Μικρά κριτικά για τη χαρά των μικρών αναγνωστών

της Μαρίζας Ντεκάστρο

Άρωμα Χριστουγέννων με βιβλία που τιμούν τους αναγνώστες!  
Η Astrid Lindgren (1907-2002), δεν είναι μόνο η Πίπη η φακιδομύτη. Είναι και τα τρυφερά παραμύθια της για μικρά παιδιά, όπως Ο νάνος και η αλεπού. Μια από τις λαμπερές χριστουγεννιάτικες χιονισμένες νύχτες, η πεινασμένη αλεπού ορέγεται τις παχουλές κότες ενός αγροκτήματος, χωρίς να υπολογίζει όμως τον νάνο που τις προσέχει. Χριστούγεννα σημαίνει αγάπη και καλοπέραση, τα παιδιά λοιπόν του σπιτιού αφήνουν μια λειχουδιά στον νάνο, που φαντάζονται ότι ζει εκεί κοντά μαζί τους, κι εκείνος τη μοιράζεται με το πεινασμένο αγρίμι. (εικ. Eva Eriksson, μτφρ. Άννα Παπαφίγκου, Μάρτης).

Ο Dr Seuss μεγάλωσε γενιές και γενιές παιδιών στις ΗΠΑ και τον κόσμο και επιτέλους έφτασε καθυστερημένα στην Ελλάδα. Ο  Γκριντς, ο κατεργάρης των Χριστουγέννων είναι στριμμένος και κακός, σιχαίνεται τη γιορτή  και κάνει ό,τι μπορεί για να την καταστρέψει. Θα τα καταφέρει;  Ο Γκριντς εκδόθηκε το 1957, είναι όμως φρέσκος σε όλα του σαν να γράφτηκε σήμερα! Εξαιρετική έμμετρη απόδοση από τον Φίλιππο Μανδηλαρά (Ψυχογιός).

Το ωραιότερο χριστουγεννιάτικο στολίδι είναι μια νέα εκδοχή για παιδιά της συγκινητικής ιστορίας της χριστουγεννιάτικης εκεχειρίας στα χαρακώματα του Α’ ΠΠ. Την πρωτοδιάβασα στο βιβλίο του Παντελή Καλιότσου, με τίτλο Η ωραιότερη ιστορία του κόσμου (Πατάκης), την αφηγήθηκα στην Εθνική Βιβλιοθήκη τα προπέρσινα Χριστούγεννα και τώρα τη διαβάζω ξαναγραμμένη από την Αγγελική Δαρλάση, (εικ. Αλέξια Οθωναίου, Μεταίχμιο). Και πάλι συγκινούμαι γιατί είναι βαθιά ανθρώπινη. Και έτσι, με ανθρωπιά, σεβασμό και εσωτερικότητα, την έγραψε η συγγραφέας!
                                                            *****
Από την πλευρά των μικρών κοριτσιών: Η ιστορία των γυναικών
Όταν εκδόθηκε στην Ιταλία το 1973 το ομώνυμο βιβλίο της Έλενα Τζιανίνι Μπελόττι, έγινε επανάσταση γιατί για πρώτη φορά παρουσιάστηκαν τεκμηριωμένα τα στερεότυπα που ακολουθούσαν το γυναικείο φύλο. Μέχρι τότε η ιστορία των γυναικών ήταν σχετικά άγνωστη. Στις μέρες μας, υπάρχει διεθνώς μεγάλη τάση για ‘φεμινιστικά’ παιδικά βιβλία ως αντίβαρο στα στερεότυπα των αναπαραστάσεων του φύλου όπως προβάλλονται στα ΜΜΕ και, μέχρι σήμερα, σε βιβλία των παιδιών. Είναι τα anti-princesss βιβλία, με ηρωίδες που διαμόρφωσαν δυναμικά με το άλλο φύλο τη σύγχρονη κοινωνία.
Καθεμιά από τις πρόσφατες εκδόσεις, με θέμα τα επιτεύγματα των γυναικών, έχει το δικό της χαρακτήρα, μπορεί να περιλαμβάνουν όλα τις ίδιες προσωπικότητες, όμως κάθε συγγραφεάς τις αντιμετωπίζει με τον δικό του τρόπο. Και φυσικά συγκλίνουν στο ότι οι γυναίκες βρίσκονταν και βρίσκονται στο κέντρο της ιστορίας.
Οι Φραντσέσκα Καβάλο και Έλενα Φαβίλι, στο Ιστορίες της καληνύχτας για επαναστάτριες, εικονογραφημένες από γυναίκες εικονογράφους (2 τόμοι, μτφρ. Έρρικα Πάλλη, Ψυχογιός) παρουσιάζουν ένα πανόραμα με τις βιογραφίες δεκάδων γυναικών που άφησαν το αποτύπωμά τους σε κάθε τομέα της ζωής (αστροναύτισσες, εξερευνήτριες, ακτιβίστριες, αλπινίστριες, υπερμάχους των δικαιωμάτων, επιστήμονες, καλλιτέχνιδες…).

Το Υπέροχες γυναίκες που άλλαξαν τον κόσμο (μτφρ. Ειρήνη Παϊδούση, Μεταίχμιο), της Κέιτ Πάνκχερστ, απόγονο της αγγλίδας σουφραζέτας Έμελιν Πάνκχερστ που πολέμησε για το δικαίωμα ψήφου των γυναικών στις αρχές του 20^ου αιώνα. Είναι ένα βιβλίο γνώσεων για μικρές ηλικίες, απολαυστικά εικονογραφημένο από την ίδια, με πολλές λεπτομέρειες από τη ζωή διάσημων γυναικών, που τιμά τα ταλέντα και τα όνειρα που έγιναν πραγματικότητα και έδωσαν χρώμα στον κόσμο μας.

Στο Μικρά κορίτσια με μεγάλες ιδέες, η Isabel Sanchez Vegara  (εικ. Elisa Munsό, έμμετρη μτφρ. Κλεοπάτρα Ελαιοτριβιάρη, Παπαδόπουλος) γράφει από μια μονογραφία για τις Κοκό Σανέλ, Αγκάθα Κρίστι, Μαρί Κιουρί. Η έκδοση είχε επίσης διεθνή επιτυχία με αποτέλεσμα ανάλογες ‘τοπικές’ εκδόσεις, όπου πολλές χώρες παρουσιάζουν τις δικές τους ηρωίδες. Περιμένουμε και τις δικές μας!

Ο κύκλος κλείνει με το βιβλίο της Λίλυ Μάρρεϋ, Γυναίκες και άντρες που άλλαξαν τον κόσμο ( εικ. Άνα Αλμπέρο, μτφρ. Ελένη Μπακογεώργου, Πατακης), ένα σύνθετο βιβλίο γνώσεων, μια σοβαρή πινακοθήκη βραβευμένων προσωπικοτήτων για τη δραστηριότητα, την ανεξαρτησία των ιδεών, το μυαλό, το ταλέντο, τα πιστεύω, την ανθρωπιστική δράση, την περιέργειά τους. Η συγγραφέας αιτιολογεί τη βράβευση καθεμιάς και καθενός αναφέροντας, εκτός από τα βιογραφικά τους, τα σημαντικά στοιχεία που οδήγησαν σ’ αυτήν. Μαζί με τα προηγούμενα βιβλία που παρουσιάσαμε, είναι εξαιρετικό διδακτικό εργαλείο, γιατί περιλαμβάνει και προσωπικότητες οι οποίες εμφανίζονται σπάνια στην επικαιρότητα (π.χ. ο Έρνο Ρούμπικ του κύβου, η Μαρία Μοντεσόρι  της προσχολικής αγωγής, ν Τρίσα Ζορν η παραολυμπιονίκης κ.ά.) και πάλι χάνονται.

Οι κλασικοί αλλιώς!
Η δουλειές πάνω στους κλασικούς και οι αναδιηγήσεις τείνουν να γίνουν η νέα εκδοτική τάση. Έχουμε όπως πάντα επανεκδόσεις των κλασικών, όμως οι ζωηροί συγγραφείς και εικονογράφοι συνεργάζονται στενά, επεμβαίνουν στα κείμενα δίνοντας το στίγμα τους, άλλος το χιούμορ, άλλος την πιο σύγχρονη γλώσσα, άλλος γνωστικές πληροφορίες που το εμπλουτίζουν, το χρώμα, τη σύνθεση των εικόνων.
Μετά την επιτυχημένη εκδοτική πορεία  της σειράς με τον ευρηματικό τίτλο Μικρά ταξίδια με την φαντασία του Ιουλίου Βερν (Παπαδόπουλος), εμφανίζονται δυο νέες σειρές, στην ίδια λογική, από δυο εκδοτικούς οίκους. Δεν πρόκειται για απλές διασκευές αλλά για νέες δημιουργίες: Πες το μ’ ένα παραμύθι: Οι περιπέτειες του Νιλς, των Μαρία Παπαγιάννη- Μυρτώ Δεληβοριά (Πατάκης) και Τομ Σόγερ ή το μεγαλύτερο παιδικό δωμάτιο του κόσμου, των Αντώνη Παπαθεοδούλου – Ίρις Σαμαρτζή (Παπαδόπουλος). Έπεται συνέχεια, λοιπόν!

Η Ελένη Σβορώνου είχε την περίφημη ιδέα να αναδιηγηθεί τρεις κλασικές ιστορίες με ήρωες παιδιά από τη μεσαιωνική, τη νεότερη και τη σύγχρονη αγγλική λογοτεχνία. Ξαναδιάβασε τον Ρομπέν των Δασών, τον Ροβινσώνα Κρούσο και τον Πίτερ Παν (Κόκκινη κλωστή δεμένη), κρατώντας τις ιδέες που έχουν ακόμα κάτι να μας πούνε και τις περιπέτειες που ήταν κατά τη γνώμη της οι πιο συναρπαστικές. Η Σβορώνου ακολούθησε με επιτυχία μια παλιότερη άποψη έκδοσης των κλασικών για παιδιά (Gallimard και Ερευνητές στα ελληνικά) σχολιάζοντας το κείμενο με πληροφορίες για την εποχή ώστε να διευκολύνει και να απαντήσει σε πολλά ερωτήματα που ανακύπτουν κατά την ανάγνωση. Ο αναγνώστης μπορεί και να τις παραλείψει αν θέλει ή να ψάξει για περισσότερα στοιχεία. Διαβάζοντας όμως και τα τρία βιβλία ( με τα σχετικώς άτεχνα και παλλαϊκά δυστυχώς εξώφυλλα) θα πάρει μια ιδέα για τη λογοτεχνία που διάβαζαν εκείνα τα μακρινά χρόνια.

 https://www.oanagnostis.gr/%ce%bc%ce%b9%ce%ba%cf%81%ce%ac-%ce%ba%cf%81%ce%b9%cf%84%ce%b9%ce%ba%ce%ac-%ce%b3%ce%b9%ce%b1-%cf%84%ce%b7-%cf%87%ce%b1%cf%81%ce%ac-%cf%84%cf%89%ce%bd-%ce%bc%ce%b9%ce%ba%cf%81%cf%8e%ce%bd-%ce%b1%ce%bd/?fbclid=IwAR1ULmFIOphk98kcGQ1c1GErRWxBMDBIuBd5eVjWh_VCpz2tZDhU6vEV18M