Στέφαν Τσβάιχ, Μια συνείδηση ενάντια στη βία. Καστελιόν κατά Καλβίνου, μετάφραση Δημήτρης Δημοκίδης, επιμέλεια Χ.Ε. Μαραβέλιας, πρόλογος Μανώλης Βασιλάκης, Athens Review of Books, Αθήνα 2019, σελ. 336
«Ποτέ ένα δικαίωμα, ποτέ μια ελευθερία δεν έχει κατακτηθεί τελειωτικά ενάντια στη βία της εξουσίας, που απλώς αλλάζει αδιάκοπα μορφή. Πάντα θα απειλείται κάθε βήμα προόδου, κάθε κατάκτηση της ανθρωπότητας, πάντα το αυτονόητο θα τίθεται υπό αμφισβήτηση. Ακριβώς όταν αρχίζουμε να θεωρούμε την ελευθερία καθημερινή πρακτική και όχι πλέον ιερότατο απόκτημα, αναδύεται από το σκοτάδι του ανθρώπινου υποσυνείδητου, από τον κόσμο των τυφλών ορμών η παράφορη επιθυμία για βιασμό της.»
Στέφαν Τσβάιχ
Αυτό το έργο του Τσβάιχ είναι ένα από τα πιο αδικημένα αριστουργήματα, καθώς ο τίτλος Καστελιόν κατά Καλβίνου δημιουργεί την παρεξήγηση ότι το θέμα του είναι μια «παλαιά θεολογική διαμάχη» και ως εκ τούτου δεν μας αφορά. Εκδόθηκε το 1936, δηλαδή την εποχή των Μουσολίνι, Χίτλερ και Στάλιν, της ανόδου και κυριαρχίας των ολοκληρωτισμών. Η ελευθερία της σκέψης και της έκφρασης, για την οποία αγωνίστηκε ο Καστελιόν, το πιο θεμελιώδες δηλαδή ανθρώπινο δικαίωμα που πρώτο καταλύει κάθε τυραννία και επιβουλεύεται κάθε εξουσιαστής, ήταν το μέγα θέμα που επέλεξε ως καταλληλότερο ο Τσβάιχ για να μιλήσει σ’ εκείνη την εποχή των τεράτων του ολοκληρωτισμού. Όπως δέκα χρόνια αργότερα ο Καμύ επέλεξε την αλληγορία της πανούκλας. Στο έργο αυτό του Τσβάιχ θα ταίριαζε ο τίτλος Η Ανατομία των Ολοκληρωτισμών. Ακόμη κι ένα κεφάλαιό του αξίζει παραπάνω από ολόκληρα πολύκροτα έργα που οι πάντες επικαλούνται (η κοινοτοπία της επιπολαιότητας!), αλλά λίγοι διάβασαν, λιγότεροι κατανόησαν και ελάχιστοι αμφισβήτησαν. Στη βάση των αυταρχικών ή τυραννικών καθεστώτων, στη βάση των ολοκληρωτισμών ήταν και είναι πάντα οι περιορισμοί και οι απαγορεύσεις στην ελευθερία της σκέψης, την ελευθερία του λόγου, της έκφρασης· και της αντίστοιχης πράξης. Το 1554 ο Καστελιόν διατύπωνε καθολικής ισχύος αρχές, για κάθε διανοητική-ψυχική καταπίεση και τρομοκρατία και για κάθε εποχή, κι όχι μόνο για τις τότε θρησκευτικές πεποιθήσεις. Αρχές διατυπωμένες σαν άρθρα ενός Συντάγματος της Ανθρωπότητας, όπως λόγου χάρη: «Το να αναζητήσει κανείς την αλήθεια και να την πει όπως τη σκέφτεται δεν μπορεί ποτέ να είναι εγκληματικό. Σε κανέναν δεν επιτρέπεται να επιβληθεί οποιαδήποτε πεποίθηση. Οι πεποιθήσεις είναι ελεύθερες». «Γιατί η αλήθεια συνίσταται στο να λέει κανείς αυτό που σκέφτεται, ακόμη κι αν σφάλλει».
*** STEFAN ZWEIG (1881-1942)
Πολυγραφότατος και πολυσχιδής, ο πιο πολυμεταφρασμένος γερμανόφωνος συγγραφέας του κόσμου. Στα ελληνικά επανεκδόθηκαν τα τελευταία χρόνια πολλά έργα του. Ανάμεσά τους: Ο κόσμος του χθες, Αμόκ, Φόβος, Σύγχυση αισθημάτων, Σκακιστική νουβέλα, Το γράμμα μιας άγνωστης, Μονταίνιος, Ταξίδι στο παρελθόν, Η γυναίκα και το τοπίο, Η μέθη της μεταμόρφωσης, Οι μεγάλες στιγμές της ανθρωπότητας, Επικίνδυνος οίκτος, Ο παλαιοβιβλιοπώλης Μέντελ. H αόρατη συλλογή, Εικοσιτέσσερις ώρες από τη ζωή μιας γυναίκας, Φανταστική νύχτα, Συντριβή μιας καρδιάς, κ.ά.
https://staxtes2003.com/2019/12/17/17-12-19/?fbclid=IwAR11ZEn1BXnza4zDF64dh1872avMWbxvSAab-37R2l0-vwKvp1QYCIuXFyk
Αυτό το έργο του Τσβάιχ είναι ένα από τα πιο αδικημένα αριστουργήματα, καθώς ο τίτλος Καστελιόν κατά Καλβίνου δημιουργεί την παρεξήγηση ότι το θέμα του είναι μια «παλαιά θεολογική διαμάχη» και ως εκ τούτου δεν μας αφορά. Εκδόθηκε το 1936, δηλαδή την εποχή των Μουσολίνι, Χίτλερ και Στάλιν, της ανόδου και κυριαρχίας των ολοκληρωτισμών. Η ελευθερία της σκέψης και της έκφρασης, για την οποία αγωνίστηκε ο Καστελιόν, το πιο θεμελιώδες δηλαδή ανθρώπινο δικαίωμα που πρώτο καταλύει κάθε τυραννία και επιβουλεύεται κάθε εξουσιαστής, ήταν το μέγα θέμα που επέλεξε ως καταλληλότερο ο Τσβάιχ για να μιλήσει σ’ εκείνη την εποχή των τεράτων του ολοκληρωτισμού. Όπως δέκα χρόνια αργότερα ο Καμύ επέλεξε την αλληγορία της πανούκλας. Στο έργο αυτό του Τσβάιχ θα ταίριαζε ο τίτλος Η Ανατομία των Ολοκληρωτισμών. Ακόμη κι ένα κεφάλαιό του αξίζει παραπάνω από ολόκληρα πολύκροτα έργα που οι πάντες επικαλούνται (η κοινοτοπία της επιπολαιότητας!), αλλά λίγοι διάβασαν, λιγότεροι κατανόησαν και ελάχιστοι αμφισβήτησαν. Στη βάση των αυταρχικών ή τυραννικών καθεστώτων, στη βάση των ολοκληρωτισμών ήταν και είναι πάντα οι περιορισμοί και οι απαγορεύσεις στην ελευθερία της σκέψης, την ελευθερία του λόγου, της έκφρασης· και της αντίστοιχης πράξης. Το 1554 ο Καστελιόν διατύπωνε καθολικής ισχύος αρχές, για κάθε διανοητική-ψυχική καταπίεση και τρομοκρατία και για κάθε εποχή, κι όχι μόνο για τις τότε θρησκευτικές πεποιθήσεις. Αρχές διατυπωμένες σαν άρθρα ενός Συντάγματος της Ανθρωπότητας, όπως λόγου χάρη: «Το να αναζητήσει κανείς την αλήθεια και να την πει όπως τη σκέφτεται δεν μπορεί ποτέ να είναι εγκληματικό. Σε κανέναν δεν επιτρέπεται να επιβληθεί οποιαδήποτε πεποίθηση. Οι πεποιθήσεις είναι ελεύθερες». «Γιατί η αλήθεια συνίσταται στο να λέει κανείς αυτό που σκέφτεται, ακόμη κι αν σφάλλει».
*** STEFAN ZWEIG (1881-1942)
Πολυγραφότατος και πολυσχιδής, ο πιο πολυμεταφρασμένος γερμανόφωνος συγγραφέας του κόσμου. Στα ελληνικά επανεκδόθηκαν τα τελευταία χρόνια πολλά έργα του. Ανάμεσά τους: Ο κόσμος του χθες, Αμόκ, Φόβος, Σύγχυση αισθημάτων, Σκακιστική νουβέλα, Το γράμμα μιας άγνωστης, Μονταίνιος, Ταξίδι στο παρελθόν, Η γυναίκα και το τοπίο, Η μέθη της μεταμόρφωσης, Οι μεγάλες στιγμές της ανθρωπότητας, Επικίνδυνος οίκτος, Ο παλαιοβιβλιοπώλης Μέντελ. H αόρατη συλλογή, Εικοσιτέσσερις ώρες από τη ζωή μιας γυναίκας, Φανταστική νύχτα, Συντριβή μιας καρδιάς, κ.ά.
https://staxtes2003.com/2019/12/17/17-12-19/?fbclid=IwAR11ZEn1BXnza4zDF64dh1872avMWbxvSAab-37R2l0-vwKvp1QYCIuXFyk
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου