Δεν ξέρω που χάνονται οι πατεράδες
Ίσως κοιμούνται κάτω από
Την ιστορία τους.
(από το βιβλίο Χρώμα μελαχρινό)
Το ποιητικό βιβλίο Χρώμα μελαχρινό της Μαριάννας Παπουτσοπούλου που τυπώθηκε σε μία εξαιρετικά καλαίσθητη έκδοση από τις εκδόσεις ΑΩ, δεν μπορεί να συμπεριληφθεί στην κατηγορία αυτού που λέμε «ποιητική συλλογή», αφού πρόκειται για μία συγκεντρωτική έκδοση ποιημάτων, της προηγούμενης συγγραφικής της δεκαετίας (2010-2019). Το βιβλίο αποτελείται από τριανταεπτά ποιήματα και είναι χωρισμένο σε τέσσερις, σχεδόν ίσες ενότητες. Χρώμα μελαχρινό, Κεχριμπάρια αμέθυστα, Μέσα από το μάτι του χρόνου και οπισθόφυλλο.
Από την πρώτη κιόλας ανάγνωση του βιβλίου αυτού γίνεται φανερή η υψηλή τεχνική που χρησιμοποιεί η ποιήτρια και το νοηματικό βάθος της σκέψης της. Η Μαριάννα Παπουτσοπούλου είναι μεγάλος μάστορας του λόγου, κάτι που σημαίνει ότι γνωρίζει πολύ καλά την ελληνική γλώσσα και όχι μόνο. Θα τολμούσα να πω ότι σε αυτό βρίσκονται όλες οι «τεχνοτροπίες» της ελληνικής ποίησης. Με επικρατέστερο χαρακτηριστικό τον δεκαπεντασύλλαβο στίχο, μας ταξιδεύει από το δημοτικό τραγούδι και τον Σολωμό, μέχρι τον Παλαμά και τον Καβάφη. Από τον Σικελιανό και τον Βαλαωρίτη, μέχρι τον Εγγονόπουλο και τον Εμπειρίκο. Πρόκειται δηλαδή για μία ποίηση, αμιγώς ελληνική με έντονα υπερρεαλιστικά στοιχεία που μέσα από φόρμες –κάποιες φορές– παραδοσιακές, προκύπτει ένα αποτέλεσμα –πολλές φορές– ολόφρεσκου μοντερνισμού, δημιουργώντας έτσι, μια προσωπική και διαφορετική φωνή στην νεοελληνική ποίηση.
Ξεκινώντας τη μελέτη αυτού του βιβλίου μού προέκυψε ένα μεγάλο πρόβλημα ως προς την προσέγγιση αυτής της «πολυδιάστατης» ποίησης. Το πρόβλημα είναι ότι δεν μπορώ να συναγάγω γενικά συμπεράσματα στα οποία να ανταποκρίνεται το σύνολο των ποιημάτων ή έστω σε κάποιες ενότητες τους. Παρ’ όλο που σαφώς και υπάρχουν κάποια γενικά χαρακτηριστικά, στα οποία θα αναφερθώ στη συνέχεια, το κάθε ποίημα του βιβλίου αυτού είναι ένας ξεχωριστός κόσμος. Η θεματική του κάθε ποιήματος είναι αποδομένη σε τέτοιο βάθος που θα μπορούσα άνετα να ισχυριστώ πως για το κάθε ποίημα αυτού του βιβλίου θα μπορούσε να γραφτεί ένα δοκίμιο αρκετών σελίδων.
Είναι πολλοί οι λόγοι που συμβάλλουν σε αυτή την ιδιαιτερότητα, όπως η γλώσσα, οι τεχνικές, οι θεματολογίες και η συνθετική δεινότητα της δημιουργού. Όμως ένα είναι το κύριο χαρακτηριστικό που κάνει τόσο διαφορετικό το κάθε ποίημα, είναι η ιστορικότητά του. Ουσιαστικά έχουμε ένα βιβλίο με ιστορικά ποιήματα που όμως δεν διεκδικούν κάποια θέση στην ιστορία της «ιστορίας» αλλά συμβάλλουν, θαρρώ, στην αισθητική αγωγή σχετικά με το πώς αισθανόμαστε το «φαινόμενο» ιστορία.
Η Μαριάννα Παπουτσοπούλου φαίνεται να γνωρίζει πολύ καλά την υποκειμενική ιστορία μας και ιστορία της, και σαν καλός γνώστης αυτής της υποκειμενικότητας ή ακόμα καλύτερα, σαν καλή ποιήτρια που είναι, αποφεύγει να μας την διδάξει και μας προτρέπει να τη σκεπτόμαστε. Υπάρχουν στιγμές στην ποίησή της που φτάνει σε ακριβείς προβλέψεις γεγονότων και καταστάσεων. Όταν λοιπόν διαβάζει κανείς «ακατάληπτες προφητείες» σε ένα βιβλίο με ποιήματα, θα πρέπει να ξέρει ότι διαβάζει μια ακριβή πρόβλεψη του μέλλοντος, που προέκυψε από την ενδελεχή παρατήρηση του ποιητή στο ιστορικό μας παρελθόν, φιλτραρισμένη από τον αλάνθαστο υποκειμενισμό του. Αυτή ουσιαστικά είναι και η πραγματική δουλειά του ποιητή ή τουλάχιστον θα έπρεπε να είναι.
Περνώντας στα κάπως πιο γενικά χαρακτηριστικά αυτού του βιβλίου θα ήθελα να σταθώ στα «σκηνικά» που στηρίζουν την ποιητική της αυλαία. Το στοιχείο της φύσης είναι το επικρατέστερο στην ποιητική σκηνογραφία της Μαριάννας Παπουτσοπούλου. Το φυσικό τοπίο με το βουνό, τη θάλασσα και τον συνήθως βροχερό ουρανό, που χωρίς να γίνεται συγκεκριμένη, ο σκηνικός φωτισμός της μου δίνει την εντύπωση –δεν ξέρω γιατί– ότι κυμαίνεται από το σύθαμπο μέχρι το λυκαυγές. Παρ’ όλ’ αυτά οι πρωταγωνιστές της ποίησής της θυμίζουν ανθρώπους του αστικού μας πολιτισμού.
Το άλλο γενικό χαρακτηριστικό στην ποίηση αυτού του βιβλίου, είναι η εποχή για την οποία μιλάει. Σε μια ποίηση γεμάτη με ιστορικά και ελληνικά στοιχεία, δοσμένα με τεχνικές που αναβλύζουν από τα βάθη των αιώνων, η Μαριάννα Παπουτσοπούλου στο διανοητικό της βάθος δεν μιλάει αποκλειστικά για την εποχή της. Στο Χρώμα μελαχρινό, με όχημα τις αγωνίες της, και την προσωπική της μυθολογία, στην πραγματικότητα εκφράζει και μιλάει για την εποχή του ανθρώπου. Ενός ανθρώπου που θαρρείς και ακόμα δεν έχει αντιληφτεί το τέλος της εποχής του.
[Πρώτη δημοσίευση στο ηλεκτρονικό Φρέαρ. Ζωγραφική: David Hockney. Δείτε τα περιεχόμενα της έντυπης έκδοσης εδώ.]
https://frear.gr/?p=29083&fbclid=IwAR1PaTsaeyEg3gGr_DOV5sb9bmjPDfeQXPtmDh5_qAmvntQX-lQ9Yx82nas
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου