Ερωτεύτηκα κάποια Δημώ από την Πάφο’ δεν είναι περίεργο’
μετά κάποια Δημώ από τη Σάμο’ τίποτα σπουδαίο’
τρίτη πάλι μια Δημώ από τις Υσίες’ δεν είναι πια παιχνίδι’
τέταρτη ήρθε η Δημώ από την Αργολίδα.
Οι ίδιες οι Μοίρες πρέπει να με ονόμασαν Φιλόδημο
για να φλογίζει την καρδιά μου πάντα κάποια Δημώ
`
*
Ξανθώ, κέρινη ευωδιαστή κουκλίτσα, όμορφη σαν τις Μούσες,
με τη γλυκιά φωνή, καμάρι των φτερωτών Πόθων,
παίξε μου με τα τρυφερά σου χέρια έναν χαριτωμένο σκοπό. “ Πάνω
σε πέτρινο μονό κρεβάτι θα κοιμηθώ αναπόφευκτα κάποτε
τον αιώνιο ύπνο”. Έλα, μικρή μου Ξανθώ, έλα τραγούδησε μου
και πάλι αυτό το γλυκό τραγούδι.
– (Ξανθώ) Δεν καταλαβαίνεις, μίζερε τοκογλύφε. Εσένα σου πρέπει,
δύστυχε, να ζήσεις για πάντα σε πέτρινο μονό κρεβάτι.
`
*
«Ξέρω, γλυκεία μου, ν’ αγαπώ αυτόν που αγαπάει,
αλλά ξέρω και να δαγκώνω αυτόν που δαγκώνει.
Μη με τυραννάς λοιπόν εμένα που σ’ αγαπώ πολύ και μη προκαλείς
τις Πιεριες Μούσες που είναι φοβερές όταν θυμώνουν.»
Αυτά έλεγα συνεχώς και προειδοποιούσα, αλλά εσύ πρόσεχες
τα λόγια μου όσο το Ιόνιο πέλαγος.
Τώρα λοιπόν κλαις και ξεφωνίζεις σπαραξικάρδια,
ενώ εγώ αναπαύομαι στην αγκαλιά της Ναϊάδας.
`
*
Η Χαριτώ κλείνει τα εξήντα της χρόνια, όμως οι πλεξούδες της
παραμένουν ακόμα μαύρες και μακριές,
τα δυο της στήθια στέκουν στο στέρνο της ολόρθα σαν αλαβάστρινα
χωνάκια χωρίς να χρειάζονται στηθόδεσμο,
ενώ το δέρμα της αρυτίδωτο αποπνέει ακόμα αμβροσία, σαγήνη
ακατανίκητη και χίλιες ακόμη χάρες.
Όσοι εραστές δεν πτοείστε από φλογερούς πόθους σπεύστε,
λησμονώντας πόσες δεκαετίες την βαραίνουν
`
*
Εγώ που παλιά το έκανα πέντε κι εννιά φορές, τώρα, Αφροδίτη,
από το πρωί ως το βράδυ μετά βίας τα καταφέρνω μία.
Κ ι αυτή η μία, αλίμονο, κρατάει λίγο και συχνά αυτό το καταραμένο
το εργαλείο πεθαίνει εξαντλημένο.
Αχ γηρατειά, γηρατειά, τι θα γίνει όταν έρθετε,
αν από τώρα κιόλας έτσι μαραίνομαι;
`
*
Περίμενέ με ομορφούλα. Ποιο είναι τ’ ονοματάκι σου;
Πού μπορώ να σε βρω; Θα σου δώσο^ ό,τι θες. Δ ε μιλάς;
Πού μένεις, να στείλω να σε καλέσουν. Μήπως είσαι με κανέναν;
Γεια σου σοβαρή μου εσύ. Ούτε ένα «γεια σου» δε λες;
Θα ’ρθω να σε βρω ξανά και ξανά. Ξέρω να καταφέρνω
πολύ πιο δύσκολες από σένα. Για την ώρα, άντε γεια.
`
******************************************************************************************************
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Απόσπασμα
Ο Φ ΙΛ Ο Δ Η Μ Ο Σ είναι μια από τις πιο συναρπαστικές προσωπικότητες της ύστερης ελληνιστικής εποχής για μια σειρά από λόγους. Καταρχήν πρόκειται για μια εξαιρετικά πολύπλευρη και πολυτάλαντη προσωπικότητα που παρουσιάζει σημαντικά πλούσια συγγραφική δράση. Φιλόσοφος, ιστορικός της φιλοσοφίας, θεωρητικός της ρητορικής και της ποίησης, ποιητής ο ίδιος, ο Φιλόδημος αποτελεί μια σπάνια περίπτωση πολυμαθούς και ερευνητικού πνεύματος ακόμα και για τα δεδομένα της αρχαιότητας. Εκτός από τα επιγράμματά του που παρουσιάζονται εδώ και για τα οποία είχε αποκτήσει φήμη ήδη στην αρχαιότητα, ο Φιλόδημος έγραφε πλήθος φιλοσοφικά έργα για ηθικά, μεταφυσικά, πολιτικά και αισθητικά ζητήματα, ενώ ασχολήθηκε συστηματικά και με την ιστορία της φιλοσοφίας.
Κατά δεύτερο λόγο η ζωή του Φιλοδήμου είναι ενδεικτική της πολιτιστικής ενότητας της Μεσογείου στην ελληνορωμαϊκή εποχή. Γεννημενος στα Γάδαρα της Παλαιστίνης, ο Φιλόδημος μεταναστεύει στην Αθήνα, την πολιτιστική πρωτεύουσα της Μεσογείου, όπου σπουδάζει φιλοσοφία και δη επικούρεια φιλοσοφία, αλλά περνά την ωριμότητά του στην περιοχή της Νάπολης στην Ιταλία. Εκεί δημιουργεί σχέσεις με φιλοσόφους, ποιητές, αλλά και μέλη της ρωμαϊκής αριστοκρατίας και παίζει πιθανότατα ηγετικό ρόλο στους κόλπους της τοπικής Επικούρειας κοινότητας.
Κατά τρίτο λόγο ο Φιλόδημος συνδέεται με μια από τις μεγαλύτερες ανακαλύψεις έργων από την αρχαιότητα. Η ανασκαφή στα μέσα του 18ου αιώνα στο Herculaneum (Ηράκλειο), μια παραθαλάσσια πόλη γειτονικά της Νάπολης και της Πομπηίας φέρνει στο φως I Ι Ο Ο περίπου παπυρικά βιβλία θαμμένα στο εσωτερικό μιας από κάθε άποψη εκπληκτικής ρωμαϊκής βιλας. Πρόκειται στην πλειονότητά τους για έργα του Επίκουρου και μεταγενέστερων Επικούρειων, μεταξύ των οποίων πολλά του Φιλοδήμου. Η ανακάλυψη των επικούρειων έργων όχι μόνο συνέβαλε στην αναζωπύρωση του ενδιαφέροντος για την Ελληνιστική φιλοσοφία και ποίηση, αλλά έδωσε νέες διαστάσεις στη μελέτη τους. Το έργο του Φιλοδήμου εμπλούτισε ιδιαίτερα τη γνώση μας σχετικά με πολλές πλευρές της επικούρειας φιλοσοφίας και χάρη σε αυτό γνωρίσαμε τις απόψεις του δασκάλου του, Ζήνωνα του Σιδώνιου. Επιπλέον το έργο του Φιλοδήμου έδωσε νέες προεκτάσεις στην έρευνα σχετικά με τη λατινική ποίηση των συγχρόνου του, Λουκρήτιου, Βιργίλεου και 0ράτιου και το πνευματικό τους υπόβαθρο, ενώ έδειξε για ακόμα μια φορά πως ο διαχωρισμός που καλλιεργεί ο ακαδημαϊκός χώρος μεταξύ φιλοσοφίας και λογοτεχνίας όχι μόνο είναι προβληματικός, αλλά εμποδίζει να αναδυθούν και να εξεταστούν σημαντικά ζητήματα σχετικά με τον πολιτισμό της εποχής, όπως είναι για παράδειγμα η αντίληψη των Επικούρειων για τη λογοτεχνία, ένα ζήτημα που θίγω στην Εισαγωγή μου.
Η παρούσα έκδοση των επιγραμμάτων στοχεύει να εισαγάγει το ελληνικό κοινό στον κόσμο του Φιλοδήμου, καθώς δεν υπάρχει τίποτα σχετικό στην ελληνική βιβλιογραφία. Πιστεύω ότι τα επιγράμματά του μπορούν να αποτελόσουν μια καλή εισαγωγή σε αυτόν για τους εξής λόγους. Πρώτον, μας αποκαλύπτουν πολλές πλευρές του Φιλοδήμου, την ποιητική, φιλοσοφική, αλλά και την προσωπική-ιδιωτική, καθώς εμπνέονται, όπως θα δούμε, ως ένα βαθμό από προσωπικές εμπειρίες. Δεύτερον, τα επιγράμματά του μας εξοικειώνουν με την περιρρέουσα ατμόσφαιρα της εποχής του, καθώς αναφέρονται σε πρόσωπα, τόπους και συνήθειες της εποχής. Τρίτον, θέτουν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο το ζήτημα της στάσης του Φιλοδήμου απέναντι στην Επικούρεια φιλοσοφία και ιδιαίτερα στις απόψεις του Επίκουρου και του Ζήνωνα, ενώ επίσης θίγουν ζητήματα που ο Φιλόδημος εξετάζει στα φιλοσοφικά του έργα. Τέλος τα επιγράμματά του αποτελούν τεκμήρια της παιδείας του Φίλοδήμου και της γνώσης από μέρους του της λογοτεχνικής παράδοσης […]
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου