..Η ΦΩΤΟΘΗΚΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ήρθε σαν πρακτική κατάληξη και επιστέγασμα μιας θητείας που κράτησε κοντά είκοσι χρόνια. Το φθινόπωρο του 1979, η γυναίκα μου η Τία κι εγώ, χωρίς οικονομοτεχνικές μελέτες και κρατικές επιχορηγήσεις, χωρίς ηθική ή οικονομική βοήθεια από οργανισμούς, ιδιώτες ή άλλου είδους πηγές, ξεκινήσαμε να μιμηθούμε ύστερα από 74 χρόνια τον Alfred Stieglitz, (γκαλερί φωτογραφίας στη Νέα Υόρκη, 1905) και τον Lee D. Witkin ύστερα από 10 (γκαλερί φωτογραφίας στη Νέα Υόρκη, 1969). Οι προθέσεις ήταν απλές. Κάπου η φωτογραφία μπερδεύονταν με τη ζωγραφική και αντίστροφα, κάπου οι φωτογράφοι υπολείπονταν σε υπόληψη από τους άλλους εικαστικούς καλλιτέχνες, κάπου ένα καλλιτεχνικό δυναμικό χάνονταν από έλλειψη προβολής του έργου του, κάπου υποβαθμίζονταν ο δυναμισμός και η αξία του τυπωμένου έργου. Και η Φωτοθήκη θέλησε να τα διορθώσει όλα αυτά στο μέτρο του δυνατού. Κι ακόμα να δείξει ότι δεν μπορεί κανένας ζωγράφος να μιμηθεί τον Kertesz ή τον Bresson ή τον Sudek, και αντίστροφα ότι κανένας φωτογράφος δεν μπορεί να μιμηθεί τον Rembrandt ή τον Delacroix ή τον Klee. * ** Η ΦΩΤΟΘΗΚΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ στα δύο χρόνια λειτουργίας της (1979-1981) διοργάνωσε τριάντα εκθέσεις και πρόβαλε τα έργα 28 Ελλήνων και ξένων φωτογράφων (Μιχάλης Παππούς, Jay Seeley, Λάζαρος Πάντος, Γιώργος Δεπόλλας, Άρις Γεωργίου, Σπύρος Μελετζής, Barry Iverson, Les Krims, Howard Bond, Κωστής Αντωνιάδης, Γιάννης Δήμου, Νίκος Παναγιωτόπουλος, Στέφανος Πάσχος, Γιάννης Βανίδης, Μαρία Γκύλλη, Άγγελος Καρδαμήλας, Απόστολος Μαρούλης, Αχιλλέας Μιχόπουλος, Γιώργος Πούπης, Στέργιος Τσιούμας, Μάρκος Χιόνος, Δημήτρης Γέρος, Πέτρος Μαρίφογλου, Jacques Halber, Δημήτρης Πανταζίδης, Βύρων Αδαμαντίδης, Νίκος Χριστοδουλάκης και Michel Rabes) και 9 εικαστικών (Στέλιος Μαυρομάτης, Sarah Hyde, Raffaello Piraino, Τάκης Ιατρού, Δημήτρης Γέρος, Παύλος Μιχαήλ, Σταύρος Βακρατσάς, Νίκος Μπαχαρίδης και Στεφανία Ταπτά), στον ζεστό ημιυπόγειο χώρο της στη Μητροπολίτου Ιωσήφ 1. Η οικονομική δυσπραγία έθεσε ένα σύντομο τέλος στις ειλικρινείς της προθέσεις. Από τότε, η μακρινή διετία 1979-1981, φαντάζει στο νου μου σαν ένα ηρωικό και ανεπανάληπτο ορόσημο για την καλλιτεχνική δραστηριότητα της πόλης ή οποία κυριολεκτικά κόχλαζε τότε ( ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ {ΧΑΝΘ}, ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗ Ε.Μ.Σ.-ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΗΣ, ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΣΕ ΤΕΧΝΗ & ΓΡΑΜΜΑΤΑ, ΚΕΝΤΡΟ ΤΕΧΝΗΣ ΚΑΙ ΛΟΓΟΥ ΠΑΝΣΕΛΗΝΟΣ, ΣΤΟΑ ΤΕΧΝΗΣ, ΓΚΑΛΕΡΙ ΚΥΚΛΟΣ, ΚΟΧΛΙΑΣ ΑΙΘΟΥΣΑ ΕΚΘΕΣΕΩΝ, ΑΡΜΟΣ, ΚΕΝΤΡΟ ΕΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΤΕΧΝΩΝ, ΖΜ, ΜΙΚΡΗ ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗ ΔΙΑΓΩΝΙΟΣ, ΤΕΧΝΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΗ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ, ΦΟΙΤΗΤΙΚΟΣ ΟΜΙΛΟΣ ΘΕΑΤΡΟΥ-ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ ΑΠΘ, ΚΘΒΕ, ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ, ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ κα.). Μέσα σ’ αυτό το κλίμα άνθισε η ΦΩΤΟΘΗΚΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ, ιδρύθηκε η ΛΕΦΚΙΘ (Λέσχη Φωτογραφίας και Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης) και γεννήθηκε το ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΤΕΧΝΗΣ. Οι δύο τελευταίοι φορείς εξακολουθούν και υπάρχουν. Πολλοί όμως από τον άνω κατάλογο δεν τα κατάφεραν να επιβιώσουν για διαφορετικούς λόγους ο καθένας. Νέοι φορείς όμως καλλιτεχνικής έκφρασης και προβολής γεννήθηκαν εν το μεταξύ, κυρίως κρατικοδίαιτοι. (Η Θεσσαλονίκη μέχρι πρόσφατα διέθετε …5 (πέντε) μουσεία μοντέρνας τέχνης!!!). Η φύση δεν ανέχεται το κενό, αλλά και οι υπουργοί πολιτισμού δεν ξεχνάνε τους ψηφοφόρους τους. Με περίσκεψη όμως και νοσταλγία μπορώ να καταθέσω σήμερα πως το πνεύμα εκείνης της εποχής, της ανιδιοτελούς προσφοράς, της ευγενούς άμιλλας και του τίμιου ανταγωνισμού, χάθηκε με τα χρόνια. O tempora o mores! Σαν κατακλείδα αυτού του τεσσαρακονταετούς μνημόσυνου παραθέτω, λίγες σκέψεις φίλων και θαμώνων της Φωτοθήκης που ευγενικά αναθυμήθηκαν την ίδια και την εποχή της.- * Γιάννης Δ. Βανίδης Σεπτέμβριος 2019 Δεν είναι εύκολο να εκτιμήσεις το ρόλο της Φ.Θ. από τέτοια απόσταση. Όμως η προσπάθειά της να προαγάγει την κατανόηση και την εκτίμηση της φωτογραφίας σαν μορφή τέχνης ασφαλώς ήταν αξιέπαινη.- Howard Bond. Ann Arbor, Michigan. Επαναπαρεμβάλοντας την προσωπική μου συσχέτιση με τη Φ.Θ. θα θυμηθώ μιαν ατομική μου έκθεση και τη συμμετοχή μου σε δύο ομαδικές αλλά και κάτι ίσως σημαντικότερο: την εδραίωση μιας σχέσης με τον Γιάννη Βανίδη και τον Απόστολο Μαρούλη που, τρία χρόνια μετά το κλείσιμο της Φ.Θ. οδήγησε το 1984 στην ίδρυση του PARALLAXIS Συνδέσμου για την Προώθηση της Δημιουργικής Φωτογραφίας, στις διεθνείς εκδηλώσεις PARALLAXIS ’85 και τέλος, το 1987, στην ίδρυση του Ελληνικού Μουσείου Φωτογραφίας.- Άρις Γεωργίου. Στη Φ.Θ. στο διάστημα της λειτουργίας της, εκθέσανε Θεσσαλονικείς, αλλοδαποί, ακόμα και Αθηναίοι φωτογράφοι. Τονίζω το «ακόμα» για να συλλάβουμε αναδρομικά την πανελλαδική εμβέλεια του χώρου. Θυμάμαι περισσότερο απ’ οτιδήποτε άλλο τη σοβαρότητα του χώρου. Ένοιωθες πως κάτι δύσκολο, κοπιαστικό, βρίσκονταν πάντα σε εξέλιξη, κάτι που σε κρατούσε σε συνεχή εγρήγορση.- Απόστολος Μαρούλης. Πόσο λίγος -ελάχιστος- χρόνος χρειάζεται για να ξαναφέρεις μπροστά σου εικόνες πραγμάτων που αγάπησες και που δεν θα ΄θελες να ‘χουν φύγει; Εγκαίνια, φωτογραφίες, συζητήσεις, σχόλια, φωτογραφίες, επικοινωνίες, φιλίες, φωτογραφίες. Δεν ανήκω σ’ αυτούς που πιστεύουν ότι οι πολιτιστικές προσπάθειες πρέπει να επιχορηγούνται από το κράτος. Να μην πληρώνει ο αδιάφορος περί τα φωτογραφικά φορολογούμενος τα δικά μας μεράκια. Εμείς την αγαπήσαμε πραγματικά(😉, τη Φ.Θ., εμείς έπρεπε να τη στηρίξουμε, δεν το κάναμε -και τώρα αντί για γενέθλια κάνουμε μνημόσυνο- δυστυχώς… Άγγελος Καρδαμήλας. Η Φ.Θ. δεν στάθηκε μια απλή αίθουσα για φωτογραφικές εκθέσεις, ούτε ήταν μέσον κάποιας έστω και μικρής εκμετάλλευσης. Από το ξεκίνημά της ως την τελευταία μέρα της οικονομικής αντοχής της, βοήθησε και ανέβασε πραχτικά και θεωρητικά το καλλιτεχνικό επίπεδο όλων των φίλων της φωτογραφίας και στάθηκε ο μεγάλος δάσκαλος που με γνώση και συνέπεια προσανατόλιζε πάντοτε και έδινε πολύτιμες συμβουλές στον καθένα που προσπαθούσε να συμβάλλει με το έργο του στο ανέβασμα της φωτογραφικής τέχνης.- Σπύρος Μελετζής. Αθήνα. Ο Γιάννης Βανίδης και η Φ.Θ. ήτανε αποτέλεσμα μιας συγκυρίας που πραγματοποιήθηκε γιατί υπήρξε πρωταρχικά, ο ενσυνείδητος στόχος και η αγάπη του πρώτου. Μόνο έτσι γίνονται τα βήματα για το επόμενο άγνωστο σημείο.- Βασίλης Μποζίκης. Μια τελική σκέψη, που κάνω σχετικά με τη Φ.Θ. του 1979, είναι ότι η δημιουργία αυτού του χώρου από τον Γιάννη Βανίδη έγινε με καθαρά εσωτερικά κίνητρα κι οφειλόταν σ’ έναν όρο, που, σήμερα έχει χαθεί λεκτικά κι ίσως και ουσιαστικά από την επαγγελματική κοινωνική ζωή μας: στο μεράκι που είχε ο Γιάννης απέναντι σε μια τέχνη, που νομίζω ότι συνεχίζει πάντα να τη θαυμάζει.- Μανώλης Στεφανίδης Ένας πολύ μικρός χώρος αλλά με πολύ μεγάλη διάθεση και προσφορά. Πολύς κόσμος μπαινόβγαινε, πολλές γνωριμίες και φυσικά πολλές φωτογραφίες. Πραγματικά, όσες φορές έτυχε να την επισκεφθώ, βρήκα ενδιαφέρον και στις φωτογραφίες και στους ανθρώπους που ήταν εκεί.- Τάκης Τλούπας, Λάρισα. Πως όμως να μιλήσεις γι’ αυτό που χαρακτηρίστηκε ως η φωτογραφική άνοιξη της Θεσσαλονίκης; Όταν η Φ.Θ. ήταν η πρώτη γκαλερί στη χώρα μας που αποκλειστικά πρόβαλλε ένα, αμφισβητούμενο για την επαρχιώτικη κουλτούρα μας, είδος τέχνης: τη φωτογραφία. Κι όμως, ένα σημαντικό δυναμικό νέων φωτογράφων ανασύρθηκε από την αφάνεια, ένα ερέθισμα ισχυρό δόθηκε σε περισσότερους χάρη στη γνωριμία με τις σύγχρονες τάσεις της φωτογραφίας. Εκθέσεις σημαντικές παρουσιάστηκαν στα δύο χρόνια της λειτουργίας της. Αλλά και συμπαράσταση και κριτική σε νέες απόπειρες, ήταν στα ενδιαφέροντά της. Ο μικρός χώρος της Φ.Θ. όμως λειτουργούσε και ως στέκι ζεστό, ιδιαίτερα όταν με κείνη τη μελαγχολική διάθεση, που μόνο μια βόλτα στην παραλία, ένα φθινοπωρινό απόγευμα στη Σαλονίκη σου δημιουργεί, κατέληγες στο φιλικό καταφύγιο της Μητροπολίτου Ιωσήφ. Για έναν καφέ, για μια κουβέντα, με την αίσθηση ότι αυτός ο χώρος είναι και δικός σου.- Σταύρος Υφαντής. Η Φ.Θ. του Γιάννη Βανίδη αποτελεί ορόσημο. Πριν απ’ αυτήν, η προβολή της καλλιτεχνικής φωτογραφίας στην πόλη μας φυτοζωούσε με τη ΛΕΦΚΙΘ και τη «Διαγώνιο». Ύστερα απ΄ αυτήν, εμπεδώθηκε το περιοδικό ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ του Σταύρου Μωρεσόπουλου, ενισχύθηκε ακόμη περισσότερο η «Διαγώνιος» στον αγώνα της για την αποδοχή της φωτογραφίας από τους εικαστικούς, δημιουργήθηκε η ομάδα PARALLAXIS, που στη συνέχεια ίδρυσε το Ελληνικό Μουσείο Φωτογραφίας, και άρχισαν οι εκθέσεις της «Φωτογραφικής Συγκυρίας», ενώ η φωτογραφία σήμερα διδάσκεται στην Πολυτεχνική Σχολή, στη Σχολή Καλών Τεχνών, στο Τ.Ε.Ι. και στα Ν.Ε.Λ.Ε. Αν όλα αυτά δεν είναι τυχαία, τότε οφείλουμε να ομολογήσουμε πως η μικρή και λιγόζωη Φ.Θ. άνοιξε δρόμο και έγραψε ιστορία -κάτι που ύστερα από δέκα χρόνια φαίνεται πια ξεκάθαρα. Και αν κανείς, θεωρήσει το κλείσιμό της σαν αποτυχία, ας μην ξεχνάει πως ο σπόρος για να καρποφορήσει πρέπει πρώτα να χαθεί.- Ντίνος Χριστιανόπουλος. * Όλα τα παραπάνω ενυπόγραφα αποσπάσματα κειμένων, γράφτηκαν το φθινόπωρο του 1989 με την ευκαιρία της δεκαετούς επετείου από το κλείσιμο της Φωτοθήκης. Τα εκτενή κείμενα περιέχονται σε ένα φυλλάδιο που συνόδευε την έκθεση αφισών και έντυπου υλικού των 30 εκθέσεων στη ΦΩΤΟΘΗΚΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ την περίοδο 1979-1981. Η έκθεση φιλοξενήθηκε στην Μικρή Πινακοθήκη «ΔΙΑΓΩΝΙΟΣ» του Ντίνου Χριστιανόπουλου στις 18-29 Δεκεμβρίου 1989. .
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου