O πιο σημαντικός από τους συγγραφείς της γενιάς του, και ένας από τους κορυφαίους λογοτέχνες του 20ου αιώνα ήταν ο James Joyce [Τζέιμς Τζόυς]. Γεννήθηκε στο Δουβλίνο στης 2 Φεβρουαρίου 1882, αλλά έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του εκτός Ιρλανδίας, από το 1914 έως το τέλος της ζωής του. Κατά την διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου έζησε στη Ζυρίχη, ενώ μετά τη λήξη του μετακόμισε στο Παρίσι όπου και παρέμεινε για τα επόμενα 25 περίπου χρόνια. Τον σχολίαζαν αρνητικά επειδή δεν έδειχνε ενδιαφέρον για την σύγχρονη ιστορία. Πάντως αυτό δεν είναι δίκαιο: σε καμιά περίπτωση τα θέματά του δεν είχαν σχέση με τη ζωή λογοτεχνών, αλλά με τις λαϊκές τάξεις. Πάνω απ’ όλα ήθελε να συμβιβάσει το ρόλο του καλού μεσοαστικού συζύγου και πατέρα μ’ αυτόν του συγγραφέα. Είδε ότι αυτό δεν μπορούσε να το κάνει σε μια Ιρλανδία από κληρικούς και πολιτικούς, κι έτσι απεχώρησε O πιο σημαντικός από τους συγγραφείς της γενιάς του, και ένας από τους κορυφαίους λογοτέχνες του 20ου αιώνα ήταν ο James Joyce [Τζέιμς Τζόυς]. Γεννήθηκε στο Δουβλίνο στης 2 Φεβρουαρίου 1882, αλλά έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του εκτός Ιρλανδίας, από το 1914 έως το τέλος της ζωής του. Κατά την διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου έζησε στη Ζυρίχη, ενώ μετά τη λήξη του μετακόμισε στο Παρίσι όπου και παρέμεινε για τα επόμενα 25 περίπου χρόνια. Τον σχολίαζαν αρνητικά επειδή δεν έδειχνε ενδιαφέρον για την σύγχρονη ιστορία. Πάντως αυτό δεν είναι δίκαιο: σε καμιά περίπτωση τα θέματά του δεν είχαν σχέση με τη ζωή λογοτεχνών, αλλά με τις λαϊκές τάξεις. Πάνω απ’ όλα ήθελε να συμβιβάσει το ρόλο του καλού μεσοαστικού συζύγου και πατέρα μ’ αυτόν του συγγραφέα. Είδε ότι αυτό δεν μπορούσε να το κάνει σε μια Ιρλανδία από κληρικούς και πολιτικούς, κι έτσι απεχώρησε Τα ποιήματα της συλλογής Chamber Music [Μουσική δωματίου] (1907) φανερώνουν τις πηγές της μεγαλοφυΐας του. Είχε ήδη γράψει τα διηγήματα στο Dubliners [Δουβλινέζοι] (1914), αλλά δεν έβρισκε εκδότη. Αυτά περιγράφουν μια Ιρλανδία από την οποία σκόπιμα διάλεξε να αυτοεξοριστεί. Την περιγράφουν άψογα: η πρόζα νιώθει μεγάλη συμπόνια για την καταθλιπτική αθλιότητα ακόμη κι όταν ειρωνικά την σχολιάζει. Ο Τζόυς είχε ήδη ξεκοιλιάσει τον Καθολικισμό: άφησε πίσω μόνο το πρησμένο δέρμα των κουρασμένων δογματικών αξιώσεων. Ο πρωταγωνιστής στο A Portrait of the Artist as a Young Man [Ένα πορτραίτο του καλλιτέχνη σε νεαρή ηλικία] (1916) είναι ο Stephen Dedalus [Στήβεν Ντένταλους], ο οποίος επανεμφανίζεται στο Οδυσσέας, όπου περιγράφοντας την πορεία ενός καλλιτέχνη προς την ωριμότητα, τον παρουσιάζει αδέσμευτο και ελεύθερο ― και μοναχό. Στο Οδυσσέας, ένας επιδέξιος συνδυασμός ρεαλισμού και συμβολισμού, βρίσκουμε τον Στήβεν αντιμέτωπο με τον Leopold Bloom [Λέοπολντ Μπλουμ], ένα «ταπεινό» άνθρωπο. Σταδιακά, σ’ όλη τη διάρκεια του εικοσιτετράωρου που το μυθιστόρημα καλύπτει, αυτοί οι δυο έρχονται κοντά ο ένας στον άλλο. Ο Μπλουμ είναι ο πατέρας που ο Στήβεν αναζητάει, όμως τελικά δεν θα δεχτεί την προσφορά φιλοξενίας: να’ χει κάπου να κοιμάται. Σχετικά, Οδυσσέας είναι ο Μπλουμ, αυτό το «ταπεινό», «ανέντιμο» «ανθρωπάκι» με τις καταπληκτικές εμπειρίες: ο καλλιτέχνης απεικονίζεται ως ο ιδιοτελής γιος του παγκοσμίου, αξιοπρεπή, απειλούμενου ανθρώπου. Το Οδυσσέας είναι ένας κολοσσιαίος πανηγυρισμός ζωής ― συμπεριλαμβανομένου των αθλιοτήτων της ― βιολογικά (στις τελευταίες σκέψεις της Μάριον Μπλουμ πριν κοιμηθεί), συναισθηματικά (στο μυαλό του Μπλουμ) και πνευματικά (στο μυαλό του Στήβεν). Η γυναίκα του Τζόυς (μένανε μαζί από το 1904, αλλά παντρεύτηκαν μόλις το 1931), η Nora Barnacle [Νόρα Μπάρνακλ], δεν είχε καμιά σχέση με τη λογοτεχνία, μα ήταν μια καταπληκτική γυναίκα. Έκαναν δυο παιδιά, ένα γιο, τον George [Γιώργο] και μια κόρη, την Lucia [Λούσια], η οποία έπασχε από σχιζοφρένεια και εισάγει σε κλινική δια βίου. Ο Τζόυς κατέρρευσε: έφερε στην επιφάνεια τις τρομερές του τύψεις. Τύψεις που δεν είχαν σχέση με το ότι αρνήθηκε την Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, αλλά για το τίμημα (που άλλοι πλήρωσαν) που αφοσιώθηκε στο γράψιμο. Όπως οι περισσότεροι μεγάλοι συγγραφείς του 20ου αιώνα επίκρινε τον εαυτό του που ήταν δημιουργικό Το Finnegan’s Wake [Η αγρυπνία του Φίννεγκαν] (1939) είναι η οργισμένη αντίδραση για της κόρης του τη βαθμιαία απόσυρση από τα εγκόσμια. Αν και ένα βιβλίο που οι μελετητές έδιναν λύσεις, απαντήσεις, ήταν πάλι το έργο ενός ανθρώπου που είχε ήδη γράψει το αριστούργημά του. Γοητευτικό, κωμικό, ευρηματικό είναι, αλλά στο σύνολο αποτυγχάνει. Η συσχετική τεχνική του Τζόυς καθίσταται μια απελπισμένη, συναισθηματική παρωδία του ολέθριου εξαναγκασμού της Λούσια: ο ένοχος πατέρας ψάχνει στου ποταμού το βάθος για την κόρη που θεωρεί ότι την είχε εγκαταλείψει και την άφησε να πνιγεί. Ο Τζόυς ξεκίνησε τη συγγραφή του Finnegans Wake ως διαισθητική απάντηση στην εμφανή παραξενιά της δεκαπεντάχρονης Λούσια: τις συνέπειες που ο Τζόυς έβλεπε να έχει στην οικογενειακή του ζωή το γεγονός ότι ήταν αφοσιωμένος στο γράψιμο. Πάντως η απάντηση στην επίμονη και επώδυνη προσπάθεια να μετατρέψει τις λέξεις σε τίποτε άλλο από αντιδράσεις βρίσκεται στην ανθρωπιά του Οδυσσέας. Στης 14 Φεβρουαρίου 1940 ο Τζόυς και η οικογένειά του εγκατέλειψαν το Παρίσι για τη Ζυρίχη, όπου στης 13 Ιανουαρίου 1941 σημειώθηκε ο θάνατός του μετά από χειρουργική επέμβαση πολύ προχωρημένου έλκους.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου