αποκλείεται όμως να βρουν χρήσιμη τη συγκέντρωση ορισμένων στοιχείων από το έργο του Ιωάννου, αφού δεν έχουν αρχίσει ακόμη να δημοσιεύονται εκτεταμένες, λίγο πολύ, εργασίες γι’ αυτό το σημαντικό έργο.» Την ίδια χρονιά εκδίδεται από τον Κέδρο και η μελέτη της Ελευθερίας Κρούπη Κολώνα με θέμα και τίτλο: «Ο έρωτας και ο θάνατος στη λογοτεχνία του Γιώργου Ιωάννου» και τρία χρόνια αργότερα κυκλοφορεί από τον Πατάκη «Η Θεσσαλονίκη του Γιώργου Ιωάννου», της Έλενας Χουζούρη. Με το γύρισμα του αιώνα οι εκδόσεις μελετημάτων για το έργο του πληθύνονται. Το 2000 κυκλοφορούν από την Εστία δύο βιβλία με ανέκδοτο υλικό του Ιωάννου, σε επιμέλεια Αντιγόνης Βλαβιανού, η οποία τα εμπλουτίζει με Εισαγωγή, Σχόλια και Επίμετρο: «Το κατοχικό ημερολόγιο – χωρίς περικοπές» και «Δέκα ανέκδοτα γράμματα στον Χρήστο Σαμουηλίδη, 1949 – 1951». Η ίδια είχε επιμεληθεί άλλωστε το 1996 και την επανέκδοση από την Εστία των τευχών του «Φυλλαδίου», του περιοδικού που έγραφε και τύπωνε ο Ιωάννου μόνος του. Η Εισαγωγή και το Επίμετρο της Βλαβιανού είχαν εκδοθεί σε αυτόνομο «Εισαγωγικό Φυλλάδιο». Το 2004 από τις εκδόσεις Γρηγόρη κυκλοφορεί η μελέτη της Ελευθερίας Κρούπη Κολώνα «Ο Γιώργος Ιωάννου και τα πεζογραφήματά του». Το υλικό της εργασίας της κατανέμεται σε δύο μεγάλα μέρη. Το πρώτο μέρος τιτλοφορείται «Χαρακτηριστικές Παράμετροι», όπου γίνεται μια γενική αναφορά στο έργο του και στις παραμέτρους που το χαρακτηρίζουν και το κάνουν ξεχωριστό. Στο δεύτερο μέρος, τη Βαθύτερη Προσέγγιση, αναπτύσσονται οι κύριοι άξονές του, ο έρωτας και ο θάνατος, θέματα με τα οποία η συγγραφέας είχε καταπιαστεί και στην προηγούμενη μελέτη της. «Βασικό εργαλείο μου ήταν η κάθε λέξη των κειμένων του και κυρίως το Εις εαυτόν της Πρωτεύπουσας των προσφύγων», αναφέρει η ίδια στην Εισαγωγή της. Ένα χρόνο αργότερα, στη σειρά «Βίοι Αγίων» των εκδόσεων Ηλέκτρα βγαίνει μία καλογραμμένη, γοητευτική βιογραφία με τίτλο «Γιώργος Ιωάννου: Σαν σπόρος αγκαθιού…» από την Έλενα Χουζούρη. Το 2006 γίνονται δύο πολύ ιδιαίτερες εκδόσεις. Από τον Κέδρο εκδίδεται το βιβλίο «Με το ρυθμό της ψυχής, αφιέρωμα στο Γιώργο Ιωάννου», όπου γράφουν γι’ αυτόν οι Κώστας Ακρίβος, Νάσος Βαγενάς, Θανάσης Βαλτινός, Γιάννης Βαρβέρης, Βασίλης Βασιλικός, Αντιγόνη Βλαβιανού, Γιώργης Γιατρομανωλάκης, Κωστής Γκιμοσούλης, Νίκος Δαββέτας, Γεράσιμος Δενδρινός, Μάρω Δούκα, Anna Zimbone, Νένα Κοκκινάκη, Γιάννης Κοντός, Δημήτρης Κοσμόπουλος, Μένης Κουμανταρέας, Ελευθερία Κρούπη, Κώστας Λαχάς, Στέλιος Λούκας, Γιώργος Μανιώτης, Χριστόφορος Μηλιώνης, Λέων Ναρ, Θανάσης Νιάρχος, Κώστας Γ. Παπαγεωργίου, Ηλίας Χ. Παπαδημητρακόπουλος, Μιχάλης Πιερής, Θεοδόσης Πυλαρινός, Βαγγέλης Χατζηβασιλείου, Έλενα Χουζούρη. Στη Θεσσαλονίκη συμβαίνει ένα άλλο εκδοτικό γεγονός. Από το University Studio Press κυκλοφορεί το βιβλίο «Γιώργος Ιωάννου 1927 – 1985. Λόγος και Μνήμη» με τη φροντίδα του Γιώργου Αναστασιάδη. Πρόκειται για μια ανθολόγηση κειμένων από και για τον Ιωάννου, με πλούσιο φωτογραφικό υλικό και ενσωματωμένη την πολύ χρήσιμη εργασία του Θ. Δ. Σαρηγιάννη «Φύλλα κισσού για τον Γ. Ιωάννου – Δοκιμή βιβλιογραφίας (1954 – 2005)». Το βιβλίο περιέχει και cd, στο οποίο διασώζεται ηχογραφημένη η τελευταία ραδιοφωνική συνέντευξη του Ιωάννου στη Ν. Ξεράκη στις 28 – 1 – 1985. Την επόμενη χρονιά κυκλοφορεί από την Ίνδικτο ένα βιβλιαράκι του Γιώργου Αράγη με τίτλο «Για τον Γιώργο Ιωάννου». «Τα κείμενα, για τον Ιωάννου και το έργο του που ακολουθούν, γράφτηκαν με διάφορες ευκαιρίες. Το ένα αμέσως μετά το θάνατό του. Τα άλλα τέσσερα αποτελούν κείμενα από ομιλίες, που έγιναν δύο στη Θεσσαλονίκη και δύο στην Αθήνα. Αναδημοσιεύονται όπως πρωτογράφτηκαν, χωρίς προσθήκες και διορθώσεις.» Εδώ ξεχωρίζει το κείμενο «Σκόρπιες σκέψεις μπροστά στη σορό του Γιώργου Ιωάννου». Το 2008 σημειώνονται δύο εκδόσεις. Η μία έρχεται από το εξωτερικό. Η Anna Zimbone είναι καθηγήτρια νεοελληνικής λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο της Κατάνια της Σικελίας και το βιβλίο της «Ρεαλιστική παράσταση και ποιητική ενόραση στην πεζογραφία του Γιώργου Ιωάννου» κυκλοφορεί μεταφρασμένο από τις εκδόσεις Γαβριηλίδη. Στον πρόλογό του ο Αλέξης Ζήρας αναφέρει: «Παρ’ ότι το 1994 δημοσίευσε στα ιταλικά μια πρώτη μορφή της παρούσας κριτικής της μονογραφίας, και παρ’ ότι αυτή η ιταλική έκδοση ήταν η πρώτη ολοκληρωμένη εργασία για τον Ιωάννου, τα συναφή θέματα που αναπτύχθηκαν έκτοτε και που η Zimbone τα ενσωμάτωσε εδώ, είναι πολύ περισσότερα.» Η άλλη έκδοση εκείνης της χρονιάς έρχεται από την Ίνδικτο κι είναι «Η διαμάχη Μαρωνίτη – Ιωάννου 1977 – 2007» του Ξενοφώντα Κοκόλη. Ο συγγραφέας αναφέρεται στην επίθεση του Μαρωνίτη το 1977 (διάλεξή του κατά την οποία ασκεί αρνητική κριτική στο έργο του Ιωάννου, και τέσσερις επιφυλλίδες του στο Βήμα στο ίδιο κλίμα), στην αντεπίθεση του Ιωάννου, που διήρκεσε μέχρι το θάνατό του (ιδίως μέσα από το Φυλλάδιο) και στη μονόπλευρη συνέχεια της επίθεσης από το Μαρωνίτη, η οποία υπήρξε διπλή: το 1986 σε βιβλίο που εξέδωσε συμπεριέλαβε τις επίμαχες τέσσερις επιφυλλίδες, ενώ το 2006 επανέλαβε τα κύρια σημεία της κριτικής του 1977 σε τρεις νέες επιφυλλίδες. Για τη μελέτη του αυτή ο Ξενοφών Κοκόλης σημειώνει: «Η σύνθεση του βιβλίου υπήρξε ένα άκρως δυσάρεστο βίωμα. Και το χειρότερο είναι ο σημερινός μου φόβος (που τον καταγράφω, μήπως και εξορκιστεί) ότι οι σελίδες που ακολουθούν δε θα διαβαστούν ως μία απόπειρα ακύρωσης ολόκληρης σειράς λανθασμένων κριτικών απόψεων και, επομένως, ως μια πράξη δικαιοσύνης, αλλά ως μια ηθογραφία μικροσκανδάλων.» Από τις εκδόσεις Επίκεντρον κυκλοφορεί το 2012 «Η Θεσσαλονίκη του Γιώργου Ιωάννου» της Έλενας Χουζούρη – η πρώτη έκδοση είχε γίνει το 1995 από τις εκδόσεις Πατάκη και είχε πια εξαντληθεί. Για τη νέα αυτή, επαυξημένη έκδοση, η συγγραφέας αναφέρει: «Όταν άρχισα να ασχολούμαι και στη συνέχεια να γράφω τη μελέτη, από το 1989 έως το 1995, με μεγάλα διαστήματα διακοπών, η συζήτηση στους φιλολογικούς και πανεπιστημιακούς κύκλους για τις λογοτεχνικές πόλεις ή τις πόλεις της λογοτεχνίας μόλις είχε αρχίσει, με πρωτοπόρο το εμβληματικό, έως και σήμερα, δοκίμιο της Λίζυς Τσιριμώκου Λογοτεχνία της πόλης, Λωτός, 1988. Σ’ αυτό το πλαίσιο δεν υπήρχε έως τότε μια συγκροτημένη μελέτη για τη Θεσσαλονίκη ως πόλη της λογοτεχνίας μέσα από τα έργα των πεζογράφων της. Αυτό ίσχυε και για την περίπτωση του Γιώργου Ιωάννου, του κατ’ εξοχήν μυθοποιού της Θεσσαλονίκης. (…) Ο Επίλογος της μελέτης η οποία εκδόθηκε το 1995 χαρακτηριζόταν και ως μια νέα εισαγωγή, αφού άφηνε ανοιχτά τα πεδία συζήτησης σχετικά με τις υποθέσεις εργασίας που έκανα για το έργο του Γιώργου Ιωάννου σε σχέση με τη Θεσσαλονίκη.» Από τη Λευκωσία και τις εκδόσεις Αιγαίον έρχεται την επόμενη χρονιά ένας αφιερωματικός τόμος με το λιτό τίτλο «Για τον Ιωάννου», όπου ο Δημήτρης Κόκορης ανθολογεί κριτικά κείμενα που έχουν γραφτεί για το έργο του από το 1954 (!) έως και το 2013. Φυσικά το μεγαλύτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι κριτικές που γράφτηκαν όσο ακόμα ζούσε και δημιουργούσε ο Ιωάννου. Ο Κλέων Παράσχος, ο Τάκης Σινόπουλος, ο Ηλίας Πετρόπουλος, ο Μανόλης Αναγνωστάκης, ο Τάσος Βουρνάς, ο Άρης Δικταίος είναι μερικές από τις πιο γοητευτικές υπογραφές. Για παράδειγμα, το 1966 ο Μανόλης Αναγνωστάκης, με το ψευδώνυμο Δήμος Κρητικός σημειώνει: «Δεν ξέρω αν ο πεζογράφος Ιωάννου είναι πιο σημαντικός από τον ποιητή Ιωάννου, αλλά μια τέτοια διάκριση θα ήταν, εν τέλει, χωρίς σημασία γιατί και το τελευταίο του βιβλίο δεν είναι τίποτα άλλο από ποίηση, αν ποίηση είναι πάντα κάτι πέρα από το στίχο, κάτι που προσεγγίζει την αποκάλυψη της ίδιας της ζωής.» «Γιώργος Ιωάννου – Οκτώ κείμενα για την ποίησή του» είναι ο τίτλος της μελέτης που κυκλοφορεί το 2015 από τις εκδόσεις Δρόμων. Ο Δημήτρης Ι. Καραμβάλης μελετά το ποιητικό έργο του Ιωάννου και σημειώνει: «Εδώ βρίσκεται σε μικρογραφία το κατοπινό πεζογραφικό του έργο ή οι βασικές αν θέλετε προσδιοριστικές συνθέτουσες. Στίχοι με απροσποίητη διάθεση, παράπονο και πίκρα, αλλά και καυστική ειρωνεία κι ενίοτε αυτοσαρκασμό, που στάθηκαν προπομπός για την ευρύτερη (υπό τύπον πεζογραφημάτων ή άρθρων και σχολίων) κατοπινή ανάπτυξή τους, και σ’ αυτό συνίσταται η πρωτοτυπία των κειμένων αυτών.» Τέλος (;) πέρυσι εκδόθηκε από την Οδό Πανός η μελέτη του Ηλία Σπυρόπουλου «Γιώργος Ιωάννου: ο άνθρωπος, ο συγγραφέας». Ο Σπυρόπουλος χαρακτηρίζει το βιβλίο του καρπό της μνήμης αλλά και της φιλολογικής συναναστροφής με το έργο του, και υπογραμμίζει: «Μεγάλο μέρος της πληροφόρησης που παρέχω δεν μπορούσε να κατατεθεί από άλλον, αφού υπήρξα ο μόνος αυτόπτης και αυτήκοος. Στηρίχτηκα πολύ λιγότερο απ’ ό,τι στα άλλα βιβλία μου σε καταθέσεις και πορίσματα ερευνών ή απόψεις άλλων, όχι από άγνοια ή υποτίμηση της προσφοράς τους, αλλά στα πλαίσια της επιδίωξής μου να γραφούν πληροφορίες, διαπιστώσεις και απόψεις που δε διατυπώθηκαν ως τώρα από άλλους – στο βαθμό που μπόρεσα να ελέγξω τη σχετική βιβλιογραφία.» ΥΓ. Παρ` ότι δεν αποτελεί μελέτημα, ας καταγραφεί εδώ και ένα βιβλιαράκι με τίτλο «Θεσσαλονίκη 2005 – Ρεπορτάζ. Γράμμα στον αδερφό Γιώργο Ιωάννου που λείπει είκοσι χρόνια στην καταπακτή», που έγραψε από καρδιάς ο Θωμάς Κοροβίνης και κυκλοφόρησε το 2005 από τις εκδόσεις Μυγδονία. Ας προστεθεί, τέλος, ότι το 2014 κυκλοφόρησε το ποιητικό έργο του Ιωάννου από τις εκδόσεις Σφεντάμι με τίτλο «Ποιήματα 1954 – 1985», που έχει ήδη εξαντληθεί – παραμένει σε κυκλοφορία η έκδοση του Κέδρου με τίτλο «Τα χίλια δένδρα».
https://1-2.gr/2017/11/23/tha-skalizoyn-ta-vivlia-moy-kai-tha-lene-ayto-leei-o-g-ioannoy/?fbclid=IwAR3VbiIfz7dBRZPtNGkM_WxywD-aOJuLe25i8k6mOCqjXgRlwXJKBcPP57s
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου