Η πολιτεία του Μέιν βρίσκεται στις βορειοανατολικές Ηνωμένες Πολιτείες, στα σύνορα με τον Καναδά, η πολιτεία του Κάνσας βρίσκεται στο κέντρο των ΗΠΑ, η Ιντιάνα ανήκει στις μεσοδυτικές πολιτείες στα σύνορα επίσης με τον Καναδά. Με αυτές τις τρεις πολιτείες συνδέεται η Κέιτ Ελίζαμπεθ Ράσελ (γεν. 1984), η οποία εφέτος, το 2020, εξέδωσε το πρώτο της μυθιστόρημα, το Σκοτεινή μου Βανέσα. Γεννήθηκε στο Μέιν, πήρε διδακτορικό στη δημιουργική γραφή από το πανεπιστήμιο του Κάνσας και μάστερ από το πανεπιστήμιο της Ιντιάνα. Το βιβλίο της είναι προκλητικό, τολμηρό και ενίοτε σκληρό. Σε αυτό, η αφηγήτρια, η Βανέσα Γουάι, ηλικίας τριάντα δύο χρονών, μιλάει για τη σχέση της με τον καθηγητή της των αγγλικών, τον Τζέικομπ Στρέιν, όταν ήταν δεκαπέντε κι εκείνος σαράντα δύο. Για να μη νομίσουν οι αναγνώστες πως η πραγματική ηρωίδα της ιστορίας είναι η ίδια, η Ράσελ στον πρόλογό της σημειώνει εμφαντικά ότι το μυθιστόρημα είναι προϊόν μυθοπλασίας και τονίζει πως δεν αντανακλά ούτε την προσωπική της ιστορία ούτε την ιστορία οποιουδήποτε καθηγητή της. Τι είναι τούτο το μυθιστόρημα; Μπορούμε να πούμε πως είναι κάτι σαν τη Λολίτα του Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ –βιβλίο που θεωρήθηκε από κάποιους ανήθικο–, σε σύγχρονη εκδοχή, γραμμένη όμως από την πλευρά της ανήλικης ηρωίδας, που έχει τη θέση της δωδεκάχρονης Ντολόρες Χέιζ, και όχι εκείνην του εραστή της του σαραντάρη Χάμπερτ Χάμπερτ. Η Βανέσα, η οποία εργάζεται σε ένα ξενοδοχείο, αρχίζει εν έτει 2017 να αφηγείται τα γεγονότα που έζησε το 2000, όταν ο καθηγητής, ο Στρέιν βρίσκεται αντιμέτωπος με την κατηγορία της κακοποίησης κάποιας παλιάς του μαθήτριας. Είχε γίνει έρευνα για το συγκεκριμένο θέμα εκείνη την εποχή, η υπόθεση είχε κλείσει, αφού οι ερευνητές που είχαν ασχοληθεί δεν είχαν βρει κάτι επιλήψιμο στη συμπεριφορά του. Τώρα όμως την ξανανοίγουν και ξαναπαίρνουν καταθέσεις από τους εμπλεκόμενους. Για ποιο λόγο; Διότι, διαβάζουμε έχουν αλλάξει οι καιροί, δηλαδή έχει φουντώσει το κίνημα του #MeToo που δημοσιοποιεί τα σεξουαλικά εγκλήματα πανίσχυρων αντρών. Γυναίκες καταγγέλλουν την σεξουαλική επίθεση ή την παρενόχληση που έχουν δεχτεί. Μουσικοί, πολιτικοί, αστέρες του κινηματογράφο, κατονομάζονται ως δράστες και αυτοί υπό την πίεση της κοινής γνώμης και τον φόβο του εισαγγελέα αρχικά αρνούνται τις κατηγορίες, στη συνέχεια παραιτούνται από τη δουλειά τους, κοινοποιούν μια αόριστη δήλωση συγγνώμης, ισχυρίζονται πως δεν έχουν κάνει κάτι επιλήψιμο και στο τέλος εξαφανίζονται. Η Βανέσα και ο ανύπαντρος από πεποίθηση Στρέιν στην αρχή ανταλλάσουν μόνο λόγια –συναντώνται στο οικοτροφείο όπου εκείνη είναι εσώκλειστη –, η νεαρή πηγαίνει στην πρώτη λυκείου. Εκείνος θέλγεται από το πνεύμα της, από τη συναισθηματική νοημοσύνη της και την ικανότητά της να γράφει όμορφα ποιήματα. Εκείνη γοητεύεται από τη συστολή του και τις φιλοφροσύνες που της κάνει. Η πρώτη φράση του που θα οδηγήσει στο ερωτικό τους σμίξιμο είναι η εξής: «Το ’χε η μοίρα μου να γνωρίσω επιτέλους την αδερφή ψυχή μου, κι αυτή να είναι δεκαπέντε χρονών». Της δίνει ποιητικά βιβλία (Έμιλι Ντίκινσον, Σύλβια Πλαθ), και τη φλερτάρει. Κάποια στιγμή, το γόνατό του αγγίζει το γυμνό μηρό της, αργότερα της λέει πως θα ήθελε να τη βρει σ’ ένα κρεβάτι και να την καληνυχτίσει μ’ ένα φιλί. Κι όταν δίνει στις μαθήτριές του ένα χαρτί μ’ ένα ποίημα, λέγοντας «θέλω να σκέφτεστε το σεξ», η λέξη σεξ βάζει φωτιά στο κορμί της. Κι έπειτα της δίνει να διαβάσει τη Λολίτα. Η Βανέσα εντυπωσιάζεται με μια φράση του Χάμπερτ, ο οποίος περιγράφει της ιδιότητες του νυμφίδιου, δηλαδή της Λολίτας, σημειώνοντας πως δεν έχει «επίγνωση της απίθανης δύναμής της». Η Βανέσα συνειδητοποιεί πως ως θηλυκό έχει δύναμη και ψέγει τον εαυτό της που αυτό δεν το κατανόησε νωρίτερα. Αφήνει τον Στρέιν να βάλει το χέρι του κάτω από τη φούστα της, μετά να τη φιλήσει. Ε, δεν χρειάζεται πολύ για να την οδηγήσει στο σπίτι του, να την ξαπλώσει στο κρεβάτι, να τη φιλήσει κάτω από την κοιλιά και να την κάνει να νιώσει οργασμό, πιο έντονο από εκείνον που ένιωθε όταν το έκανε μόνη της. Τέλος, εισδύει μέσα της κι αυτή το απολαμβάνει. Όμως, η Βανέσα πιστεύει πως δεν ήταν έτοιμη να κάνει σεξ, πως ουσιαστικά την κατέκτησε δια της βίας, πως ένιωσε εξαναγκασμένη. Είναι λίγο μπερδεμένη κι εκείνος το αντιλαμβάνεται, οπότε της δίνει να διαβάσει το βιβλίο του Ναμπόκοφ Χλομή φωτιά, όπου υπάρχει ένα ποίημα για κάποια κοπέλα, τη «σκοτεινή Βανέσα με την κρεμεζί κορδέλα». Κι όταν ο Στρέιν κατηγορείται για αποπλάνηση κοριτσιών, που δεν ήταν κακοποίηση αλλά απλή θωπεία, η Βανέσα δεν συμμερίζεται τις κατηγορίες, αντιθέτως θυμάται την απόλαυση που ένιωθε όταν της χάιδευε τα μαλλιά. Μάλιστα, σ’ εκείνες που τον κατηγορούν λέει πως η ίδια δεν αισθάνεται θύμα, πως έκανε σεξ μαζί του επειδή το ήθελε. Άλλωστε, η ζωή της μετά τον Στρέιν είναι γεμάτη σεξ με τυχαίους ερωτικούς συντρόφους. Η σχέση Βανέσας-Στρέιν είναι κατακριτέα; Είναι μια ιστορία αγάπης ή κάτι που προέκυψε από την κατάχρηση εξουσίας; Η συγγραφέας δεν το ξεκαθαρίζει, ωστόσο στο τέλος ευχαριστεί τις Λολίτες που γνώρισε, οι οποίες κουβαλούν μέσα τους «παρόμοιες ιστορίες κακοποίησης που φάνταζαν σαν αγάπη». Διαβάζουμε λοιπόν μια σύγχρονη Λολίτα, που ενδεχομένως θα γίνει ταινία, όπως έγινε το μυθιστόρημα του Ναμπόκοφ από τον Στάνλεϊ Κιούμπρικ. Μόνο που εκείνο έχει και αστυνομικά στοιχεία –ο ήρωας σκοτώνει τον αντεραστή του–, ενώ είναι γραμμένο με χιούμορ. Πάντως, τόσο ο Ναμπόκοφ, όσο και η Ράσελ τιμωρούν τους ήρωές τους, ο Χάμπερτ Χαμπερτ πεθαίνει στη φυλακή. Σε κάθε περίπτωση το Σκοτεινή μου Βανέσα είναι αξιανάγνωστη ιστορία και προσφέρεται για ποικίλους προβληματισμούς που συνδέονται με τις σεξουαλικές σχέσεις των ανθρώπων ή καλύτερα ανδρών και γυναικών.
info: Κέιτ Ελίζαμπεθ Ράσελ, Σκοτεινή μου Βανέσα, Μετάφραση Φωτεινή Πίπη, Εκδόσεις Ψυχογιός, 2020, σελ. 472, τιμή 17,70 ευρώ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου