της Μαρίζας Ντεκάστρο
Το γυναικείο φύλο προβάλλεται συστηματικά πλέον από την παιδική λογοτεχνία. Ηρωίδες οι οποίες ανατρέπουν την παραδοσιακή εικόνα και γυναικείες προσωπικότητες θαρραλέες, επίμονες, φιλόδοξες, οραματίστριες που έσπασαν τα ταμπού και τα στερεότυπα του φύλου στην επιστήμη, την πολιτική, τις τέχνες, σε κάθε τομέα της ζωής, αποτελούν τον πυρήνα πολλών μυθιστορημάτων, βιβλίων γνώσεων και νεωτερικών παραμυθιών.
Από τα πολλά καλογραμμένα βιβλία περί γυναικών, επέλεξα δύο, Ελληνίδων συγγραφέων. Της Στέλλας Κάσδαγλη, το 30 γυναίκες που άλλαξαν τον κόσμο και πώς μπορείς να τον αλλάξεις κι εσύ (Πατάκης) και της Κατερίνας Λαγού το Μαρία Κάλλας, το κορίτσι με τα χίλια ονόματα (Ψυχογιός).
Οι βιογραφίες ως λογοτεχνικό είδος έχουν παράδοση στο βιβλίο ενηλίκων, ενώ τα περασμένα χρόνια βρίσκαμε στους εκδοτικούς καταλόγους, αραιά και πού, ανάλογα βιβλία για παιδιά. Εδώ και τρία -τέσσερα χρόνια εμφανίστηκαν διεθνώς ανάλογες σειρές παιδικών βιβλίων. Έχουμε λοιπόν μονογραφίες, τόμους που ανθολογούν προσωπικότητες με βάση την ιδιότητά τους (ειρηνιστές, επιστήμονες, αθλητές, φιλόσοφοι, κλπ.), την παιδική τους ηλικία, κ.ά. Το περιεχόμενό τους είναι λίγο πολύ δεδομένο. Όλα, αν όχι τα περισσότερα βασίζονται και αξιοποιούν ποικίλα στοιχεία, όπως αποσπάσματα από ημερολόγια και γραπτά έργα, φωτογραφίες, αποκόμματα από τον τύπο, κ.ά., ώστε να παρουσιάσουν τον χαρακτήρα και τα πεπραγμένα του βιογραφούμενου προσώπου καθώς και το περιβάλλον μέσα στο οποίο κινήθηκε. Η δημιουργικότητα του συγγραφέα, και του εικονογράφου, έγκειται στο να δώσει υπόσταση στις διάσπαρτες πληροφορίες και να γράψει, άλλοτε σύντομη και άλλοτε πιο ανεπτυγμένη, την ιστορία μιας ζωής.
Η Μαρίας Κάλλας λοιπόν είναι ο κρίκος που συνδέει τη Στέλλα Κάσδαγλη με την Κατερίνα Λαγού και η αφορμή για αυτό το άρθρο: αμφότερες θεωρούν ότι το παχουλό και άχαρο κορίτσι αξίζει να μπει στο πάνθεο των γυναικών που με το σπαθί τους κατέκτησαν μια θέση στις μεγάλες του κόσμου. Αν μη τι άλλο, η Μαρία Κάλλας απέδειξε ότι η προσήλωση στο όραμα μπορεί να υπερπηδήσει τα οικογενειακά προβλήματα, τις μετοικήσεις από τη μια χώρα στην άλλη που επέβαλλαν το χτίσιμο μιας νέας ζωής, τις οικονομικές δυσκολίες, τα κυκλώματα και τους ανταγωνισμούς μεταξύ καλλιτεχνών.
Στο 30 γυναίκες που άλλαξαν τον κόσμο και πώς μπορείς να τον αλλάξεις κι εσύ (για νεαρές και νεαρούς) η Κάσδαγλη συνέθεσε μια ανθολογία τριάντα εκτεταμένων πρωτοπρόσωπων αφηγήσεων προσεκτικά τεκμηριωμένων με στοιχεία και γεγονότα από τη ζωή των βιογραφούμενων. Το βιβλίο είναι πολύ ιδιαίτερο ως προς τη δομή του. Στις πρώτες σελίδες παρουσιάζονται ολοσέλιδα δεκαπέντε πορτρέτα γυναικών, ζωγραφισμένα από τη Φωτεινή Τίκκου, αναγράφεται η ιδιότητά τους μαζί με δυο κουβέντες ώστε να πάρεις μια ιδέα για τον χαρακτήρα της καθεμιάς . Το ίδιο επαναλαμβάνεται για τις υπόλοιπες δεκαπέντε στις τελευταίες σελίδες. Είναι ένα έξυπνο teaser το οποίο προσανατολίζει τις επιλογές της ανάγνωσης. Επιπλέον, ψάχνοντας να δεις την εικόνα της γυναίκας για την οποία διαβάζεις, μοιραία συναντάς και κάποιες ακόμα. Ακολουθούν η εισαγωγή και δύο κείμενα στα οποία η συγγραφέας αναφέρει γιατί έγραψε το βιβλίο έτσι όπως το έγραψε και ποια ήταν τα κριτήρια επιλογής των 30 γυναικών Τέλος, προτείνει έναν τρόπο ανάγνωσης του βιβλίου.
Επιστρέφω στην Κάλλας. Επειδή η ιστορία της μεγάλης σοπράνο είναι σχετικά γνωστή, χρειάζεται να βρεθεί εκείνο το κάτι που θα κεντρίσει το ενδιαφέρον. Η Μαρία Κάλλας της Κάσδαγλη πάλλεται! Η αφήγηση είναι άμεση και καθόλου εγκυκλοπαιδική, η ενήλικη Κάλλας μας ανοίγει την καρδιά της σαν φίλη, αναπολεί και εξομολογείται, μιλάει με δύναμη για επιτυχίες, προσπάθειες, αγάπες και απογοητεύσεις. Κυριολεκτικά τη νοιώθουμε δίπλα μας!
Η Κατερίνα Λαγού έχει γράψει τρεις μυθιστορηματικές βιογραφίες. Η πρώτη, με τίτλο Χαρίλαος; Τι όνομα είναι αυτό; (Κρατικό Βραβείο Βιβλίου Γνώσεων 2020), αφορά τον Τρικούπη και η δεύτερη, Ο χάρτης του Λευτέρη, τον Βενιζέλο. Τον Μάιο της φετινής χρονιάς εκδόθηκε μία ακόμα, με τίτλο Μαρία Κάλλας, το κορίτσι με τα χίλια ονόματα.
Ο τίτλος «το κορίτσι με τα χίλια ονόματα» προδιαθέτει για ό,τι ακολουθεί: Η Μαρία Κάλλας της Λαγού είναι μια κοπέλα σε ένταση, σε σύγχυση, μπερδεμένη. Από τη μια, η φιλόδοξη μητέρα της θέλει να την πείσει ότι είναι μουσική ιδιοφυία, από την άλλη, ο πατέρας, όταν είναι παρών, ενδιαφέρεται ελάχιστα για την πορεία της. Η Μαρία αισθάνεται εκτός, δεν έχει σχέσεις, βρίσκεται σε μια κατάσταση συνεχούς ματαίωσης και ταραχής, θέλει να πετύχει, πετυχαίνει.
Όλη αυτή η δυσάρεστη ατμόσφαιρα διαχέεται στις σελίδες υποδεικνύοντας ότι το τίμημα που πληρώθηκε για την επιτυχία ήταν πολύ ακριβό.
Διαβάσαμε λοιπόν μια βιογραφία που καλύπτει τα πρώτα είκοσι δύο χρόνια της Κάλλας (για το υπόλοιπο του βίου της διαβάζουμε στο Χρονολόγιο), η οποία προσεγγίζει σοβαρά την καλλιτέχνιδα χωρίς να την ωραιοποιεί και επιμένει στο πώς οι οικογενειακές και άλλες δυσκολίες επέδρασσαν στον χαρακτήρα της. Αν μάλιστα οι εικόνες της Πετρούλας Κρίγκου δεν διαβαστούν ως χιουμοριστικές απεικονίσεις αλλά ως αιχμηρά σχόλια, το σύνολο αποκτά καλή συνοχή.
Το εξώφυλλο είναι εντυπωσιακά εύγλωττο: μια Μαρία με πρησμένο πρόσωπο και υπερμεγέθη κίτρινα μυωπικά γυαλιά, σ’ ένα κεφάλι που θυμίζει πεταλούδα- υπαινιγμός στη Μαντάμα Μπάτερφλάι του Πουτσίνι, τον αγαπημένο της ρόλο.
Το βιβλίο απευθύνεται σε παιδιά ηλικίας 11+ που δεν ξέρουν και καλό είναι να μάθουν.
Κατά την άποψή μου, θα μάθουν λίγα από τις υπερβολικά πολλές αναφορές σε συνθέτες, μαέστρους, τραγουδιστές, τίτλους μουσικών έργων! Βεβαίως όλοι αυτοί ήταν οι άνθρωποί της και βεβαίως η Κάλλας ζούσε για την όπερα. Και φυσικά φτιάχνουν το πλαίσιο, το κλίμα. Όμως κουράζουν- πρώτη εμένα. Πόσο μάλλον ανίδεους αναγνώστες παιδιά! Το ίδιο συμβαίνει με τις υποσημειώσεις, 2, 3 και 4 σε ορισμένες σελίδες. Ήταν επιβεβλημένη η αυστηρή αξιολόγηση των πληροφοριών που μεταφέρουν οι υποσημειώσεις, οι οποίες θα μπορούσαν να ενσωματωθούν με μαεστρία στην αφήγηση ή να εξηγηθούν στο τέλος όπως είθισται, ώστε να μη διακόπτουν την ανάγνωση.
INFO
Κατερίνα Λαγού, Μαρία Κάλλας, το κορίτσι με τα χίλια ονόματα, Εικ. Πετρούλα Κρίγκου, Εκδ. Ψυχογιός, 2020
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου