Ο ναυτικός-ποιητής Νίκος Καββαδίας πέθανε στην Αθήνα στις 10 Φεβρουαρίου 1975 σε ηλικία εξηνταπέντε χρονών κι ενώ περίμενε να μπαρκάρει τον Μάρτιο. Μολονότι ήταν αγαπητός σε ένα ευρύ αναγνωστικό κοινό –τα βιβλία του εκδίδονταν και επανεκδίδονταν από τον Γαλαξία και τον Κέδρο– δεν έζησε για να δει τη μεγάλη δημοφιλία που απέκτησε έκτοτε, χάρη και στη μελοποίηση των ποιημάτων του από αρκετούς συνθέτες και τραγουδοποιούς, κυρίως τη Μαρίζα Κωχ και τον Θάνο Μικρούτσικο. Σήμερα, σαραντατέσσερα χρόνια από τον θάνατό του, οι στίχοι του κυκλοφορούν από στόμα σε στόμα είτε ως τραγούδια είτε ως παροιμιώδεις φράσεις, π.χ. «Μάνα, θα πάω στα καράβια», και πολλοί τον μνημονεύουν ως ένα μυθικό πρόσωπο. Ήδη όλα τα έργα του κυκλοφορούν από την Άγρα του Σταύρου Πετσόπουλου μαζί με δύο τόμους με επιστολές του και πέντε μελέτες γι’ αυτόν.
Το πρόσφατο βιβλίο Νίκος Καββαδίας, Ο αρμενιστής φιλόσοφος με εισαγωγή-έρευνα-κείμενα του δημοσιογράφου Μιχάλη Γελασάκη, πρώην αρχισυντάκτη και διευθυντή του μουσικού περιοδικού Δίφωνο, προσφέρει στον αναγνώστη καινούργια σημαντικά στοιχεία για τη ζωή και το έργο του. Σε αυτό, οι θαυμαστές του Καββαδία θα βρουν άγνωστες λεπτομέρειες που αναδύθηκαν μέσα από την έρευνα του Γελασάκη –πολλές από αυτές βγήκαν στην επιφάνεια χάρη στην Έλγκα Καββαδία, την ανιψιά του ποιητή, που άνοιξε το αρχείο της οικογένειας στον μελετητή. Το βιβλίο, το οποίο προλογίζει ο Γιώργος Τράπαλης, συγγραφέας του σπουδαίου βιβλίου Γλωσσάρι στο έργο του Νίκου Καββαδία, αρχίζει με την εισαγωγή του ερευνητή-μελετητή που εξομολογείται πως το παρόν βιβλίο δημιουργήθηκε από την αγάπη του προς τον Καββαδία «και μεγάλο πείσμα».
Και ασφαλώς απαιτείται αγάπη και πείσμα για να υλοποιηθεί ένα τέτοιο σχέδιο. Το βιβλίο, λοιπόν, χωρίζεται σε οχτώ μέρη. Στο πρώτο μέρος περιλαμβάνονται οι συνεντεύξεις που έδωσε ο Καββαδίας σε εφημερίδες και περιοδικά. Οι πιο γνωστές είναι εκείνες του Φρέντι Γερμανού που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Εικόνες της Ελένης Βλάχου και των Μάκη Ρηγάτου-Γιάννη Καούνη που δημοσιεύτηκε στο αριστερό φοιτητικό περιοδικό Πανσπουδαστική. Το δεύτερο μέρος έχει την άγνωστη αλληλογραφία του ποιητή με σημαντικές προσωπικότητες της λογοτεχνίας: Καίσαρ Εμμανουήλ, Ναπολέων Λαπαθιώτης, Άγγελος Σικελιανός, Θράσος Καστανάκης, Μάρκος Αυγέρης, Νικήτας Ράντος, Γιώργος Κοτζιούλας, Μ.Καραγάτσης, Στρατής Τσίρκας, Γιώργος Σεφέρης.
Στο τρίτο μέρος διαβάζουμε ανέκδοτα ή άγνωστα ποιήματα του Καββαδία που δημοσιεύτηκαν σε διάφορα έντυπα, καθώς και στο περιοδικάκι Ο Σχολικός Σάτυρος που εξέδιδε ο ίδιος ως μαθητής. Στο τέταρτο υπάρχουν κείμενα για βιβλία, καλλιτέχνες και ταλέντα του Πειραιά. Στο πέμπτο μέρος περιλαμβάνονται μαρτυρίες (δημοσιευμένες) ανθρώπων που τον γνώρισαν με πρώτη και καλύτερη εκείνην της αδελφής του Τζένιας. Διαβάζουμε, λοιπόν, κείμενα της Άλκης Ζέη, της Ζορζ Σαρή, λόγια της διορθώτριας της Βάρδιας, του εκδότη Νότη Καραβία, του Κλείτου Κύρου, του Ηλία Πετρόπουλου.
Στο έκτο μέρος που τιτλοφορείται «Εργάτης θάλασσας» υπάρχουν στοιχεία από το διάφορα έγγραφα (πιστοποιητικό στρατολογικής κατάστασης, φύλλο ελέγχου προσόντων, δίπλωμα ραδιοτηλεγραφητή, απόσπασμα ποινικού μητρώου, πιστοποιητικό νομιμοφροσύνης). Στο έβδομο μέρος υπάρχει η ναυτική του πορεία και φωτογραφίες των καραβιών, όπου εργάστηκε. Τέλος, στο όγδοο μέρος, το παράρτημα, είναι καταγεγραμμένες οι σχέσεις του Καββαδία με τον Γιώργο Σεφέρη, η αντιπαράθεση του Καραγάτση και του Ουράνη για τον Καββαδία, οι μαρτυρίες της Νανάς Νταουντάκη και του Γιάννη Καούνη που του πήραν συνέντευξη, καθώς και η σχετική βιβλιογραφία που τον αφορά.
Θυμίζουμε πως ο Καββαδίας είχε μια πρώιμη σχέση με τη θάλασσα, καθώς σε ηλικία περίπου τεσσάρων χρονών μπήκε σε καράβι, όταν η οικογένειά του ταξίδεψε από την Μαντζουρία όπου έμενε, στην Ελλάδα. Έφτασαν με τον υπερσιβηρικό σιδηρόδρομο μέχρι την Οδησσό κι από εκεί με το πλοίο Ιερουσαλήμ στον Πειραιά. Αργότερα, σε ηλικία δεκαέξι χρονών, άρχισε να εργάζεται σε καράβι ως ναυτόπαις (μούτσος ή τζόβενο) και ναύτης. Από το1939 και έως τον θάνατο του ταξίδεψε ως ασυρματιστής. Ως νέος ήθελε να γίνει γιατρός, μετά άλλαξε γνώμη κι αποφάσισε να ζήσει στη θάλασσα.
Αξίζει να πούμε (μας το θυμίζει το βιβλίο του Μιχάλη Γελασάκη), πως ο αγαπητός στους φίλους του και στο αναγνωστικό κοινό «Κόλιας» εργάστηκε σε είκοσι ένα διαφορετικά καράβια. Περισσότερο καιρό, περίπου δέκα χρόνια, έμεινε στο «Απολλωνία» αλλά εκείνο που αγάπησε περισσότερο ήταν το «Cyrenia», όπου έγραψε τη Βάρδια του, ένα εξαιρετικό βιβλίο (πεζογράφημα) που αποτελεί το Ευαγγέλιο των ναυτικών.
info: Νίκος Καββαδίας, Ο αρμενιστής φιλόσοφος,Εισαγωγή-έρευνα-κείμενα: Μιχάλης Γελασάκης, Εκδόσεις Άγρα, 2018, σελ. 448, τιμή 19,50 ευρώ
https://www.oanagnostis.gr/%ce%ad%ce%bd%ce%b1-%cf%83%ce%b7%ce%bc%ce%b1%ce%bd%cf%84%ce%b9%ce%ba%cf%8c-%ce%b2%ce%b9%ce%b2%ce%bb%ce%af%ce%bf-%ce%b3%ce%b9%ce%b1-%cf%84%ce%bf%ce%bd-%ce%bd%ce%af%ce%ba%ce%bf-%ce%ba%ce%b1/?fbclid=IwAR1uSN-Ht3HqFwV5ninlFFNJu15nN97pST4PH5LN2NUpVOZwMznzl78fBNs
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου