Γράφει η Ελένη Χωρεάνθη
Ήταν Χριστούγεννα του1921, Σάββατο, όταν ο Κωστής Παλαμάς, φτασμένος, δοξασμένος και τιμημένος ποιητής, βρέθηκε με φίλους και θαυμαστές του καλεσμένος σε φιλικό σπίτι. Εκεί γνώρισε την “όμορφη και φιλομαθή για την ηλικία της καταπληκτικά μορφωμένη” νέα, την Ελένη Κορτζά, Ο ποιητής
εντυπωσιάστηκε από την ομορφιά και τους καλούς τρόπους της νέας, αλλά και από την παρέμβασή της στη ζωηρή συζήτηση που είχαν και την κάλεσε στο “κελί” του, όπως αποκαλούσε το γραφείο του, τον αποκλειστικά δικό του χώρο. Από εκείνη την επίσκεψη της Ελένης Κορτζά και έκτοτε για δέκα τέσσερα ολόκληρα χρόνια υπήρξε η μοναδική του αγάπη, η μούσα, η ευτυχία και η δυστυχία, το γέλιο και το δάκρυ, η χαρά και η λύπη, η προσμονή και η αγωνία, το φως των ματιών του, το φως που φώτισε το σκοτεινό “κελί” και τα στερνά χρόνια της ζωής του:
“… Όταν η πόρτα ανοίγεται του καλυβιού και μπαίνεις
σου το είπα, το ερμοκάλυβο γίνεται δόξας ναός…
Όταν η πόρτα ανοίγεται του καλυβιού και μπαίνεις,
μπαίνει μ’ εσέ, θαμπώνοντας τη σκέψη μου, ένα φως…”
Δυο χρόνια μετά, πρωτοχρονιά του 1923 τραγουδάει στη μούσα του:
“…Στενό κι αν είναι το κελί
το φέγγος σου του δίνει
την απεραντοσύνη
σαν αποθέωση…”
Ο ποιητής όδευε, πρόωρα μπορεί να πει κανείς με τα σημερινά δεδομένα, προς τη δύση του βίου. Η Ελένη Κορτζά, η Ελενίτσα, η Ραχήλ, με πλούσια γαλλική παιδεία, είχε μυηθεί και ασπασθεί τον Καθολικισμό, προς μεγάλη θλίψη και απογοήτευση της ορθόδοξης μητέρας της, “είχε χάσει την επαφή με την ελληνική παιδεία” και εξαιτίας αυτού του γεγονότος ήρθε σε προστριβές με τη μητέρα της με αποτέλεσμα η υγεία της να κλονιστεί δραματικά. Φυσικό ήταν να ενώσουν τις δυνάμεις και να παλέψουν οι δυο τους ενάντια στη φθορά και στο χρόνο. Άρχισε και αναπτύχτηκε γρήγορα μια δυνατή και παράξενη σχέση (φιλία, έρωτας;) ανάμεσά τους με πολλές διακυμάνσεις, κάλυψε το χρόνο και το χώρο και έφερε τα πάνω κάτω στη ζωή του ποιητή. Αλλά άνοιξε ένα τεράστιο παράθυρο να μπει ο ήλιος στο “κελί” και στην καρδιά του και να φωτιστεί ο εσωτερικός του κόσμος. Να εκφράσει στα “Γράμματα στη Ραχήλ” τα ανείπωτα, όσα δεν μπόρεσε ή δεν θέλησε ή δεν του δόθηκε η ευκαιρία να πει. Να φανερώσει τον άλλο εαυτό του, τον αληθινό, τον καθημερινό άνθρωπο με όλες τις χάρες και τις αδυναμίες, έξω και πέρα από κάθε συμβατικότητα, σκοπιμότητα και κοινωνική υποκρισία.
Εξαιτίας της αρρώστιας της, η Ραχήλ συχνά εγκατέλειπε την Αθήνα και τότε επικοινωνούσαν με την αλληλογραφία. Ο ποιητής της έγραφε σχεδόν κάθε μέρα. Δεν άντεχε τη στέρησή της. Αισθανόταν άδειος μακριά της. Η Ραχήλ του απαντούσε περισσότερο γαλλικά. Έτσι προέκυψαν τα περίφημα “Γράμματα στη Ραχήλ” με άφθονα παραθέματα στα γαλλικά.
Τα “Γράμματα στη Ραχήλ” κυκλοφόρησαν οι εκδόσεις “Ελληνικά Γράμματα” το 1960, με επιμέλεια του Γ. Π. Κουρνούτου. Είναι ένα μέρος, ίσως το μεγαλύτερο, από την αλληλογραφία του ποιητή με τη δεσποινίδα Ελένη Κορτζά, την αγαπημένη του “σεπτή ιέρεια” που έδωσε πνοή με την παρουσία της και συντρόφεψε δεκατέσσερα από τα στερνά χρόνια της ζωής του(1922 -1936), περίπου ως τη στιγμή που τον εγκατέλειψε η μνήμη και η ποίηση…Γιατί, όπως αφήνει να διαφαίνεται μέσα στα γράμματά του, δεν βρισκόταν πλέον σε περίοδο ακμής.
Αυθαίρετα μπορεί να ισχυριστεί κανείς ότι δεν διαβάζεται σήμερα ο Παλαμάς. Ότι ο Παλαμάς ως ποιητής ανήκει στην ιστορία της λογοτεχνίας, ότι είναι ξεπερασμένος, δεν ενδιαφέρει το σύγχρονο αναγνώστη. Αλλά μήπως διαβάζεται σήμερα ο Σεφέρης όπως διαβαζόταν ως την προηγούμενη δεκαετία, παρά το Νόμπελ και την παγκόσμια (;) αναγνώριση; Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι και ο Σεφέρης δεν αποτελεί σημαντικό κεφάλαιο στη Νεοελληνική Λογοτεχνία. Άλλοι τότε οι καιροί, άλλες οι κοινωνικές συνθήκες, τα λογοτεχνικά ρεύματα και δρώμενα, άλλο το πνεύμα και η νοοτροπία των ποιητών που ήταν εγκλωβισμένοι στο πλέγμα του ευρωπαϊσμού. Το σημαντικό πάντως είναι ότι πίσω και πάνω και πέρα από όλες τις αντικρουόμενες απόψεις, τα ποικίλα και αντιφατικά σχόλια, τις κρίσεις και επικρίσεις, τις αμφισβητήσεις, την παραδοχή και την απόρριψη, που δεν έλειψαν και στον καιρό του, ξέχωρα από τις εορταστικές εκδηλώσεις για τα εξήντα χρόνια από το θάνατο του ποιητή, υπάρχει ένα κατορθωμένο, γερά θεμελιωμένο, ελληνοκεντρικό ποιητικό οικοδόμημα. Ένα έργο μεγαλόπνοο και δυναμικό με πυρήνα ακατάλυτο. Το έργο του Παλαμά, έργο ζωής, ήταν, είναι, και θα είναι πάντα επίκαιρο, γατί είναι ελληνοκεντρικό, έχει στοιχεία διαχρονικά και προκαλεί, είτε με τον ένα είτε με τον άλλο τρόπο, αντιστάσεις.
https://www.fractalart.gr/kostis-palamas-grammata-sti-rachil/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου