Γράφει ο Απόστολος Θηβαίος //
“The History of Rebetiko” – A Digital Art Anthology (δίγλωσσο λεύκωμα)
Η Ιστορία του Ρεμπέτικου
Σπύρος Δημητρόπουλος
Εκδόσεις 24 Γράμματα
Τα λευκώματα αποτελούν στις μέρες μας εξαιρετικές, εκδοτικές προτάσεις. Βιβλία που επιστρατεύουν τα καλύτερα, τεχνολογικά μέσα για να ερεθίσουν το ενδιαφέρον του κοινού, μέσω της εικόνας. Απομένει στην ικανότητα του τεχνίτη, είπαν, τα πράγματα όλα ερμηνεύτηκαν. Και οι εκδοτικοί οίκοι, όπως αυτός των 24 Γραμμάτων, πιστός στις καλαίσθητες εκδόσεις που αναδεικνύουν το βιβλίο ως αντικείμενο σε ένα εμπορικά ανταγωνιστικό πεδίο, συμβάλλει στην ανανέωση.
Το λεύκωμα με τίτλο The History of Rebetiko – A Digital Art Anthology (δίγλωσσο λεύκωμα) που κυκλοφορεί από τα 24 Γράμματα ανήκει σε αυτήν την κατηγορία. Μια σπάνια έκδοση, ψηφιακά επεξεργασμένων φωτογραφιών, σε μια πρωτότυπη αναπαράσταση της ιστορίας του ρεμπέτικου. Η δίγλωσση έκδοση φέρει την υπογραφή του Σπύρου Δημητρόπουλου και τούτο έχει την σημασία του αν αναλογιστεί κανείς την προσωπική χροιά που αποκτά το έργο, καθ΄ομολογίαν του ίδιου του συγγραφέα. Ένα είδος προσκυνήματος και ταυτόχρονα μια καλλιτεχνική, εκδοτική πρόταση συνιστούν τα χαρακτηριστικά του πολυτελούς λευκώματος των εκδόσεων 24 γράμματα. Όλοι περνούν από τις σελίδες του. Πορτραίτα που σήμερα κουβαλούν το φορτίο ενός ονόματος. Όργανα και πλάνα ρεμπέτιδων με όλα τα χαρακτηριστικά του ύφους και του ήθους τους. Η πολυσυζητημένη περίοδος του μεσοπολέμου, οι πολιτικές αναταραχές, όλα καθόρισαν με την εισφορά τους το ιδεολογικό πεδίο της ρεμπέτικης μουσικής. Το λεύκωμα ακολουθεί πιστά την χρονική εξέλιξη του μουσικού είδους, από τις πηγές του ως τις σημερινές αναφορές. Τα πρόσωπα εμφανίζονται με μια αυστηρή, χρονική συνέχεια, επιβεβαιώνοντας την φροντισμένη επιμέλεια. Μα και κάτι παραπάνω, όπως φανερώνει η αναφορά του συγγραφέα Σπύρου Δημητρόπουλου στην πρώτη του επαφή με το είδος. Η παιδική, βιωματική ιστορία, το πρώτο μπουζούκι που γίνεται δικό του κόντρα στην πατρική θέληση, φανερώνει έναν δεσμό γνήσιο. Μια σχέση ζωής με την ρεμπέτικη μουσική θα οδηγήσει τον συγγραφέα να δώσει μια νέα πνοή στην ιστορική μαρτυρία. Η εικονογραφία αναδεικνύει το μεράκι του κυρίου Δημητρόπουλου και το πρόσημο του αποτελέσματος όταν η καλλιτεχνική συνεισφορά συναντά τις δυνατότητες των ολοένα και περισσότερων, τεχνολογικά καταρτισμένων, εκδοτικών οίκων, ικανών να δίνουν πνοή σε ιδέες που ανανεώνουν την θέση του βιβλίου μες στον καταιγισμό των νέων μέσων ψυχαγωγίας και πληροφορίας.
Η διάλεξη του Μάνου Χατζιδάκι για το ρεμπέτικο υπήρξε σταθμός για την εξέλιξη και την κοινοποίηση στο ευρύ κοινό ενός σημαντικού, μουσικού ρεύματος που σημάδεψε την νεοελληνική εποποιία. Μυθικές φιγούρες, γεννημένες μες στους κόλπους μιας κοινωνίας που αλλάζει βίαια τα χίλια πρόσωπά της στελεχώνουν το είδος της ρεμπέτικης μουσικής. Το ενδιαφέρον της διαμορφούμενης, αστικής τάξης κατά το δεύτερο μισό του περασμένου αιώνα, νομιμοποίησε το άκουσμα και έβαλε τέλος στην μακρόχρονη δίωξή του. Οι πιο γνήσιοι εκφραστές του αναδείχτηκαν για το ταλέντο της μουσικής τους, ενώ δίπλα τους η ελληνική ποίηση συνάντησε την μοίρα που μας επισήμανε ο Κωστής Παλαμάς. Οι στίχοι, σχηματοποιημένοι, όχι από την δόξα μιας υψηλής ιδέας, αλλά σφυρηλατημένοι μες στους κόλπους της σύγχρονης ιστορίας αναδείχτηκαν στα αγαπημένα τραγούδια. Ένα υλικό που σήμερα φαντάζει συνειδησιακό μας περιεχόμενο εκφράζοντας τους μύθους και τις χαμένες ιδέες ενός ολόκληρου κόσμου. Βαμβακάρης, Τσιτσάνης, Μαρίνα Νίνου, Εσκενάζυ και άλλοι πολλοί βρίσκονται εδώ και χρόνια καλά βαλμένοι στο τέμπλο της ιερής, λαϊκής ιστορίας. Πλάι τους στιχουργοί και ερμηνευτές όπως η Σωτηρία Μπέλου μετέφρασαν την πίκρα και την απώλεια ενός ταραχώδους αιώνα για την Ελλάδα. Οι μορφές τους κατοικούν σήμερα τα ιερά και τα όσια της ψυχής μας. Πάντα στην ακμή του πάθους και της αυθεντικότητας, συνεχιστές του τραγικού χορού, καθρεφτίζουν στην μουσική και τους στίχους το ίζημα της φυλής, καθώς ακμάζει δοξαστικά, φθείρεται λυρικά για να καταλήξει στις μέρες μας με τον τραγικό τρόπο που αρμόζει στο ήθος της. Στα δοξαστικά του Βασίλη Τσιτσάνη, στην καρδιά της ορχήστρας που τραγουδά την πένθιμη προσευχή, στα μαγαζιά των Τρικάλων και στην Άνω Σύρα του Μάρκου βρίσκει κανείς ως σήμερα ένα είδος ευσέβειας θρησκευτικής. Μια ένδειξη, αν όχι απόδειξη της ακαταμάχητης σχέσης του λαού με τους φορείς της έκφρασής του. Γεγονότα και μνήμες, καθημερινοί έρωτες και θλιμμένοι εραστές, ξυπνούν μες στις παράγκες των Αθηνών, όπως τα θαύματα και οι καπνοί στα αρχαία θυσιαστήρια. Κάθε εποχή ερμηνεύει τους χρησμούς της, λέει το βάσανό της με ένα πυκνό ποίημα, σχηματισμένο από όλες τις αναθεωρήσεις, τους νεωτερισμούς, τις συντηρήσεις, την παλίρροια και την άμπωτη της ιστορικής πορείας. Το ρεμπέτικο φαντάζει κάτι ανάλογο της ιδανικής θάλασσας του Κακκουλίδη που του θυμίζει πάντα μια πατρίδα.
Σπύρος Δημητρόπουλος
Το ρεμπέτικο, όπως και τόσα άλλα είδη εθνικής μουσικής, άνθισαν σε τόπους και εποχές με βαρύ, συλλογικό δράμα. Η Ελλάς πλανήθηκε σε μάχες δοξασμένες και άλλοτε πάλι σύρθηκε ταπεινωμένη στις γειτονιές, ρακένδυτη και λιμώττουσα, ακριβώς όπως το΄πε ο Βλαχογιάννης, ο λαϊκός. Κάθε τόσο εμφανιζόταν ο θεατρώνης, ντυμένος με κοστούμι London cut και ήθος κερδοφόρο, τραβούσε τις κουρτίνες στο τούρκικο σεράϊ του. Να δείτε φαντασίες, καλπασμούς ονείρων και ολόχρυσες συντριβές η Ελλάς, μ΄άνεργη την κλεφτουριά της, κάλπικη Ελλάς με ταξιαρχίες ολόκληρες κατεστραμμένων. Εκείνη την στιγμή, την ώρα που παιζόταν όλο το ρίσκο της ύπαρξής του, το έθνος επέστρεψε στις πηγές του. Ξεσκόνισε τις πέτρες, διάβασε στα βιβλία, ανακάλυψε ξανά το σχήμα και το μέτρο της ψυχής του. Οι τεχνίτες θυμήθηκαν τα αρχαία εγχειρίδια που μιλούσαν για το δέσιμο της χορδής και ο ήχος γεννήθηκε. Οι ρυθμοί που κοιμόντουσαν από την Αρμενία ως το Ρήγιο, μέρος ενός ασώματου συνόλου, τίναξαν το χώμα από πάνω τους. Όσοι είπαν πως το έργο και ο καιρός πάει, πια πέρασε, έκαναν λάθος. Ήπιε ο λαός το νερό της μνήμης, έκανε παιδιά, με χέρι τρεμάμενο γερνούσε, θάβοντας πράγματα, πετώντας ποιήματα χαρταετούς και ονόματα μες στις κυκλαδίτικες στοές.
Το ρεμπέτικο δεν σημαίνει την παρηγοριά όμως και γελιούνται οικτρά όσοι πιστεύουν πως αυτή είναι η μοίρα της τέχνης. Μοναδική εκλέπτυνση γνωρίζει την ανθρώπινη ευαισθησία. Το ρεμπέτικο ανήκει στο βλέμμα το ηρωικό, σ΄ότι αρμόζει στο δράμα της ζωής και την περιπέτειά της. Κάθε φορά θα επανέρχεται μέσα από το ηχείο της νύχτας, συστήνοντας το είδος της τέχνης που αναμετριέται με την αιωνιότητα της ψυχικής μας παράδοσης, πάντα στο πλάι μας, σε ήχο πλάγιο, προσφυγικό.
Μένει στον ικανό τεχνίτη, σαν τον Σπύρο Δημητρόπουλο να ανανεώσει την παράδοση στα πρότυπα της Ιστορίας του Ρεμπέτικου του λευκώματος των εκδόσεων 24 γράμματα, καθιστώντας δηλαδή, ελκυστική στην επικαιρότητα, μια παλιά και εξόχως γοητευτική αφήγηση.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου