Νικήτας Σινιόσογλου,Ο καρπός της ασθενείας μου, Κίχλη
του Γιάννη Ν. Μπασκόζου
Υπάρχουν βιβλία που τα διαβάζεις απλώς για να ευχαριστηθείς τον λόγο. Μερικές φορές όταν αυτά αποτελούνται από σχετικά αυτοτελή κείμενα μπορείς να τα διαβάσεις και ανάκατα, χωρίς συγκεκριμένη σειρά, όπως είναι τα διάφορα μέρη στο Κουτσό του Κορτάσαρ. Είτε ακολουθήσεις τις οδηγίες του συγγραφέα είτε όχι η απόλαυση δεν μειώνεται στο ελάχιστο. Ένα τέτοιο βιβλίο είναι Ο
καρπός της ασθενείας μου του Νικήτα Σινιόσογλου (Κίχλη). Στην παράδοση των διανοουμένων που έγραφαν λογοτεχνικά δοκίμια εξομολογητικά για τα γεγονότα της μέσα ζωής, όπως ο Κλέων Παράσχος ή όπως ο Κωστής Παπαγιώργης όταν γράφει για τα πάθη του, ο Νικήτας Σινιόσογλου καταγράφει σκέψεις πάνω σε μια ποικίλη θεματολογία: φιλοσοφία, αρχαίοι έλληνες, λατίνοι, λογοτεχνία, πολιτική, έρωτας και κυρίως καθημερινότητα. Γράφει με εντελώς προσωπικό τρόπο για να συνομιλήσει με ιδέες, έννοιες και λέξεις που κατ΄ αυτόν είναι ένας τρόπος να καθίστανται ζωντανές. Όπως ο ίδιος παρατηρεί ξέρουμε ελάχιστα για την καθημερινότητα των αρχαίων ελλήνων ενώ για τον Ν.Σ. μπορούμε να μάθουμε ότι του αρέσει να κλέβει σταμπωτά ποτήρια μπύρας, συγκινείται όταν η νεαρή κοπέλα σκύβει να του δέσει τα κορδόνια των παπουτσιών του, σχολιάζει μια αγριοκρεμμύδα και ανακαλεί την τελετουργική σημασία που έχει αυτή όταν χρησιμοποιείται ως παιχνίδι. Αλλού θα προσπαθήσει με οδηγό τον όχι τόσο γνωστό γαλλο-ουρουγουανό φιλόσοφο Άλμπερ Καράκο (στην ομάδα των απαισιόδοξων Σιοράν, Σελίν, Νίτσε)να βρει ομοιότητες και διαφορές μεταξύ της αυτοχειρίας του φιλοσόφου και της ματαιωθείσας εκτέλεσης του Ντοστογιέφσκι και εκεί που νομίζεις ότι απεραντολογεί καταλήγει να σχολιάσει ουσιαστικά την αδυναμία του ανθρώπου να αρθεί στο ύψος της ζωντανής και παροντικής ύπαρξης του. Τον συνέχει παντού σχεδόν το αίσθημα της μοναξιάς στο οποίο δίνει μια ζωοποιό υπόσταση αφού «η μοναξιά επιτρέπει ματιές φευγαλέες στην αιωνιότητα» και επίσης «είναι ο τρόπος να υπερβαίνουμε τις κοινωνικές τάξεις και τις φυλές, τις χώρες και τις εποχές, ώστε να γίνουμε όντα καθ΄όλου τη στιγμή της πλήρους μόνωσης μας». Τον ενδιαφέρουν πολύ οι ελάχιστοι εκείνοι που αποτελούσαν ένα μικρό καλλιεργημένο κύκλο διανοουμένων συνομιλώντας ταυτόχρονα με το ευρωπαϊκό πνεύμα και το ελληνικό τοπίο σε αντίθεση με τους πολλούς που γλυκοθώριζαν προς την καθ΄ ημάς ανατολή (βλέπε την περίπτωση των ζωγράφων Γεράσιμου Βώκου, Περικλή Βυζάντιου, κ.α). Και πιο πολύ τον ενδιαφέρει ο στοχασμός χωρίς συγκεκριμένο αντικείμενο, αλλά η περιδιάβαση του νου ενώ το σώμα βρίσκεται σε απραξία. Τον εμπνέει ο Μονταίνιος και οι δοκιμές του προϊόντα μιας αλλόκοτης ψυχικής διάθεσης, «ενός αναστοχασμού με σκοπό να γαληνεύει ο νους σε συνθήκες πλήρους απραξίας». Τα ερωτικά ζητήματα τον απασχολούν ως μικρο-γεγονότα που έχουν όμως μακρο-αξία. Η Ζ. είναι μια νεαρή – αντικείμενο του πόθου, η οποία άλλοτε τον πλησιάζει και άλλοτε απομακρύνεται σαν μια άγνωστη και μένει μόνο μια κλεμμένη στιγμή από αυτήν. Κατά τη διάρκεια της παρακολούθησης μιας ταινίας του Λεό Καράξ (Η δική μας νύχτα με τους Μισέλ Πικολί και Ζιλιέτ Μπινός) συγκρατεί μια φράση για τον έρωτα (ο έρωτας που καίγεται γρήγορα και όμως ζει για πάντα..) για να περάσει σε ένα σχόλιο για τις γάτες, τις οποίες μόλις πρωτύτερα είχε συσχετίσει με τις απόψεις του Πλάτωνα για το όραμα (άπιαστο;) της ιδανικής Πολιτείας. O Ιωάννης του Σταυρού και ο Ρωμανός ο Μελωδός και η αναφορά τους στο ερωτικό ελάφι ως σύμβολο θα γίνει η αφορμή για μια περιδιάβαση στη σημειολογία του ερωτικού πόνου. Ο Ν.Σ. αρέσκεται στην παραδοξογραφία, στην ανάδειξη κάθε λογής πληροφορίας, αδιάφορης σε πρώτο πλάνο, ικανής όμως να διεγείρει το ενδιαφέρον και να συσχετιστεί με γεγονότα ή εμπειρίες. Ένα πιστοποιητικό απεντόμωσης κολλημένο στον ανελκυστήρα του σπιτιού του, ένα χάδι ανάμεσα στα μάτια ενός γαϊδάρου, ένα σκαθαράκι ως σουβενίρ, ένα βιβλίο, ένα μπαρ, ένας περαστικός προκαλούν μια σκέψη, ρηχή ή βαθύτερη δεν έχει καμία σημασία, αντανακλούν έναν ζωντανό εαυτό. Ο δοκιμιακός λόγος του Ν.Σ. ήρθε για να μείνει. Κάθε ένα από τα βιβλία του απασχόλησε τη σκέψη, έγινε αφορμή για διερευνήσεις σε άγνωστα πεδία. Το πρώτο του βιβλίο με τίτλο Αλλόκοτος Ελληνισμός (Κίχλη, 2016) ήταν επικεντρωμένο σε επτά σπάνιες προσωπικότητες του ελληνισμού που έζησαν και έδρασαν γύρω στο 1453 ή λίγο πριν, λίγο μετά την ακμή του Νεοελληνικού Διαφωτισμού και την Ελληνική Επανάσταση. Ήταν διανοούμενοι, όχι τόσο γνωστοί, που κινήθηκαν σε ένα κλίμα μυστικότητας και πρωτοπορίας, αμφισβήτησης και σύγκρουσης με κατεστημένες απόψεις. Οι Μαύρες Διαθήκες (Κίχλη 2018) ήταν μια εξερεύνηση της σκοτεινής πλευράς του σύγχρονου στοχασμού με αφορμή τα ημερολόγια δύο αμφιλεγόμενων, παρακμιακών διανοουμένων ,του Μάρτιν Χάιντεγκερ και του Καρλ Σμιτ. Η Λεωφόρος ΝΑΤΟ (Κίχλη,2019) ήταν μια προσωπική ενασχόληση του συγγραφέα με τον έξω κόσμο όπου κομμάτια από στιγμές του εαυτού συναντήθηκαν με τα εξωτερικά ερεθίσματα του δημόσιου χώρου, προσφέροντας υλικό για σκέψη. Δεν περιπλανάται στο κέντρο του αστικού τοπίου ούτε στις μακρινές λεωφόρους των μπητ αλλά στα «σκουπίδια» της άκρης της πόλης, στις υποβαθμισμένες περιοχές και στη ζωή που μέσα τους βαριανασαίνει. Το δοκίμιο που καλλιεργεί ο Σινιόσογλου σπανίζει στην ελληνική λογοτεχνική χλωρίδα, ο Κιουρτσάκης πιο λογοτεχνικός, ο Λάκης Προγκίδης στη λογοτεχνία, ο Βασίλης Καραποστόλης στην κοινωνιολογία, ο Νικόλας Σεβαστάκης στην πολιτική και λίγοι ακόμα διακονούν το εν ανεπαρκεία είδος του προσωπικού στοχασμού. Κλείνω, όπως άρχισα. Μπορεί πολλά από αυτά που σημειώνει ο Ν.Σ. να μην αφορούν όλους τους αναγνώστες, αλλά δεν είναι άχρηστα γιατί ανακαλούν στιγμές, ρήγματα, μικρές λάμψεις ζωής, θα έλεγα ότι είναι νησίδες σε μια ανθρώπινη συνθήκη παραδομένη στην πολυσημική πληροφορία, στον ορυμαγδό των εικόνων, στην παλίρροια του ασήμαντου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου