετά γίνεται πιο ρεαλιστική, αντικειμενική, ενώ χάνει τον κοινωνικό της χαρακτήρα και μετατρέπεται σε προσωπική αναζητώντας την ευχαρίστηση. Τα νέα ποιήματα εκφράζουν διαφορετικό είδος ηθικής. Η “Ιθάκη” αποτυπώνει την αλλαγή αυτή περισσότερο από κάθε άλλο ποίημα του. Η κατάθλιψη κάνει την εμφάνιση της σε αυτό ποίημα, ενώ ο ποιητής αποδέχεται πως οι κοινωνικές διακρίσεις και η οικονομική ασφάλεια που ονειρευόταν ανήκουν στο παρελθόν. Η “Ιθάκη” είναι ορόσημο για την ποίηση του, μια και μετά απ’ αυτό βρήκε το μοτίβο και την εκδοχή του ποιητικού του σώματος. Σε αυτήν εκφράζει την άποψη του για τις επιθυμίες, τις εμπειρίες και τις περιπέτειες στη ζωή. Η Καβαφική “Ιθάκη” συμβολίζει την αφετηρία για το πολύπλευρο ταξίδι, για τη ζωή. Η βασική ιδέα είναι πως ο άνθρωπος πρέπει να εκμεταλλεύεται τις ευκαιρίες που του παρουσιάζονται, να μαθαίνει όσο γίνεται περισσότερα πράγματα και να χαίρεται τη ζωή.Πηγή –The Homeric element in Cavafy’s poetry: three examples, by Mikaela-Aliki Kamperi, Πανεπιστήμιο Λουντ, Σουηδία.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου