Μία εβραϊκή ιστορία στην Ελλάδα της Κατοχής (του Θανάση Γάλλου)

Ελάχιστα γνωστή είναι μέχρι σήμερα η ιστορία και η τύχη των Εβραίων που είτε δεν κατοικούσαν στη Θεσσαλονίκη είτε διέφυγαν από αυτήν πριν ξεκινήσει το μαζικό πογκρόμ των Ναζί το 1943. Μία τέτοια ιστορία είναι και αυτή της εβραϊκής οικογένειας Καπόν, όπως περιγράφεται μέσα από Το Ημερολόγιο Κατοχής του Βενιαμίν Χαΐμ Καπόν. 1446 μέρες αγωνίας, που κυκλοφόρησε τον Απρίλιο του 2018, με εισαγωγή της Μαρίας Καβάλα και πρόλογο του Γιάννη Καράτζογλου. Στον πρόλογο, η Μαρία Καβάλα μάς δίνει ένα πρώτο σχεδιάγραμμα της δομής του βιβλίου και πώς είναι διαρρυθμισμένο σε κεφάλαια, αλλά και ποια είναι η λογική πίσω από αυτήν τη διαρρύθμιση.
Στην εισαγωγή, ο Γιάννης Καράτζογλου μας εισάγει πρώτα απ’ όλα στην ιστορία της ζωής του συγγραφέα του ημερολογίου, και στη συνέχεια στην ιστορία της οικογένειας Καπόν, η οποία διέφυγε από τη Θεσσαλονίκη τον Μάρτιο – Απρίλιο του 1943 για την Αθήνα, προκειμένου να επιβιώσει. Το
επόμενο κεφάλαιο της εισαγωγής περιγράφει τη ζωή των Εβραίων της Κατοχής στην Αθήνα, οι οποίοι εκείνη την περίοδο διπλασιάστηκαν, από τους φυγάδες κυρίως της Θεσσαλονίκης, και ανήλθαν σε 8.500 με 10.000, σε σχέση με τους 3.500 με 4.000 Εβραίους που υπολογίζεται ότι είχε μέχρι τότε η Αθήνα. Ακολουθούν μαρτυρίες και των άλλων μελών της οικογένειας και στο τελευταίο μέρος της εισαγωγής περιγράφεται η πορεία από τη διαφυγή τους από τη Θεσσαλονίκη έως την τελική σωτηρία. Ακολουθεί το ημερολόγιο του Βενιαμίν Καπόν.
Το ενδιαφέρον με την ιστορία (και) της οικογένειας Καπόν είναι η γενικότερη άρνηση των ιταλικών αρχών Κατοχής να παραδώσουν στους Γερμανούς τους Εβραίους των περιοχών που έλεγχαν (να σημειώσουμε για το αντικειμενικό του πράγματος ότι ο Βενιαμίν Καπόν είναι αντιεαμικός), ενώ περιγράφεται πόσο επιδεινώνεται η ζωή της οικογένειας, ύστερα από τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας και την παράδοση της χώρας στους Γερμανούς. Οι οικογένεια επιχειρεί να διαφύγει στην Αίγυπτο, τον Οκτώβριο του 1943, αλλά συλλαμβάνεται τη νύχτα από μια γερμανική άκατο στον Ευβοϊκό Κόλπο, και κρατείται στις Φυλακές Αβέρωφ (όπου ο Βενιαμίν αναφέρει αντιπαραθέσεις του με εαμικούς κρατούμενους) μέχρι την απελευθέρωσή της, στις 28 Οκτωβρίου 1943. Οι Γερμανοί, σύμφωνα με το ημερολόγιο, δεν γνώριζαν ότι πρόκειται για εβραϊκή οικογένεια. Στη συνέχεια, η οικογένεια φυγαδεύεται και κρύβεται στη Νέα Φιλαδέλφεια, συνοικία μακριά, τότε, από το κέντρο της Αθήνας. Εκεί θα περάσει όλο τον τελευταίο χρόνο της Κατοχής, σε πλήρη μυστικότητα, αν και θα φτάσει αρκετές φορές κοντά στη σύλληψη. Οι γείτονές τους δεν γνωρίζουν ότι είναι εβραϊκής καταγωγής.
Στο επίμετρο περιλαμβάνονται κι άλλες προσωπικές μαρτυρίες, καθώς και μια ιστοριογραφική επισκόπηση του θέματος. Τέλος, στο παράρτημα καταχωρείται βιβλιογραφία για το Ολοκαύτωμα και τις μαρτυρίες των Ελλήνων Εβραίων από την Κατοχή μέχρι τη δεκαετία του 1960, ενώ στη συνέχεια περιλαμβάνεται φωτογραφικό υλικό της εποχής.

info:Γιάννης Καρατζόγλου, Το Ημερολόγιο Κατοχής του Βενιαμίν Χαΐμ Καπόν. 1446 μέρες αγωνίας, Επίκεντρο, 2018
(*) Ο Θανάσης Γάλλος είναι ιστορικός, εργάζεται στα ΑΣΚΙ.
 https://www.oanagnostis.gr/%ce%bc%ce%af%ce%b1-%ce%b5%ce%b2%cf%81%ce%b1%cf%8a%ce%ba%ce%ae-%ce%b9%cf%83%cf%84%ce%bf%cf%81%ce%af%ce%b1-%cf%83%cf%84%ce%b7%ce%bd-%ce%b5%ce%bb%ce%bb%ce%ac%ce%b4%ce%b1-%cf%84%ce%b7%cf%82-%ce%ba%ce%b1/?fbclid=IwAR1d3sZYmIxRo7tbsdFzpz08XQYMYv2ygyVU-GPTzIFtR9dirufedjeT22g