«Η “χελώνα” του Νείλου (Ναγκίμπ Μαχφούζ)» του Πέτρου Γκάτζια

P.R.: «Έχετε επαφή με τη νέα γενιά των συγγραφέων της Αιγύπτου;»

Ν.Μ.: «Κάθε Παρασκευή πηγαίνω στις εκδηλώσεις στο καζίνο Kasr el-Nil, όπου συμμετέχουν νέοι συγγραφείς. Έρχονται πολλοί: ποιητές, πεζογράφοι, όλοι όσοι ασχολούνται με τη λογοτεχνία. Από τότε που έπαψα να είμαι κυβερνητικός υπάλληλος, το 1971, έχω περισσότερο χρόνο για φίλους».

Καλοκαίρι του 1992. Το κορυφαίο λογοτεχνικό περιοδικό Paris Review ρωτά τον νομπελίστα Αιγύπτιο συγγραφέα και εκείνος δίνει το στίγμα του. Μέχρι να πεθάνει, αυτός ο θρύλος της αραβικής λογοτεχνίας έδινε ιδιαίτερη σημασία στους νέους συγγραφείς. Ο ίδιος είχε μεγαλώσει σε ένα σπίτι χωρίς καμιά ιδιαίτερη κουλτούρα. Το πρώτο βιβλίο που διάβασε ανήκε στην αστυνομική λογοτεχνία και για χρόνια εξακολουθούσε να αντιγράφει τους αγαπημένους του συγγραφείς. Κατά πολλούς, διατήρησε μια παιδικότητα μέχρι τα βαθιά του γεράματα.

«Ήταν μια μικρή ομάδα. Δεν θυμάμαι ονόματα. Κάποιοι παλιοί φίλοι του Μαχφούζ και μερικοί νέοι θαυμαστές του, ανάμεσά τους κι εγώ…» Η δημοσιογράφος και συγγραφέας Ούρσουλα Λίντσεϊ περιγράφει την πρώτη της συνάντηση με τον συγγραφέα. «Ο Μαχφούζ ήταν 94 ετών τότε. “Φασκιωμένος” μέσα σε ένα τεράστιο πανωφόρι, που τον έκανε να μοιάζει με μια μικρή, ζαρωμένη, συμπαθητική χελώνα. Ήταν σχεδόν τυφλός και κουφός, και κάποιος από τη συντροφιά του καθόταν δίπλα του και του φώναζε δυνατά στο αυτί… Εκείνο το απόγευμα στο Holiday Inn, ήπιε τούρκικο καφέ και έκανε μόνο ένα τσιγάρο. Φαινόταν ότι απολάμβανε αυτό το τελετουργικό και τη συζήτηση, αν και ήταν εμφανές ότι δυσκολευόταν. Γύρω του άνθρωποι που τον σέβονταν…»

Όλα αυτά μού έρχονται στον νου καθώς διαβάζω ότι αυτές τις ημέρες, δώδεκα χρόνια μετά τον θάνατό του, κυκλοφορεί στην Αίγυπτο ένα νέο βιβλίο με κείμενά του. Πρόκειται για πενήντα χειρόγραφες ιστορίες –οι δεκαοκτώ απ’ αυτές δεν είχαν εκδοθεί ποτέ, ενώ οι υπόλοιπες είχαν δημοσιευτεί σε λογοτεχνικά περιοδικά της εποχής– που βρέθηκαν κρυμμένες μέσα σε ένα κουτί, ανάμεσα στις σημειώσεις του συγγραφέα. Το έδωσε η κόρη του στον Μοχάμεντ Ράμπι, δημοσιογράφο και συγγραφέα, ο οποίος έκανε έρευνα για να γράψει ένα βιβλίο σχετικά με τα χειρόγραφα του Μαχφούζ.

«Αντίκρισα έναν θησαυρό!» θα πει αργότερα ο ίδιος. Ο Ράμπι είχε άλλωστε ιδιαίτερη σχέση με τον Μαχφούζ. Το 1988 ήταν μαθητής, όταν ένας φανατικός καθηγητής αναγκάστηκε να απαντήσει στις επίμονες ερωτήσεις του για το Νόμπελ που μόλις είχε κερδίσει ο συγγραφέας. Τον είχε χαρακτηρίσει άθεο, που πιστεύει ότι ο Θεός έχει πεθάνει. Το 1994, μαθαίνει για την απόπειρα δολοφονίας εναντίον του: «Άκουσα τα νέα στο ραδιόφωνο του αυτοκινήτου. Παραδόξως ο πατέρας μου με πήγαινε σχολείο και άκουγε την είδηση πολύ προσεκτικά…» Χρόνια αργότερα, θα δώσει στη δημοσιότητα τα χαμένα κείμενα της «χελώνας» του Νείλου…

 https://diastixo.gr/epikaira/storyteller/11209-xelwna-neilou-mahfouz-gkatzia