2.3.19

Νίκος Βέης, από το Βυζάντιο και τη νεοελληνική λογοτεχνία στον δημοτικισμό και τις σοσιαλιστικές ιδέες (του Β. Χατζηβασιλείου)

Το Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία αναπτύσσει εδώ και καιρό μιαν ιδιαιτέρως αξιοπρόσεκτη δραστηριότητα, διοργανώνοντας εκθέσεις, συνέδρια και ημερίδες ή εσπερίδες που εστιάζουν την προσοχή τους σε σημαντικά θέματα και πρόσωπα της κοινοβουλευτικής ιστορίας, των πολιτικών θεσμών και του πολιτισμού. Σημαντική είναι και η εκδοτική δραστηριότητα του Ιδρύματος, που αποτυπώνει τον ζωντανό λόγο των εκδηλώσεών του σε εξαιρετικά φροντισμένους τόμους. Ένα πολύ πρόσφατο εκδοτικό προϊόν του είναι το άκρως πυκνό τομίδιο για τον βυζαντινολόγο και νεοελληνιστή Νίκο Βέη (Νίκος Βέης. Ο σοφός της λεπτομέρειας), που έχει ατυχώς πάψει εδώ και δεκαετίες να αποσπά το δημόσιο ενδιαφέρον.

Ο Βέης (1883-1958) καθιερώθηκε ως βυζαντινολόγος σε μιαν εποχή, τη δεκαετία του 1920, κατά την οποία το Βυζάντιο είχε αρχίσει να απασχολεί όχι μόνο τη λογιοσύνη, αλλά και την αρχιτεκτονική – ακόμα και τον σχεδιασμό επίπλων ή τη γυναικεία μόδα. Χωρίς να ξεφεύγει από το τριμερές σχήμα που φιλοτέχνησε για την ιστορία του ελληνισμού ο Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος, ο Βέης θέλησε να τονίσει πρωτίστως τον σύνδεσμο (και εκ των πραγμάτων τη συνέχεια) ανάμεσα στο Βυζάντιο και τη νεότερη Ελλάδα. Και από αυτή την άποψη δεν ήταν διόλου τυχαίο το γεγονός ότι υπήρξε ο πρώτος καθηγητής της έδρας της Μέσης και Νεωτέρας Ελληνικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Μανιώδης κυνηγός χειρογράφων (μνημειώδη έχουν μείνει τα ευρήματά του στα Μετέωρα), συστηματικός εκδότης βυζαντινών κειμένων, επιγραφολόγος, πανεπιστημιακός δάσκαλος όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και επί σειρά ετών στη Γερμανία, ο Βέης έκανε πράξη την πεποίθησή του για το νήμα που φέρνει κοντά το Βυζάντιο με τον νέο ελληνισμό, μελετώντας και διδάσκοντας τη νεοελληνική λογοτεχνία: από τον Κάλβο και τον Σολωμό μέχρι τον Κωστή Παλαμά. Και δεν χρειάζεται να ψάχνουμε ως προς το ποια ήταν η ιδιότητα που πρώτευε στις δράσεις του. Ο Βέης ήταν βυζαντινολόγος, αλλά και νεοελληνιστής και έσκυβε με πάθος τόσο πάνω από τα καταχωνιασμένα χειρόγραφα των μοναστηριών όσο και πάνω από τα τυπωμένα κείμενα των νεοελλήνων συγγραφέων.
Κι ας μη παραλειφθεί και η πολιτική πλευρά. Ακραιφνής δημοτικιστής, που ανακάλυψε στον δημοτικισμό τον δρόμο ο οποίος θα τον οδηγούσε στη σπουδή της δημώδους παράδοσης και από εκεί στη μελέτη της νεοελληνικής λογοτεχνίας (ας μην ξεχνάμε επίσης πως  υπερασπίστηκε ενθέρμως τον Ιωάννη Κακριδή στη Δίκη των τόνων), ο Βέης ακολούθησε έναν σαφή πολιτικό προσανατολισμό διόλου άσχετο με τους προβληματισμούς του για τη γλώσσα: υιοθετώντας τις σοσιαλιστικές ιδέες, έγινε φίλος και στενός συνεργάτης του Αλέξανδρου Σβώλου, υπό το σχήμα της παράταξης του οποίου εξελέγη βουλευτής το 1950. Η πολιτική του ένταξη του στοίχισε δύο φορές την αποβολή του από το πανεπιστήμιο – η δεύτερη ήταν και η οριστική. Δεν αποθαρρύνθηκε και συνέχισε μέχρι το τέλος να παλεύει – για την πολιτική, αλλά και για την επιστήμη.
Για τον Νίκο Βέη γράφουν στον τόμο του Ιδρύματος ης Βουλής των Ελλήνων οι Μάχη Παϊζη-Αποστολοπούλου, Τόνια Κιουσοπούλου, Βενετία Αποστολιδου και Βαγγέλης Καραμανωλάκης (από την ημερίδα που διοργάνωσε το Ίδρυμα στις 18 Ιανουαρίου 2018 στο πλαίσιο των εκδηλώσεων «Πρόσωπα άξια τιμής»).

Δεν υπάρχουν σχόλια: