Ο Θάνος Μικρούτσικος υπέκυψε τελικά στον καρκίνο μετά από βασανιστική πάλη μαζί του. Ο μεγάλος και αγαπητός συνθέτης κατέληξε, σε ηλικία 72 ετών, από καρδιοαναπνευστική ανακοπή στο νοσοκομείο Μετροπόλιταν. Η πολιτική κηδεία του θα γίνει την Δευτέρα 30 Ιανουαρίου 14.30 στο Πρώτο Νεκροταφείο Αθηνών.
Ποιος ήταν και τι είπαν γι αυτόν , ένα απάνθισμα. (*)
Γεννήθηκε στην Πάτρα το 1947. Ξεκίνησε τις μουσικές σπουδές του σε μικρή ηλικία στη Φιλαρμονική Εταιρεία Πατρών και στο Ελληνικό Ωδείο (πιάνο, θεωρία, αρμονία). Ακολούθησαν οι σπουδές και η αποφοίτηση του από το Μαθηματικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών, ενώ παράλληλα μελέτησε αρμονία, αντίστιξη, φούγκα και σύνθεση με τον καθηγητή-συνθέτη Γ.Α. Παπαϊωάννου.
Ασχολήθηκε με όλα σχεδόν τα είδη της μουσικής. Έχει γράψει όπερες, συμφωνική μουσική, μουσική δωματίου, μουσική για το θέατρο και τον κινηματογράφο, πειραματική μουσική. Παράλληλα ένα μεγάλο μέρος της δουλειάς του κινείται στον χώρο του έντεχνου ελληνικού τραγουδιού, συνθέτοντας εκατοντάδες τραγούδια σε κείμενα ελλήνων και ξένων ποιητών.
Έχει ηχογραφήσει δεκάδες LP και Cd συνεργαζόμενος με τις δισκογραφικές εταιρίες EMI- Classics, Blue Note, Polydor, Sony (CBS), Minos- Emi, Agora, Lyra, HMV κ.ά.
Έχει γράψει μουσική για 100 περίπου θεατρικά έργα. Δεκαπέντε παραγωγές του αρχαίου δράματος (Επίδαυρος – Ηρώδειο) και δεκαέξι παραγωγές στο εξωτερικό (Βέλγιο, Γαλλία, Αγγλία, Ιταλία, Ελβετία κ.α.).
Κατά τη διάρκεια της καριέρας του έχει δώσει εκατοντάδες συναυλίες στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Έχει συμμετάσχει ή έχουν παιχτεί έργα του σε πολλά διεθνή φεστιβάλ μουσικής (Λονδίνο, Γλασκόβη, Εδιμβούργο, Παρίσι, Λίλλη, Λυών, Ρενς, Μονπελιέ, Βρυξέλλες, Λιέγη, Γενεύη, Λοζάννη, Βαρκελώνη, Μαδρίτη, Βερόνα, Φλωρεντία, Βερολίνο, Δρέσδη, Λειψία, Βιέννη, Κωνσταντινούπολη, Βουδαπέστη, Βουκουρέστι, Κοστάντσα, Νόργουιτς, Λουιζιάνα, Σικάγο, Χογκ Κογκ, Μπουρζ, Μιλάνο, Λισσαβόνα, Άγκυρα, Μοντεβίδεο, Μπουένος Άιρες, Σάο Πάολο, Κάιρο κ.α).
Τα έργα του έχουν εκτελεστεί απ’ όλες τις ελληνικές ορχήστρες, καθώς και από μεγάλες ορχήστρες του εξωτερικού: Φιλαρμονική Ορχήστρα της Στοκχόλμης, της Κρακοβίας, της Λιέγης, της Οζάκας, της Αρμενίας, της Ερφούρτης, Συμφωνική Ορχήστρα του BBC, της Κωνσταντινούπολης, της Κόρδοβας, της Ραδιοφωνίας και Τηλεόρασης των Τιράνων, Φιλαρμονική Ορχήστρα της Μαύρης Θάλασσας, Συμφωνική Ορχήστρα της Ρενς, Φιλαρμονική Ορχήστρα Δωματίου της Καρλσρούης, Καμεράτα των Βερσαλλιών, Συμφωνιέτα του Μπόρνμουθ, Ορχήστρα Δωματίου της Άγκυρας, Συγκρότημα Κοντραπούνκτε της Βιέννης, Μούζικα Πολυφώνικα, Χορωδία Δωματίου της Βουδαπέστης, Χορωδία Άρνολντ Σένμπεργκ της Βιέννης κ.ά.
Συνεργάστηκε με μαέστρους και σολίστ διεθνούς κύρους: Jerzy Swoboda, Andrew Davis, Kazuyoshi Akiyama, Louis Devos, Peter Keuschnig, Gunther Schuller, Leo Brouwer, Loris Tjeknavorian, Gurer Aykal, Saulius Sondeckis, David Miller, Rifat Teqsa, Jordi Mora, Amaury du Closel, Erwin Ortner,
Gary Burton, Augustin Dumay, Michel Beroff, Pedro Carneiro, Sergei Krulof, Timur Selzuk, John Kenny, Benjamin Erlich, Eduardo Pecci, Fabio Tagliaferri, Rowney Scott Jr., Ivan Bastos, Νικόλας Οικονόμου, Κώστας Κοτσιώλης, Γιάννης Βακαρέλης, Irene Jarsky, Udo Reineman, Δημήτρης Καβράκος, Lucienne Van Deyck, Lieve Janssen, Chris Demoor, Lucile Vignon κ.ά.
- Ο Θάνος Μικρούτσικος ήταν μέλος της Ένωσης Ελλήνων Μουσουργών
- Ιδρυτής και καλλιτεχνικός διευθυντής του Διεθνούς Φεστιβάλ Πάτρας 1986-1990
- Καλλιτεχνικός διευθυντής του Μουσικού Αναλογίου στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών 1990-1993
- Αναπληρωτής Υπουργός Πολιτισμού 1993-1994
- Υπουργός Πολιτισμού 1994-1996
- Καλλιτεχνικός διευθυντής της HMV ( Ελλάδας) 1996-2004
- Πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του Ελληνικού Φεστιβάλ 1998-1999 (Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου)
- Σύμβουλος διοίκησης για τα πολιτιστικά στον Οργανισμό «Αθήνα 2004», 2002-2004
- Καλλιτεχνικός διευθυντής για τον θεσμό «Πάτρα Πολιτιστική Πρωτεύουσα Ευρώπης 2006» από τον Νοέμβριο του 2003 έως τον Ιανουάριο του 2006
Για τη δράση του στην πολιτιστική διαχείριση καθώς και τη μουσική του δραστηριότητα έγινε επίτιμος δημότης σε πολλές πόλεις της Ελλάδας.
Έγραψαν για τον Θάνο Μικρούτσικο
Ο Θάνος Μικρούτσικος είναι μια από τις ουσιαστικότερες και σημαντικότερες δυνάμεις της νεοελληνικής μουσικής. Πάθος, ένταση, ρυθμός και ακρίβεια. Χωρίς να απομακρύνεται από τις λαϊκές ελληνικές πηγές ανανεώνει τα εκφραστικά του μέσα σύμφωνα με τα διδάγματα των νέων μουσικών δεδομένων, αλλά και σύμφωνα με τις κοινωνικές επιταγές της σύγχρονης εποχής, δημιουργώντας ένα έργο κατά βάση ελληνικό μα με πλατύτερη ακτινοβολία, που βρίσκει ήδη ανταπόκριση κι έξω από τα εθνικά όρια. Το μέλλον του ανήκει.
Γιάννης Ρίτσος
Ο Θάνος Μικρούτσικος είναι ο σημαντικότερος Έλληνας συνθέτης. Ο Μικρούτσικος έρχεται στον χώρο μ’ ένα τεράστιο πολιτικό κλίμα πίσω του και το εκπροσωπεί με πολύ γερά στοιχεία. Δεν έφτιαξε απλώς μια όμορφη μελωδία. Είναι ήδη ένας ποταμός που κουβαλά στην κοίτη του πολύ σπουδαία πράγματα. Ένα πρόσωπο πρωτογενές.
Μάνος Χατζιδάκις
Άκουσα την Καντάτα για τη Μακρόνησο και τη Σπουδή. Η βασική μου σκέψη είναι ότι ο Μικρούτσικος είναι ο μόνος νεότερος συνθέτης που αντιμετωπίζει σοβαρά, υπεύθυνα και δημιουργικά το πρόβλημα αυτής που εγώ ονομάζω μετασυμφωνική μουσική, που εγκαταλείπει το φολκλόρ, τον λαϊκισμό για να προχωρήσει στη σύνθεση. Είχα αρχίσει να χάνω τις ελπίδες μου για μια σοβαρή αντιμετώπιση των προβλημάτων που τέθηκαν πριν από 15 χρόνια μπροστά στη δική μου γενιά και που νομίζω ότι καταξιώθηκαν μέσα σε κείνο το χωνευτήρι που είναι ο λαός και ο χρόνος. Νιώθω βαθιά χαρά, όταν διαπιστώνω ότι οι κόποι μας δεν πάνε χαμένοι. Ακόμη πιο πολύ χαίρομαι γιατί ο Μικρούτσικος μεταχειρίζεται εποικοδομητικά την ηχητική της σύγχρονης μουσικής. Αποδεικνύει έτσι ότι η σύγχρονη τεχνική ταιριάζει απόλυτα στο λαϊκό στοιχείο, όταν φυσικά το δεύτερο παύει να είναι η πρώτη ύλη και η πρώτη παύει να είναι μονάχα ήχος για τον ήχο.
Μίκης Θεοδωράκης
Έτσι, περί το 1990, ανεπαίσθητα συντελέστηκε μέσα του η μεγάλη στροφή. Μια στροφή που από έργο σε έργο και προϊούσης της επεξεργασίας τού τελικώς πολυαρμονικού ιδιώματος του Θάνου εξακολουθεί να με εκπλήσσει. Όταν εδώ και 20 χρόνια άκουγα λ.χ. τη Μουσική Πράξη στον Μπρεχτ, δεν μπορούσα να φανταστώ ότι ο ίδιος αυτός άνθρωπος του κόσμου, πληθωρικός, οξυδερκής και ανοιχτόκαρδος, όχι απλώς θα έγραφε αυτό που κάποιος άγγλος κριτικός προσφυέστατα χαρακτήρισε musicians’ music (μουσική για μουσικούς), αλλά ότι θα περνούσε στην αντίπερα όχθη, στη δυσπρόσιτη εκείνη περιοχή του Εκ βαθέων, σ’ έναν χώρο αυστηρής τραγικότητας και βαθύτατης οδύνης για τα ανθρώπινα – ο νους μου πηγαίνει εδώ σε πρόσφατα έργα του όπως το In Memoriam Dmitri Shostakovich, για έγχορδα, χάλκινα και κρουστά ή η Μουσική για βιολί, πιάνο και έγχορδα. Έργα σαν κι αυτά τεκμηριώνουν τη συνειδητοποίησή του πως το Εκ βαθέων αποτελεί και τη μόνη ίσως διέξοδο του σύγχρονου συνθέτη στην προϊούσα απογύμνωση των τεχνών από κάθε ιερό και τελετουργικό στοιχείο. Όμως η πείρα (ή γιατί να μην το πούμε ωμά: η στατιστική) έχει αποδείξει ότι μόνο δημιουργοί που το ίδιο τους το κύτταρο εμπεριέχει τις προϋποθέσεις του επιχειρούν και δικαιώνουν τέτοιες μεγάλες στροφές και περάσματα σ’ αυτήν την «αντίπερα όχθη» και σ’ αυτούς συγκαταριθμείται τελικώς ο Θάνος Μικρούτσικος.
Γιώργος Λεωτσάκος
Η γλώσσα του Θάνου Μικρούτσικου, ξεφεύγοντας από κάθε σχηματική ταξινόμηση, επιστρατεύει αμέτρητες αναφορές: τη δημοτική παράδοση, το ρεμπέτικο, κάποιους μακρινούς απόηχους του 19ου αιώνα, μερικές στιγμές δανεισμένες από τους πρωτοποριακούς της νεοελληνικής σχολής και την ατονική γραφή.
Στον Μικρούτσικο το ουσιαστικό εδρεύει μέσα σ’ αυτήν την προνομιούχα σχέση που ζει μαζί με την ποίηση, μέσα σ’ αυτήν την ολότητα όπου λάμπουν τα ευρήματα του κειμένου και της μουσικής. Δεν μελοποιεί απλά την ποίηση του Ρίτσου, δημιουργεί έναν καινούργιο χώρο, ανοιχτό στο τραγούδι που κουβαλάει μέσα της η λέξη.
Ανακαλύπτει εκ νέου τις τραγικές δομές του Σοφοκλή και του Αισχύλου και ζωντανεύει τα φαντάσματα του ελληνισμού.
Ο Μικρούτσικος έχει αυτό το σπάνιο χάρισμα να κάνει προσιτά, κείμενα δύσκολα, προβάλλοντας μέσα μας τις αβυσσαλέες τους αντηχήσεις. Επιπλέον ο Μικρούτσικος φιγουράρει σαν ένας απελευθερωμένος συνθέτης, μια φυσιογνωμία που η κοινωνία μας σήμερα έχει ξεχάσει. Συνθέτης κι ερμηνευτής ο ίδιος, αναγκάζει τους μουσικούς να τραγουδούν, τον τραγουδιστή να μιλάει.
Στον Μικρούτσικο υπάρχει επίσης κι αυτός ο βαθύς πόθος του Gesamtkunstwerk, αυτή η συνύπαρξη των τεχνών. Ο νους μας τρέχει στον Βάγκνερ, στον Στραβίνσκι, στον Σατί, στα ρώσικα μπαλέτα του Ντιαγκίλεφ.
Charles Filippon , «Le Soir»
Ο φανταστικός Έλληνας με τη μουσική στο αίμα του.
«Sunday Standard»
Η μουσική του σύγχρονου έλληνα συνθέτη Θάνου Μικρούτσικου αποφεύγει επιδέξια τα γνωστά κλισέ τύπου Ζορμπά. Έτσι γίνεται κραυγή απελευθέρωσης πάνω σε πολύ δυνατούς ρυθμούς.
Michael Billington
«The Guardian»
«The Guardian»
Ο Θάνος Μικρούτσικος με την Καντάτα για τη Μακρόνησο δημιουργεί μια μοναδική σύνθεση διαφορετικών στυλ σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Lynne Walker, «Glasgow Herald»
Ο Μικρούτσικος ξεριζώνει την ελληνική μουσική από το φολκλόρ και τη μεταφυτεύει στον μοντερνισμό, κρατώντας όμως το ύφος και τις ρίζες της, ώστε να μπαίνει βαθιά μέσα μας.
Jacques Franck, «La Libre Belgique»
Ο Θάνος Μικρούτσικος δεν είναι μόνον αναφορά στη σύγχρονη ελληνική μουσική, αλλά είναι επίσης μια πρόκληση για όλους τους προοδευτικούς Ευρωπαίους και ιδιαίτερα τους αυστριακούς συνθέτες.
Otto Kubitschek, «Volksstimme»
Ο Μικρούτσικος με την πολυμορφία της μουσικής του αποκαλύπτει κρυμμένες πτυχές του κειμένου. Η μουσική του έχει μια ποικιλία, μια ομορφιά και πλούτο που σου κόβει την ανάσα. Τη στιγμή που τόσοι μουσικοί υποφέρουν από έλλειψη παραγωγής που καταλήγει σε αδυναμία, η γενναιόδωρη εφευρετικότητα, η αναβλύζουσα δημιουργικότητα του Μικρούτσικου σου δίνουν χαρά που μεγαλώνει, καθώς η μουσική του δεν επιτρέπει καμία ευκολία.
Jacques de Decker, «Le Soir»
Ο Θάνος Μικρούτσικος για μένα δεν θεωρείται απλά και μόνο ένας από τους καλύτερους συνθέτες στον τόπο του, αλλά ακόμα ένας από τους πιο δημιουργικούς και αυθεντικούς μουσικούς που εγώ ξέρω. Η μουσική του αντιτίθεται με επιτυχία σε όλα τα εύκολα και έτοιμα κλισέ. Η μουσική του αντλεί την ιδιόμορφη δύναμη και δυναμική της με την κριτική τοποθέτησή της όσον αφορά την παράδοση της ελληνικής μουσικής.
Αυτή την παράδοση τη συνδυάζει με τις εμπειρίες του από τη διεθνή σύγχρονη μουσική, ενώ ταυτόχρονα αντλεί στοιχεία από τη μεγάλη κλασική παράδοση. Έτσι δημιουργείται μια σύνθεση διαφορετικών εμπειριών και γνώσεων με πρωτοφανή δύναμη, η οποία βλέπει στο μέλλον. Η μουσική του Μικρούτσικου βάζει το δάχτυλο στην πληγή της σημερινής μουσικής κατάστασης στην Ευρώπη. Δεν πρέπει κανείς να γράφει μουσική που να αφήνεται στα κλισέ της αγοράς, αλλά να ψάχνει για νέες φόρμες και νέους τρόπους επικοινωνίας με το κοινό. Πρέπει όμως να επιχειρήσει την επικοινωνία με τον ακροατή εδώ και τώρα και όχι σε ένα απώτερο μέλλον. Αυτό ακριβώς κάνει ο Θάνος Μικρούτσικος.
Wilhelm Zobl, Γραμματέας ISCM Αυστρίας
(*) Κείμενα από τον ΕΠΙΛΟΓΟ 2019, όπου και ήταν φέτος τιμώμενο πρόσωπο
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου