ποίηση του ΚΑ’αιώνα εμφανίστηκε με ανανεωμένη δύναμη, χτίζοντας μια λεπτή γέφυρα που συνδέει τους νεότερους εκπροσώπους του είδους με τη λογοτεχνική παράδοση. Η αισθητική διαφορά με την προηγούμενη γενιά είναι πολύ έντονη, σύμφωνα με τον Luis Antonio de Villena[1]. Για τον Antonio Jiménez Morato κάτι αλλάζει, ίσως όχι ως αναγκαία επανάσταση ή όπως έζησαν τα ισπανικά γράμματα την επίθεση των προηγούμενων γενεών, αλλά σίγουρα ως μια σημαντική μετάλλαξη στην ποιητική παραγωγή. H σύγχρονη ισπανική ποίηση, κατά την Durán, έχει αφαιρέσει τον πειραματισμό της εξέγερσης, ακόμα και της αντιπολίτευσης. Οι ποιητές κινούνται σε ένα μετα-ποιητικό περιβάλλον που θέλει να προβληματιστεί σχετικά με την επικοινωνιακή διαδικασία. Χαρακτηριστική είναι η κίνηση έκδοσης πολλών σχετικών ανθολογιών με νέους ή πιο ώριμους δημιουργούς που κυριαρχούν σήμερα στην ισπανική λογοτεχνία. Ο Juan Andrés García Román βλέπει να μεγαλώνει η απόσταση μεταξύ των νεότερων δημιουργών και της γλώσσας. Η γλώσσα δεν μπορεί να επικοινωνήσει χωρίς ο ομιλητής να αμφισβητεί πρώτα τη δική του φύση και αποτελεσματικότητα. Το γεγονός ότι η πρώτη ύλη του ποιήματος τίθεται υπό αμφισβήτηση προκαλεί την ποίηση να εργάζεται σε μεταγλωσσικό επίπεδο, δηλαδή, να υποφέρει “απόλυτη απώλεια διακριτικής αθωότητας” (Bagué[2]). Ένα χαρακτηριστικό της σύγχρονης ισπανικής ποίησης είναι η επιστροφή στο εγώ χωρίς ενδοιασμούς, κάτι που φαίνεται, για παράδειγμα, στους ποιητές που γεννήθηκαν τη δεκαετία του εβδομήντα, οι οποίοι κατά κάποιο τρόπο άρχισαν να ξεφεύγουν από την διαλεκτική του καλού και του κακού που επέβαλλε η ποίηση της εμπειρίας (Σολέρτη). Ο Alberto Santamaría βλέπει την τελευταία ποιητική γενιά ως υπέρβαση διχοτομιών και περιγράφει μια πληθώρα ποιητικών μονοπατιών που προκύπτουν από τον διάλογο τόσο με τον ρεαλισμό όσο και με τον ανορθολογισμό, προτείνοντας μια υβριδική προοπτική[3]. Ο Andújar Almansa βλέπει μία υπέρβασηπου αποκρυσταλλώθηκε σε μια ενδιαφέρουσα ισορροπία ανάμεσα στις λογικές και τις ορφικές φωνές -συχνά ερμητικές κι ανορθολογικές- έναν ανανεωμένο συμβολισμό προσανατολισμένο στη σχέση της ακρίβειας και αμφισημίας. Η κριτική βλέπει μία εγκατάλειψη της αφηγηματικότητας προς όφελος της εξωστρέφειας, εγκατάλειψη της απόχρωσης και του βιογραφικού χαρακτήρα, η οποία αποκλείει τις συγκρούσεις του ποιητικού υποκειμένου. Σε ένα τέτοιο πλαίσιο κινείται και η ποιητική του Roberto Garcia De Mesa, ο οποίοςσυνέδεσε νωρίς το όνομά του ερευνητικά με τον υπερρεαλισμό και καλλιτεχνικά με την ποίηση και το θέατρο[4]Ξεχωρίζει η απλότητα του ποιητικού του λόγου. Η λογοτεχνικότητα δεν κρύβεται τόσο στα υπερρεαλιστικά στοιχεία[5] που διατρέχουν συχνά το ποιητικό του κείμενο και στις αναδυόμενες εικόνες, αλλά στο αναστοχαστικό περιεχόμενο που εξάγεται μέσα από το συναίσθημα ως υλικό[6]. Η ζωηρή εικαστική του θεμελιώνεται σε μια υπερρεαλιστική προσέγγιση του ποιητικού λόγου[7]. Ο De Mesa πειραματίζεται με τη φόρμα συμπλέκοντας το θέατρο με την ποίηση[8], την εικόνα με το όνειρο[9] και το αυθόρμητο με το λογικό. Ο υβριδικός χαρακτήρας όμως αφήνει να φανεί μία αντιεξουσιαστική διάθεση, μία ανατρεπτική προσέγγιση της ίδιας της τέχνης μέσα από τη συγχώνευση αρχών του θεάτρου και της ποίησης[10].Καθώς η τέχνη διατηρεί μία σαφή αυτονομία από την οικονομία, κατά τη θεώρηση του Ένγκελς, η ποιητική του De Mesa αντικρούει με την υπερ-πραγματικότητα του ονείρου, τον εσωτερικευμένο έλεγχο του συστήματος (Althusser). Στην πραγματικότητα ο δημιουργός προάγει την ελευθερία της γλώσσας και του συναισθήματος, απέναντι στην ελευθερία που διαδίδει η -γκραμσιανή- ηγεμονία. Ήδη από τα πρώτα βιβλία του μια μεγάλη ποικιλία εκφραστικών μορφών: δύο ή τρεις ολιγόστιχους στίχους, άλλοτε πολυσύλλαβους, καλλιγράμματα, ποιήματα με λευκά ορθογραφικά σημάδια και πεζοποιήματα (Benigno León Felipe). Μέσα στην ολιγόλεκτη πρόζα το συναίσθημα αναδύεται πιο δυνατό με την απέριττη τραχύτητα της ποιητικής ειλικρίνειας[11], μία αίσθηση του αναγνώστη που ενισχύεται από τη συνειρμική γραφή[12]. Μέσα στην πεζόμορφη φόρμα διακρίνεται μία σουρεαλιστική ρυθμικότητα που ορίζεται από την κίνηση των εικόνων και της συνειρμικότητας, χωρίς να υποβιβάζεται η στοχαστική διάθεση. Βαθιά επηρεασμένος από τον υπερρεαλισμό, τον αναγεννά με το προσωπείο του μεταμοντέρνου. Η ίδια η χρήση του διακειμενικού στοιχείου[13] και η ανατροπή του κλασικού μύθου, ανατρέπει με τη σειρά του τη μοντερνιστική αφήγηση συμπλέκοντας τις ταυτότητες, είτε στοχάζεται για τον χρόνο[14] είτε για τη μνήμη[15].Η βαθιά ζύμωση του σουρεαλιστικής έκφρασης φαίνεται στη συνειρμική ροή του πεζόμορφου στίχου∙ χωρίς λεκτικές ακροβασίες έχει αφομοιώσει την επαναστατική ουσία του υπερρεαλισμού μεταφέροντας τον στον ΚΑ’ αιώνα, εγκαταλείποντας τις σχηματικές αντιλήψεις του μοντερνισμού. Άλλωστε, το υπερρεαλιστικό στοιχείο διαφαίνεται και σε θεατρικά του έργα[16] που προσομοιάζουν με το θέατρο του παραλόγου. Η σουρεαλιστική χροιά της γλώσσας διαμορφώνει μία ποιητική ειρωνεία που ενισχύεται από τις συχνές αντιθέσεις και το παράλογο. Ειρωνεία και λογοπαίγνια ωθούν τον αναγνώστη και εκείνος να στοχαστεί[17]. Τούτη η ειρωνεία όμως μετριάζει και το βάθος του θρήνου και της απαισιοδοξίας και της απελπισίας, που αφήνει να διαρρεύσει το στοχαστικό περιεχόμενο. Οι νεότεροι Ισπανοί ποιητές, σύμφωνα με την κριτική[18],χρησιμοποιούν μια γλώσσα ιδεαλιστική, περισσότερο δεδομένη στην αφαίρεση και τον αυτο-προβληματισμό παρά στην αμεσότητα ή την κοσμική εμπειρία. Αυτή η δυσφορία μεταδίδεται στο ποίημα, έτσι ώστε το τελευταίο να υποφέρει από την ίδια εξάρθρωση που υποφέρει το ποιητικό υποκείμενο. Η ειρωνεία δεν χρησιμοποιείται διανοητικά, αλλά αποτελεί μια ειρωνεία πιο προσεκτική για το περιβάλλον του διαλόγου παρά για το αυτόνομο δικό της περιεχόμενο. Έτσι, η χρήση της ειρωνείας είναι αυτό που απομυθοποιεί το επικό και σπάει την ποίηση σε μικρά αντι-ηρωικά θραύσματα. Ο υπερρεαλιστικός τόνος αρνείται την υπακοή στη λογική και την αποστασιοποίηση του ατόμου. Ο De Mesa δεν εκθέτει απλώς μία άλλη απεικόνιση της πραγματικότητας όπως την εκλαμβάνει το συναίσθημα. Συγκαλύπτει το ρεαλιστικό με το ονειρικό και το παράλογο εκφράζοντας αγωνίες για τον πραγματικό κόσμο. Η διάκριση ανάμεσα στο αληθινό και το παράλογο περιορίζεται στην σαρωτική επιφάνεια της γλώσσας του κειμένου.Μα η απώλεια του πραγματικού στον De Mesa δεν νομιμοποιεί κάποια σκληρή αδιαφορία για τον πόνο, όπως έβλεπε ο Baudrilliard, αντίθετα την καθιστά πιο οδυνηρή. Η ποίηση του De Mesa αφήνει ελεύθερη την υποκειμενική αλήθεια. Ο μεταμοντέρνος υβριδισμός δείχνει ότι τίποτα δεν περιορίζεται. Δεν υπάρχει μία αλήθεια στο έργο του, αλλά μία πολλαπλότητα αληθειών, εικόνων, θέσεων, γεννώντας ένα ανοιχτό κείμενο, που οδηγεί τον αναγνώστη στην επαναανακάλυψη του κόσμου του μέσα από το γραπτό του DeMesa. Η αποσπασματικότητα, εξάλλου, στο μεταμοντέρνο λειτουργεί ως απελευθερωτικό φαινόμενο που συμπίπτει με την απόδραση από κλειστοφοβικές νόρμες για την ποιητική τέχνη (Barry). Η αλήθεια, το μήνυμα των συνθέσεων του, δεν είναι μία∙ η πολλαπλότητα της αλήθειας και των ερμηνειών ότι διατρέχουν όλο του το έργο. Η αλήθεια του υπερ-πραγματικού στην ποίηση του De Mesa δεν μετριέται με βάση ένα εξωτερικό μέγεθος, αλλά με εσωτερικούς κανόνες και κριτήρια που λειτουργούν στο πλαίσιο της ποιητικής γλώσσας και του συναισθήματος (Μήλον). Αυτή ακριβώς η γλώσσα είναι που γεννά και την πληθυντική σημασιοδότηση της ποιητικής αναζήτησης. Επιλογικά, το ισπανικό ποιητικό πανόραμα του ΚΑ’ αιώνα είναι καρποφόρο και πολλά υποσχόμενο. Έχουν αναδειχθεί και εδραιωθούν ποιητές σημαντικού διαμετρήματος, που προσπαθούν να καινοτομήσουν και να τονώσουν τους αναγνώστες με πρωτότυπες ποιητικές συνθέσεις υψηλής ποιότητας[19]. Σε αυτή την κατηγορία εντάσσεται και ο Roberto Garcia De Mesa. Μέσα στο ισπανικό πνεύμα, που εκφράζει μια δυσπιστία στις μεγάλες αφηγήσεις, υιοθετεί μια μινιμαλιστική ρητορική, της οποίας θεμελιώδες στοιχείο είναι η απογοήτευση που εκφράζεται με έναν ιδιαίτερο λυρισμό με ειρωνεία. Ο De Mesa τοποθετείται στον πυρήνα του ποιητικού ορίζοντα, εκφράζοντας τόσο στιχουργικά όσο και θεατρικά ανησυχίες, αγωνία και το πάθος του για ζωή. Προσπαθούν να βρει ερμηνείες για ανθρώπινη ύπαρξη και το υπαρξιακό τραύμα και τις ανατροπές της ζωής, πειραματίζεται με τη γλώσσα και την εικόνα μεταφέροντας συναισθήματα και εμπειρίες, μέσα από μια ενδιαφέρουσα και ουσιαστική ποίηση.
ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ ` [1]Fernández-Santos, E. (2010). El siglo XXI, mejoren verso Variasantologías y ensayosindaganenunanuevageneración de poetas – Ninguneadapor el mercado, la poesía ha encontradosusformas de supervivencia. El Pais (10/05/2010). [2]Bagué, L. Qu. (eds.) (2013). ÚltimaPoesía Española (2001-2012). Madrid, Visor: Cuadernos de Aleph, Reseñas. [3]Santamaría, Al. (2006). Nuevosterritoriospoéticos. [4]Η μελέτη μας στηρίχτηκε στις ποιητικές συλλογές«επιφάνεια επαφής», «ρητορική» (μτφρ. ΆτηΣολέρτη, βακχικόν, 2018), «λογική και κανιβαλισμός»(μτφρ. Κώστας Λαλιώτης, bibliotheque, 2019) και στα «Άμλετ post scriptum» (μτφρ. ΆτηΣολέρτη, βακχικόν, 2017) και «εποχή του ψύχους» (μτφρ. Κώστας Παλαιολόγος, Bibliotheque, 2018). [5]βλ. «επιφάνεια επαφής» 5, 7, 11, 25, 28, 30, 34, 49, 50. [6]βλ. «επιφάνεια επαφής» 3, 4, 10, 18, 39, 44, 45, «ρητορική». [7]βλ. «επιφάνεια επαφής» 10, 17, «ρητορική» 6. [8]βλ. «επιφάνεια επαφής» 5, 7. [9]βλ. «επιφάνεια επαφής» 1, 9, 16, 41, 40, «ρητορική» 5, 7. [10]βλ. «λογική και κανιβαλισμός». [11]βλ. «επιφάνεια επαφής» 38, 48. [12]βλ. «επιφάνεια επαφής» 9, 40 18, «ρητορική» 1, 3, 8, «λογική και κανιβαλισμός». [13]βλ. «ρητορική» 5, «λογική και κανιβαλισμός». [14]βλ. «επιφάνεια επαφής» 18, 21, 24, 41, «ρητορική». [15]βλ. «επιφάνεια επαφής» 42, 43. [16]βλ. «Άμλετ post scriptum». [17]βλ. «επιφάνεια επαφής» 15, 16, 12. [18]Durán, J. P. (2014). Los alrededoresdiscursivos de la últimapoesíaespañola [Reseña de Malostiempos para la épica. Cuadernos de Aleph, Reseñas. [19]TeruelMartínez, S. M. (2017).Los poetasEspañolescontemporáneos. 3.ª Época, 22, pp. 349-351.
http://www.poiein.gr/2019/12/08/%CE%B7-%CF%85%CF%80%CE%B5%CF%81%CF%81%CE%B5%CE%B1%CE%BB%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE-%CE%B1%CE%BD%CF%85%CF%80%CE%B1%CE%BA%CE%BF%CE%AE-%CF%83%CF%84%CE%B7-%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%B9%CE%BA%CE%AE/?fbclid=IwAR0OTFeVxnH-vMuECPl8nJ6heLJYi7uClZmcc74ICD7d4gIf8GGLR-lGU_k
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου