Κώστια Κοντολέων: «Είμαι συγγραφέας του ενστίκτου»

Συνέντευξη στην Ελένη Γκίκα //

  https://www.fractalart.gr/kostia-kontoleon-interview/

«Δεν υπάρχει τίποτε πιο μαγευτικό από το να σε πάρουν οι ήρωες από το χέρι και να σου πουν, “γράψε για μας”». Ισχυρίζεται η συγγραφέας και μεταφράστρια Κώστια Κοντολέων, υποστηρίζοντας: «Ποτέ δεν γράφω βάσει πλάνου, μπορεί να έχω αποφασίσει την αρχή της ιστορίας μου αλλά το τέλος της έχει τη δική του αυτονομία. Είμαι συγγραφέας του ενστίκτου, όταν το ερέθισμα με σκουντήσει στον ώμο, ξέρω πως η βάσανος της γραφής έχει αρχίσει. Άλλωστε οι ίδιοι οι ήρωες μου αυτόνομοι γράφουν συχνά την ιστορία αλλιώς από τη βούληση μου».

 

 

 

Η συγγραφέας που μας έχει δώσει τα βιβλία «Σιγανά, σιγανά πατώ τη γη», «Το κίτρινο φουστάνι», «Φεύγω», «Μέσα απ’ τις ζωές των άλλων», «Το χάρτινο σπέρμα», και μεταφράστρια πάνω από εκατό βιβλίων, μεταξύ των οποίων έργα των Τζόις Κάρολ Όουτς, Φίλιπ Πούλμαν, Τόμας Σάβατζ, Ρόαλντ Νταλ, Μάρκους Ζούσακ, Ρόμπερτ Κόρμιερ, Πένελοπ Φιτζέραλντ, Ρ.Κ. Νάραγιαν, Μάγια Αγγέλου, Μέλβιν Μπέρτζες κ.α. μιλώντας στο Liberal.gr ανοίγει το εργαστήρι με τα μυστικά της: ιστορίες, ηρωίδες κι ήρωες, αγαπημένοι συγγραφείς, τεχνικές και συνθήκες γραφής όλα επί τάπητος. Ακόμα κι όσοι ήρωες έφτασαν ως εκείνη με αλλόκοτο τρόπο, διότι υπάρχουν κι εκείνοι που επιμένουν να γράψουμε την ιστορία τους. «Λέω συχνά πως πρόκειται για μεταφυσικό βιβλίο γραμμένο από τους ίδιους τους ήρωες. Πως εκείνοι με έλεγχαν απόλυτα και όχι εγώ αυτούς», θα μας αποκαλύψει η Κώστια Κοντολέων.

 

 

-Υπάρχει τελετουργία γραφής [συγκεκριμένος χώρος, χρόνος, συνήθειες] ή παντού μπορείτε να γράψετε εσείς;

Συνήθως γράφω στο γραφείο μου, στην σοφίτα του σπιτιού. Είναι το «ένα δωμάτιο δικό μου» της Βιρτζίνια Γούλφ. Κυριολεκτώ, όταν λέω πως είναι ο αποκλειστικά δικός μου χώρος, και δύσκολα τον αποχωρίζομαι. Ο χρόνος συγγραφής μου δεν είναι συγκεκριμένος. Δεν κάθομαι ώρες μπροστά στον υπολογιστή μου περιμένοντας να μου έρθουν οι ιδέες. Γράφω μόνο όταν νιώθω πως έχω κάτι να πω, και πως έχει έρθει η κατάλληλη στιγμή για να το εκφράσω συγγραφικά. Την ώρα της έμπνευσης θέλω να υπάρχει απόλυτη ησυχία γύρω μου και τίποτα να μην με αποσπάσει από αυτό που κάνω. Αν, ωστόσο, τύχει να μου έρθει κάποια ωραία ιδέα ενώ βρίσκομαι εκτός σπιτιού, δεν τρέχω να την καταγράψω όπου βρω, προσπαθώ απλά να την αποθηκεύσω στον σκληρό δίσκο του εγκεφάλου μου, πράγμα όχι εύκολο ενώ ελλοχεύει ο κίνδυνος να σβηστεί στην πορεία και να χαθεί για πάντα.

 

-Για να ξεκινήσετε μια ιστορία, χρειάζεστε πλάνο, να ξέρετε και την αρχή και το τέλος της, ή αρκούν μια εικόνα ή η αρχική φράση;

Ποτέ δεν γράφω βάσει πλάνου, μπορεί να έχω αποφασίσει την αρχή της ιστορίας μου αλλά το τέλος της έχει τη δική του αυτονομία. Είμαι συγγραφέας του ενστίκτου, όταν το ερέθισμα με σκουντήσει στον ώμο, ξέρω πως η βάσανος της γραφής έχει αρχίσει. Άλλωστε οι ίδιοι οι ήρωες μου αυτόνομοι γράφουν συχνά την ιστορία αλλιώς από τη βούληση μου.

 

-Ποιο βιβλίο σας γράφτηκε με πιο παράξενο και αλλόκοτο τρόπο;

Είναι μια ερώτηση που πρώτη φορά μου γίνεται γι’ αυτό θα σας απαντήσω με πλήρη ειλικρίνεια. Το βιβλίο που έγραψα χωρίς να έχω τον έλεγχο του ως συγγραφέας είναι το «Σιγανά, σιγανά πατώ τη γη». Μια συλλογή διηγημάτων με θέμα του ήρωες που άλλοτε ζουν κάπου στα παράλια της Μικρασίας, άλλοτε έχουν έρθει πρόσφυγες από κει, κι άλλοτε τους έστειλε η μοίρα τους σε άλλους τόπους μακρινούς. Ήρωες που κινούνται ανάμεσα σε δυο κόσμους-τον ρεαλιστικό και τον παγανιστικό. Ήταν ένα παράτολμο εγχείρημα, αφού εγώ δεν έχω καμιά καταγωγή από εκείνα τα μέρη κι όμως έγραψα γι’ αυτούς σαν να τους γνώριζα από παλιά. Λέω συχνά πως πρόκειται για μεταφυσικό βιβλίο γραμμένο από τους ίδιους τους ήρωες. Πως εκείνοι με έλεγχαν απόλυτα και όχι εγώ αυτούς.

 

-Υπάρχουν συγγραφικές εμμονές; Θέματα στα οποία επανέρχεστε, τεχνικές που χρησιμοποιείτε και ξαναχρησιμοποιείτε, γρίφους κι αινίγματα που προσπαθείτε μια ζωή γράφοντας να επιλύσετε;

Νομίζω πως όλοι οι συγγραφείς έχουμε τις εμμονές μας. Προσωπικά μιλώντας αποφεύγω να γίνεται μανιέρα το γράψιμο μου. Προσπαθώ κάθε φορά να ανακαλύπτω έναν καινούργιο τρόπο γραφής να πηγαίνω πιο πέρα τις τεχνικές μου. Μια φορά μονάχα ενέταξα ένα παλιότερο βιβλίο μου εγκιβωτισμένο σ’ ένα καινούργιο γιατί ήταν μέρος της ιστορίας που έγραφα. Αποφεύγω να ανακυκλώνω τη θεματολογία μου, υπάρχουν τόσα πολλά εκεί έξω που πρέπει να ειπωθούν, υπάρχει ο ίδιος μας ο εαυτός που ζητάει κάθε φορά και διαφορετικές απαντήσεις να του δοθούν. Κι εμείς είμαστε υποχρεωμένοι να του τις δώσουμε.

 

-Τι πρέπει να έχει μια ιστορία για να γίνει ιστορία σας;

Να έχουν ενδιαφέρον οι ίδιοι οι ήρωες που θα κληθούν να την πλαισιώσουν αλλά και η ίδια η ιστορία. Ο κόσμος βαριέται να διαβάζει κείμενα όπου τίποτε ουσιαστικό δεν γίνεται, όπου οι πράξεις των ηρώων είναι προδιαγεγραμμένες εξ αρχής και δεν φτάνουν στην αποκορύφωση τους στο τέλος, κι ο αναγνώστης ξέρει τι θα συμβεί και τι θα πράξουν οι ήρωες. Δεν υπάρχει τίποτε πιο μαγευτικό από το να σε πάρουν οι ήρωες από το χέρι και να σου πουν, «γράψε για μας».

 

 

-Ένας ήρωας ή μια ηρωίδα για να γίνει ήρωάς σας ή ηρωίδα σας;

Υπάρχουν ήρωες μου που τους αγαπώ, υπάρχουν κι εκείνοι που τους αντιπαθώ, όμως μ’ έναν σίγουρα θα ταυτιστώ. Είναι οδυνηρή αυτή η ταύτιση αλλά και συναρπαστικό το ταξίδι, μέσα από θάλασσες τρικυμισμένες ή μπουνάτσες, απειλητικές ξέρες μα και απάνεμα λιμάνια. Δύσκολος ο αποχωρισμός όπως δύσκολα μπαίνει και η τελεία του τέλους.

 

-Ποιος ήρωας ή ποια ηρωίδα σας έφτασαν ως εσάς με τον πιο αλλόκοτο τρόπο;

Όπως είπα και σε προηγούμενη ερώτηση σας. Όλοι οι ήρωες μου στο «Σιγανά, σιγανά πατώ τη γη». Εκείνοι με διάλεξαν και μου ψιθύρισαν τις ιστορίες τους σαν παραμύθι τότε που ακόμη στη γη σεργιάνιζαν αλαφροΐσκιωτοι και ξωτικά.

 

-Το πρώτο βιβλίο που διαβάσατε και σας εντυπωσίασε;

Αν εννοείτε ως παιδί, ήταν «Ο Πρασινοσκούφης», της Πιπίνας Τσιμικάλη, και λίγο αργότερα το «Η Χίμαιρα» του Μ. Καραγάτσι.

 

-Υπάρχει βιβλίο που μπορείτε να πείτε ότι σας άλλαξε τη ζωή ή βιβλίο στο οποίο συχνά επιστρέφετε;

Ναι υπάρχει ένα βιβλίο που μου άλλαξε όχι μόνο τη ζωή αλλά ολόκληρη την Κοσμοθεωρία μου. Είναι «Η Εντολή» της Διδώς Σωτηρίου, βιβλίο σταθμός για μένα!!!

 

-Αγαπημένοι σας συγγραφείς και ποιητές;

Υπάρχουν αρκετοί αγαπημένοι Έλληνες Συγγραφείς, δεν θα τους αναφέρω, ξέρουν εκείνοι. Από τους ξένους μεγάλα ονόματα αλλά επίσης και άλλα όχι τόσο γνωστά που όμως έχουν γράψει πραγματικά αριστουργήματα, αλλά η αναφορά των ονομάτων τους θα χρειάζονταν αρκετό χώρο για ν’ αναφερθούν. Ενδεικτικά αναφέρω μόνο την Μάργκαρετ Άτγουντ και τον Φίλιπ Πούλμαν. Όσο για τους ποιητές θα αναφέρω μόνο τέσσερεις Έλληνες που δεν υπάρχουν πια στη ζωή αλλά το έργο τους θα μείνει και για τους επιγόνους μας. Καβάφης-Καρυωτάκης- Καββαδίας- Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ.

 

-Κατά την διαδικασία της συγγραφής, ακούτε μουσική, έχετε ανάγκη από απόλυτη σιωπή, διαβάζετε άλλα βιβλία ή ποιητές, καταφεύγετε σε εικαστικά έργα;

Όταν γράφω έχω ανάγκη την απόλυτη σιωπή ακόμη και ο παραμικρός θόρυβος μπορεί να με ταράξει και να με αποσπάσει από αυτό που κάνω βγάζοντας με από το κλίμα που έχω ήδη μπει. Όμως διαβάζω βιβλία κι άλλων συγγραφέων-ελληνικά, ξένα ή μεταφρασμένα- δεν επηρεάζουν το γράψιμο μου και με χαλαρώνουν.

 

-Να αναφερθούμε σε εκείνο που γράφετε σήμερα;

Ναι, μετά από αρκετό καιρό από το τελευταίο μου βιβλίο, βρίσκομαι και πάλι στη διαδικασία της συγγραφής. Οι μεταφραστικές μου υποχρεώσεις καθυστερούν συχνά τις συγγραφικές. Το βιβλίο που γράφω τώρα κινείται κι αυτό ανάμεσα σε κόσμους ρεαλιστικούς και υπερβατικούς. Δοκιμάζω έναν καινούργιο τρόπο γραφής που με παρασύρει σ’ άλλες άγνωστες ατραπούς και με συναρπάζει.

 

 

 

Δημοσιεύθηκε στο Liberal.gr