του Σπύρου Κακουριώτη
Ποια ποίηση σήμερα; «Όταν η αβεβαιότητα είναι μπροστά, αναζητούμε την ερμηνεία και την ελπίδα πίσω, στη μνήμη της λογοτεχνίας», παρατηρεί το εκδοτικό σημείωμα του τελευταίου (38ου) τεύχους του περιοδικού Τα Ποιητικά, «με έργα άλλων εποχών, που ιστορούσαν αλλοτινές πανδημίες». Και αναρωτιέται, εκτιμώντας τα έργα, ιδίως τα ποιητικά, που γράφτηκαν (ή δεν γράφτηκαν) τούτη την περίοδο του εγκλεισμού: «Ποια ποίηση λοιπόν σήμερα για ποια μάχη;» για να αποφανθεί αμέσως μετά: «Δεν υπάρχει απάντηση κι αν υπάρχει δεν είναι σίγουρα μία». Στο ίδιο τεύχος, ο θεωρητικός των ΜΜΕ Herbert Marshall McLuhan δίνει τη δική του, απαισιόδοξη, απάντηση: «Τα πιο εντυπωσιακά λόγια, οι πιο εντυπωσιακές λέξεις μας μάς προδίδουν, αναφέρονται σε αυτό που υπήρξε πριν, όχι σε αυτό που υπάρχει τώρα» στο σύντομο δοκίμιό του «Πέντε ηγεμόνες δάχτυλα επέβαλαν δεκάτη στην ανάσα» (1955), που δημοσιεύεται σε μετάφραση του Γιώργου Μπλάνα. Οι υπόλοιπες σελίδες του τεύχους αποτελούν σήμα πεφιλημένων δημιουργών, που έφυγαν πρόσφατα από κοντά μας, αφήνοντας έργο σπουδαίο, παραμυθία των περιλειπομένων… Έτσι, η Τιτίκα Δημητρούλια μνημονεύει Θάνο Μικρούτσικο, στη μελέτη της «Ποίηση και μουσική»· ο Παναγιώτης Βούζης τον Νάνο Βαλαωρίτη («Έγραφε τότε ο ποιητής όπως κυλάει ένα ρέμα»)· ο Γιώργος Μαρκόπουλος τον Λευτέρη Ξανθόπουλο («Από τη συλλογή Αντίψυχα (1972) μέχρι τη συλλογή Σήκωσε το κεφάλι σου πατέρα (1995)»· την Κική Δημουλά η Αριστέα Παπαλεξάνδρου («Για ένα πραγματικό τσιγάρο: Στη φανατική της ύπαρξης Κική Δημουλά») και η Έφη Κατσουρού («Η ποίηση της Κικής Δημουλά ως πραγματεία Αναστάσεως»). Τέλος, ο ποιητής Νίκος Μοσχοβάκος καταθέτει «Μνήμες από τη δεκαετία του ’70», σε μια συζήτηση με τον Κώστα Γ. Παπαγεωργίου σχετικά με την εμφάνιση της ομώνυμης ποιητικής γενιάς.
[ΤΑ ΠΟΙΗΤΙΚΑ, Ζ. Πηγής 73, 106 81, Αθήνα, tapoiitika.wordpress.com, gpkostas@gmail.com]
Παρά ένα, διακόσια Με έναν υπερμεγέθη κατακόκκινο αστακό στο εξώφυλλο, φιλοτεχνημένο από τον ζωγράφο Κώστα Ντιό, κυκλοφόρησε το νέο τεύχος (198-199) της Παρέμβασης, που μας έρχεται από την Κοζάνη και αποτελεί ένα από τα μακροβιότερα περιοδικά Λόγου και Τέχνης, και όχι μονάχα στην περιφέρεια, χάρις στη φροντίδα του ακάματου διευθυντή του, του Βασίλη Καραγιάννη. Σημειώνει στα «ενδόδημα και αποικιακά» σχόλιά του, ένθετα ανάμεσα σε ποιήματα του Ηλία Κεφάλα, του Αντώνη Κάλφα και του Χ. Λ. Μπόρχες, μεταφρασμένα από τον Γιώργο Κεντρωτή, αναφερόμενος στο «πανδημαϊκόν τρίπτυχον», που επιβάλλει μάσκες, καθαρά χέρια και απόσταση σωμάτων: «Το πλέον δύσκολο του τριπτύχου. Κόπηκαν αγκαλιές, φιλιά, αγγίγματα, σπρωξίματα, χειραψίες, στιμωξίματα, συνωστισμοί. Τα σώματα (ύλη) αντικαθιστώνται από τα άυλα (άνοστα εντελώς), σκέψεις, επιθυμίες, όνειρα, όλα ατελέσφορα». Από την πλούσια ύλη που ακολουθεί στις σελίδες του περιοδικού, σημειώνω τη μαρτυρία του Κώστα Πύρζα, μέλους των Δημοκρατικών Συνδέσμων και στη συνέχεια της Δημοκρατικής Άμυνας στη Θεσσαλονίκη, για τη σύλληψή κατά τη διάρκεια της δικτατορίας των συνταγματαρχών και την κράτησή του στις φυλακές Επταπυργίου, Αίγινας, Κέρκυρας («Μνήμης μονοπάτια»). Ακόμη, το πολυσέλιδο πρωτότυπο λαογραφικό μελέτημα του Θανάση Καλλιανιώτη «Πώς βρίζονταν οι οικισμοί μεταξύ τους», εξετάζοντας τα σκωπτικά προσωνύμια που αποδίδονταν στους οικισμούς της περιφέρειας των Σερβίων, αλλά και τη μελέτη της Άννας Μαμάτσιου για τις ηρωίδες του Φλωμπέρ και του Τολστόι «Η αγωνία της φυγής: Η Έμμα, η Άννα και η “υστερία”». Τέλος, ο Β. Π. Καραγιάνης αποτίνει φόρο τιμής στον Ντίνο Χριστιανόπουλο, στο κείμενό του «“Η παρέα του Τσιτσάνη” και η παρέα με τον ποιητή Ντ. Χριστιανόπουλο στην Κοζάνη (κάποτε)», ενώ ενημερώνει του συνεργάτες του καλού περιοδικού ότι το εορταστικό επόμενο τεύχος του θα είναι αφιερωμένο στον αριθμό 200…
[ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ, Χ. Μούκα 1, 501 31, Κοζάνη, 24610.34691, paremvasiculture@yahoo.com]
Αλέξης Ζήρας. Με αφιέρωμα στον «μοναχικό λύκο» της κριτικής Αλέξη Ζήρα κυκλοφορεί το τελευταίο τεύχος της Νέας Εστίας. «Μοναχικός» γιατί απέφυγε τις ομαδοποιήσεις και την ταύτιση με μια συγκεκριμένη λογοτεχνική ομάδα. Με πλούσιο κριτικό έργο για όλα τα είδη του λόγου ξεχώριζε πάντα για τις ς παρεμβάσεις του. Έχοντας στη σκευή του τα μόνα «κέρδη» της δικτατορίας την «άμβλυνση των αμετακίνητων ορίων ανάμεσα στα εκκλησιάσματα της δεξιάς και της αριστεράς», όπως ο ίδιος θα πει, κατόρθωσε να κινηθεί πέρα από σκοπιμότητες. Το στοιχείο αυτό επισημαίνουν στα κείμενά τους τόσο ο βιβλιολόγος Δημήτρης Δασκαλόπουλος, ο πανεπιστημιακός και ποιητής Νάσος Βαγενάς όσο και ο συγγραφέας Τάσος Καλούτσας. Ο Ευριπίδης Γαραντούδης θα ασχοληθεί ιδιαίτερα με το ποιητικό του έργο (που κάποια στιγμή σταμάτησε για να επιδοθεί στην κριτική) ενώ άλλοι συνομιλητές σε αυτόν τον αφιερωματικό τόμο θα ασχοληθούν με τις κριτικές απόψεις του Ζήρα για ποιητές και πεζογράφους, με τα κείμενά του για την κυπριακή λογοτεχνία, για τον ρόλο του στη γενιά του ΄70 κλπ. Η Άννα Αφεντουλίδου, επιμελήτρια του αφιερώματος, στο επίμετρο του τόμου αναφέρεται στη μεθοδολογική αλλά καθόλου φορμαλιστική αντιμετώπιση των λογοτεχνικών έργων από τον κριτικό Ζήρα, στην ιδιαίτερη προσοχή που έδωσε στους ελάσσονες (ή μη προβεβλημένους) λογοτέχνες και στο διττό χαρακτήρα της κριτικής του γλώσσας όπου η μεθοδολογική τεκμηρίωση συμβαδίζει με το συγκινησιακό και συγκινούμενο πάθος. Ένα μικρό, συμβολικό και λιγάκι πικρό κείμενο του ίδιου του Α.Ζ. στολίζει το αφιέρωμα – απολογισμό σε μια 50χρονη πορεία.
[ΝΕΑ ΕΣΤΙΑ, Ευριπίδου 84, 105 53, Αθήνα, 210-32.13.030, neahestia@hestia.gr]
Ντίνος Χριστιανόπουλος. Ακόμα μία ψηφίδα – αφιέρωμα στον πρόσφατα χαμένο ποιητή της Θεσσαλονίκης που αναφέρεται στα δύσκολα πρώτα χρόνια του ποιητή, στην απεμπλοκή του από τον θρησκευτικό περίγυρο και τις κριτικές που δέχτηκε. Κατά κάποιον συμπληρώνει το μεγάλο αφιέρωμα στον θεσσαλονικιό ποιητή που είχε δημοσιευτεί στο τεύχος 95 του Εντευκτηρίου, το 2011. Στο παρόν τεύχος δημοσιεύονται με τη φροντίδα του Χρήστου Καββαδά δέκα ποιήματα του Ν.Χ. δημοσιευμένα στην εφημερίδα Μακεδονία κατά τα έτη 1947 και 1948. Πρόκειται για ποιήματα της εποχής που ο ποιητής θήτευε στο Κατηχητικό, γι αυτό και κάποια από αυτά είναι θρησκευτικά. Δεν λείπουν κάποιες κοινωνικές νύξεις και αναφορές σε άλλους ποιητές. Το δεύτερο κείμενο συμπληρώνει χρονολογικά το προηγούμενο. Είναι μια εξιστόρηση του ίδιου του Ν.Χ. στον εκδότη του περιοδικού Γιώργο Κορδομενίδη για «τα δύσκολα χρόνια της κατακραυγής 1950-1954». Καταγράφονται οι αντιδράσεις από τον κοινωνικό περίγυρο που προκάλεσε η έκδοση της πρώτης συλλογής του ποιητή με τίτλο «Εποχή των ισχνών αγελάδων». Οι αντιδράσεις πολλές, όχι μόνον από τον χρηματοδότη θείο του, αλλά και από διανοούμενους του λογοτεχνικού και δημοσιογραφικού περιβάλλοντος της Θεσσαλονίκης όπως και από ορισμένους πανεπιστημιακούς καθηγητές και φυσικά και από τον πρώην κύκλο του των κατηχητικών. Το υπόλοιπο τεύχος πλαισιώνεται με κείμενα λογοτεχνίας και βιβλιοκριτικές.
[ΕΝΤΕΥΚΤΗΡΙΟ, τόμος 31ος, τεύχος 120-121, Ιανουάριος- Ιούνιος 2018, Θεσσαλονίκη T.Θ. 50.011, ΤΚ54013, τηλ. 2310279607, entefkti@otenet.gr]
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου