Ελύτης Εποχούμενος-Διαδρομές στην ειρήνη και στον πόλεμο

Ο Οδυσσέας Ελύτης, ο μεγάλος μας ποιητής, έτρεφε θαυμασμό προς την τεχνολογία και το αυτοκίνητο ειδικότερα, όπως πολλοί συγγραφείς και διανοούμενοι της εποχής. Ο Καραγάτσης, ο Θεοτοκάς, ο Σεφέρης, έχουν το βλέμμα στραμμένο στα νέα επιτεύγματα της εποχής, τα οποία συχνά αποτελούν αφετηρία έμπνευσης που άλλοτε λιγότερο και άλλοτε περισσότερο, αποτυπώνονται στα έργα τους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το «αιρετικό» για την εποχή έργο, «Υψικάμινος» του Εμπειρίκου. Το 1942, σε μια συνέντευξη του Ελύτη, στο ερώτημα «τι λαχταράτε περισσότερο;», η απάντηση του Ελύτη, απρόβλεπτη όπως και ο ίδιος, ήταν: «Το αγαθό που λαχταράω είναι το αυτοκίνητο». Έβγαλε δίπλωμα οδήγησης το 1939, όμως δεν οδήγησε ποτέ. Το «Ελύτης Εποχούμενος», είναι ένα δοκίμιο του Ηλία Καφάογλου, το οποίο -όπως μας προϊδεάζει και ο υπότιτλος- πρόκειται για διαδρομές του μεγάλου μας ποιητή, Οδυσσέα Ελύτη, πριν και κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Με σημείο αναφοράς τη διαδρομή αυτή, παράλληλα με τα σύγχρονα και νέα

Kadya Molodowsky, Τρία ποιήματα

Επιλογή-Μετάφραση-Επίμετρο: Νικολέττα Σίμωνος


Σ’ ΑΥΤΟΝ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΗΡΘΑ


Σ’ αυτόν τον κόσμο ήρθα για ν’ αγαπώ και να προσεύχομαι,
Σ’ έναν τέτοιο κόσμο,
Σ’ έναν τέτοιο καιρό,
Όταν, κάτω από τα ανοιχτά παράθυρα
Τίμιων ανθρώπων,
Χτυπούν δεκαεξάχρονα παιδιά με ατσάλινους λοστούς –
Πόσο γελοία έγινα
Με τις αγάπες και τις προσευχές μου.
Και πολύ αργότερα, ίσως
Πολύ αργότερα απ’ ό,τι να δεχθεί θα μπορούσε το μυαλό μου,
Παντού
Στα σπίτια πλάι,
Θα στηθούν γκιλοτίνες.
Το βλέμμα στρέφω προς τη γη, το φιλέσπλαχνο τούτο πλάσμα
Που αναβλύζει και ταΐζει
Και, για να ζεσταίνω το στρώμα μου, κουβαλώ
Μια κοκκαλιάρα γάτα, να κλαίει γοερά
Μες στο παγερό ψύχος του χειμώνα

Η λειτουργία της λογοτεχνίας σύμφωνα με τον Ουμπέρτο Έκο

Ο Ουμπέρτο Έκο γεννήθηκε στις 5 Ιανουαρίου 1932 στην πολίχνη Αλεσάντρια της βόρειας Ιταλίας. Ολοκληρώνοντας τις σχολικές του υποχρεώσεις στο καθολικό Γυμνάσιο όπου φοίτησε, γράφεται στο Πανεπιστήμιο του Τορίνο, καθώς ο πατέρας του τον πίεζε να γίνει δικηγόρος. Η κλίση του δεν ήταν όμως τα νομικά και παρά τις πατρικές παραινέσεις, μετακινείται στο Τμήμα Φιλοσοφίας εντρυφώντας στη μεσαιωνική γραμματεία και λογοτεχνία. Η διδακτορική του διατριβή ήταν για την αισθητική του Θωμά του Ακινάτη, η οποία εκδόθηκε το 1956 ως το πρώτο του πόνημα («Το αισθητικό πρόβλημα στον Θωμά τον Ακινάτη»)…

Θοδωρής Σαρηγκιόλης, Τα μεθοριακά κείμενα , της ιδιωτικής αντωνυμίας

εκδόσεις Κίχλη

Ο Παναγιώτης Χατζημωϋσιάδης δίνει την αξία που πρέπει στα φαινομενικώς ασήμαντα πράγματα. Σαν μια μνημονική σφήνα, σαν αγριόχορτο που φυτρώνει στην άκρη του μυαλού και δεν λέει να φύγει. Κι όταν πάει να την ξεριζώσει οι ρίζες της αντιστέκονται και με την δύναμη της περιέργειας ο συγγραφέας την βγάζει. Τότε στις ρίζες της προσκολλημένες βγαίνουν στο φως και ζητούν το μερίδιο της δικαιοσύνης που τους αναλογεί. Έστω  αναδρομικά, έστω και δίχως τόκο για τον νεκρό χρόνο που βίωσαν την απώθηση. Σ΄ αυτή την αυτόματη, ασυνείδητη επιλεκτικότητα της μνήμης, ο συγγραφέας ως βοτανολόγος τα ταξινομεί για να γίνουν ευανάγνωστα και σε μας, τους λαίμαργους λαθραναγνώστες της ζωής του.

Από την ιθαγένεια του γενέθλιου τόπου στα όρια του κόσμου

Δημοσίευση: 21 Ιανουαρίου 2019 

Ο Μέσκος, γράφοντας για το οικείο ανθρώπινο και φυσικό περιβάλλον του, γράφει για τον εαυτό του. Συνάμα γράφει για το ατομικό διαμέσου του συλλογικού, για τη συγχρονία του βίου του διαμέσου της διαχρονίας, δηλαδή της μεστά εκφρασμένης ιστορικότητας του χώρου όπου έζησε. Και αντιστρόφως, μέσα από τη φωνή του Μέσκου βρίσκει την επαρκέστερη και εναργέστερη ποιητική έκφρασή του ένας ολόκληρος χώρος και κόσμος 

του Ευριπίδη Γαραντούδη*

Γιάννης Σκαρίμπας, «Άπαντες στίχοι- 1936-1970», εκδ. Νεφέλη 2010 (μουσική: Διονύσης Τσακνής)

`

ΑΚΟΥΣΤΕ ΕΔΩ: ΕΑΥΤΟΥΛΗΔΕΣ
`
Ως ωραία ήταν μου απόψε η λύπη.
Ήρθαν όλα σιωπηλά χωρίς πάθη
Και με ήβραν – χωρίς κανένʼ να μου λείπει-
Τα λάθη.
Κι ως τα γνώρισα όλα μου γύρω – μπραμ-πάφες
Όλα κράταγαν, τρουμπέτες και βιόλες
-ΕΑΥΤΟΥΛΗΔΕΣ που με βλέπαν, οι γκάφες
μου όλες.
Α!… τι θίασος λίγον τι από αλήτες
Μουζικάντες μεθυσμένους και φάλτσους
Έτσι ως έμοιαζαν – με πρισμένες τις μύτες-
Παλιάτσους.

Δυο κείμενα για τον Χρήστο Βακαλόπουλο

Scripta manent

Χρήστου Βακαλόπουλου, «Από το Χάος στο Χαρτί». Επιμέλεια: Ν.Δ.Τριανταφυλλόπουλος. Βιβλιοπωλείον της «Εστίας», Αθήνα 1996, σελίδες 216.
Όταν πέθανε ο Παύλος Ζάννας τον Δεκέμβριο του 1989, ήλθε απορημένος ένας φίλος και συνομήλικός μου και με ρώτησε τι έκανε αυτός ο άνθρωπος και γιατί ήταν τόσο σημαντικός ― δεν μπορούσε να καταλάβει από αυτά που έγραφαν οι εφημερίδες. Του εξήγησα όσο καλύτερα μπορούσα.
Όταν τρία χρόνια αργότερα πέθανε ο Χρήστος Βακαλόπουλος σε ηλικία 37 ετών, προσπάθησα με ανάλογο τρόπο να εξηγήσω τι έκανε ο Βακαλόπουλος και γιατί ήταν τόσο σημαντικός. Ανάλογο, διότι Ζάννας και Βακαλόπουλος είχαν λειτουργήσει και οι δύο ως καταλύτες, ο καθένας για τη δική του γενιά. Εκείνη την εποχή (Φεβρουάριος του 1993) ο Ευγένιος Αρανίτσης δημοσίευσε ένα εξαιρετικό κείμενο στην Ελευθεροτυπία με τίτλο «Λίγα λόγια για τον Χρήστο», όπου είπε πολύ

«Βαδίζοντας πέρασες στην Αχερουσία»

Για την ποιητική συλλογή του Γιώργου Χ. Θεοχάρη «Πλησμονή οστών» (εκδ. Μελάνι).

Του Γιώργου Βέη

«Κάρβουνο ο ουρανός και η οδοντόβουρτσα του πεθαμένου περιμένει. /
Ο φίλος μου / από το ιατρείο του κάτω κόσμου / μου τηλεφωνεί.
Μου στέλνει φάρμακα, /
μου στέλνει ποιήματα. Ο φίλος μου, ο επιζών».
Γιάννης Κοντός, Τα Οστά, 1982

«Τα ποιήματα είναι οστά λευκά / πλυμένα με γλυκό κρασί / απαλλαγμένα μνήμης αλγεινής».
Αντωνία Μποτονάκη, Τέρμα Θεού, 2018

Θέλοντας να ορίσω, με ελάχιστους όρους, την ψυχική εκείνη τάση, η οποία θέτει σε κίνηση, ως πρώτη ευλογία, την όλη ποιητική παραγωγή του Γιώργου Χ. Θεοχάρη, θα διάλεγα τις εξής δύο λέξεις: «αροτριώντας ακατάπαυστα». Απαντούν μάλιστα στην επιλογική σελίδα 102 της παρούσας συλλογής. Πιστοποιούν, φρονώ, την αμείωτη, μεταξύ άλλων, ένδον διεργασία για: α) την αναδημιουργία ενός φίλιου παρελθόντος, β) τη συνταύτιση με τα ινδάλματα ενός εμφανώς στοχαστικού βίου, γ) την προβολή των ζωτικών δεικτών της δημιουργικής γραφής, δ) την αναβάθμιση των γλωσσικών δυνατοτήτων αναπαράστασης των κρίσιμων τοπίων, ε) την αναδιάταξη των φαινομένων τριβής του εγώ με τον Άλλον, στ) τη μελέτη του μυστηρίου του έρωτα, αλλά και ζ)

Ανθρωπολογία-Δημήτρης Πέτρου

Κοιτάζοντας για νύχτες τον έναστρο ουρανό
έψαχνα τα μεγάλα μυστικά,
εκείνα που πίεζαν τους πρωτόγονους
να σκαλίζουν ιστορίες.

Τη μέρα βαθύς ύπνος.
Όνειρα με βίσωνες και αρπακτικά.

Γιώργος Κορδομενίδης: «Αλίμονο στη ζωή που δεν ξέρει από αλλαγές!»

Συνέντευξη στην Ελένη Γκίκα //

Ο κύριος Κορδομενίδης σημαίνει για μας Θεσσαλονίκη, κύριος Ίμο, Ντίνος Χριστιανόπουλος και Διαγώνιος, απέχθεια στις μπάμιες και στις φακές, χιούμορ και αυτοσαρκασμός, ειλικρίνεια κι εντιμότητα αλλά πάνω απ’ όλα Εντευκτήριο. Είναι ο κύριος – Εντευκτήριο.
Διανύοντας τον 31^ο έτος και το 115^ο τεύχος του περιοδικού μας έκανε την τιμή να μιλήσει στον Φιλελεύθερο για την Θεσσαλονίκη, τους λογοτέχνες και την λογοτεχνία, για το βιβλίο και φυσικά για το Εντευκτήριο. Για τη ζωή του με το Εντευκτήριο. Για τις εκδόσεις και για το «Underground Eντευκτήριο». Για τον υπέροχο πατέρα του «καθεκλοσκελετοποιό» και για την «μοδίστρα και περιστασιακή καπνεργάτρια» μητέρα του τους οποίους θυμάται με κάθε ευκαιρία. Για το βιβλίο και την κρίση που όχι μόνο δεν μας έκανε καλύτερους αναγνώστες ή συγγραφείς, αλλά «δεν μας έκανε ούτε καν καλύτερους ανθρώπους». «Δεν αλλάζουμε υπό την πίεση καταστάσεων αλλά μόνο όταν εμείς οι ίδιοι το αποφασίσουμε. Όμως, ακόμη και τότε, δεν είναι εύκολο», ας τον διαβάσουμε, έχει σημαντικά πράγματα να μας πει.

Σωτήρης Δημητρίου: «Ν’ ακούω καλά τ’ όνομά σου»

Τούλα Ρεπαπή

Δημοσιεύτηκε 22 Ιανουαρίου 2019

«Οι παλμοί και οι αναπαλμοί της ομιλίας αγαλλίαζαν την ακοή και την ψυχή… Με τη σειρά της η βαθύρριζη αυτή ευσπλαχνία έτρεφε νέους γλωσσικούς ανθούς». Σωτήρης Δημητρίου

Λίγο πριν από τον Εμφύλιο. Η φτώχεια, η ανέχεια όλης της Ελλάδας και οι έριδες αντανακλώνται σε αυτή τη μικρή κουκκίδα της Ηπείρου, εκεί ακριβώς που ξεκινά η Ελλάδα. Στα ελληνοαλβανικά σύνορα. Την Πόβλα.

Ούτε χαμόγελο δεν ακουγόταν από τα παιδιά πια. Πείνα, θλίψη και δυστυχία στο χωριό. Ακόμη κι η ρίγανη είχε καεί στα βουνά, από το χιόνι. Μέσα σε αυτή τη δυστυχία, μια ομάδα οκτώ γυναικών με αρχηγό την Βαγγέλη Στόλαινα ξεκινούν από την Πόβλα του Αλύκου με προορισμό τα χωριά του Βούρκου, στους πρόποδες του βουνού απέναντι. Στη Μουργκάνα. Έχουν φορτωθεί χαλκώματα και πλουμιστά σαΐσματα, με σκοπό να τα δώσουν σε αντάλλαγμα για λίγο λάδι, αλεύρι, καμιά χούφτα σπόρους από καλαμπόκι και στάρι και να τα φέρουν πίσω στα σπίτια τους. Να τραφούν παιδιά, γέροντες και οι ίδιες. Δεν θα έπαιρναν τίποτα χωρίς να δώσουν κάτι από την πραμάτεια τους, από φόβο μην τις πουν διακονιάρισσες…

Αλέξανδρος Βαναργιώτης [Γράφω για να με ξεχάσετε]

Γράφω  για να με ξεχάσετε
όπως η ανάσα του αέρα
που περπατά δίπλα μας
χωρίς όνομα
λαξεύοντας αισθήματα
και μνήμες.

Γράφω για να με ξεχάσετε
όπως ο χρόνος
που ζει
πίσω από το πρόσωπό μας
χωρίς κανένας να ξέρει
το δικό του.

Γράφω για να με ξεχάσετε.

Χαρά Νικολακοπούλου: «Μια τρυφερή καρδιά στο βάθος»

Εύα Μ. Μαθιουδάκη

Δημοσιεύτηκε 23 Ιανουαρίου 2019

Σε δύο μέρη, «Ιστορίες» και «Μικρές περιπλανήσεις», χωρίζει τα διηγήματα που συστεγάζονται στο βιβλίο της Μια τρυφερή καρδιά στο βάθος και άλλες ιστορίες η Χαρά Νικολακοπούλου, συγγραφέας και φιλόλογος, προσθέτοντας ένα ακόμη λογοτεχνικό έργο στο ενεργητικό της. Είχαν προηγηθεί οι δύο νουβέλες του βιβλίου Μέλισσες ιέρειες (Εκδόσεις Γαβριηλίδη), που συμπεριλήφθηκε στις μικρές λίστες των λογοτεχνικών βραβείων του Αναγνώστη το 2016 στην κατηγορία πρωτοεμφανιζόμενου συγγραφέα. Ως φιλόλογο την απολαύσαμε στο βιβλίο της Γιάννης Σκαρίμπας: Παραδοξολογίες και γλωσσικές ακροβασίες στο πεζογραφικό του έργο (Εκδόσεις poema, 2016).

Κούλα Αδαλόγλου, Γιατί το μέλλον μια μικρή κουκίδα [αποσπάσματα] -κυκλοφορεί

Εκδόσεις Σαιξπηρικόν, 2018

Η ΔΙΚΛΕΙΔΑ

Πού την άφησες, μου είπαν, αυτή τη σκέψη σου εκεί έξω,
τώρα δεν έχεις μυστικά.
Τα ματοτσίνορά μου έπεσαν και τα μάτια μου
έμειναν ανοιχτά σαν πλαστικής κούκλας.
Ένιωσα περίπου σαν φλασάκι, πεσμένο σε πίσω κάθισμα ταξί.
Σε λίγες μέρες
είδα τους συλλογισμούς μου να ξεπουλιούνται στο παζάρι.
Δεν έμενε παρά να με διαπομπέψουν και να με εξευτελίσουν.
Αν δεν αυτοχειριάστηκα
οφείλεται στο ότι στο αρχείο που φύλαγα προσεχτικά
στο πίσω μέρος του κρανίου μου
βρήκα μια ξεχασμένη δικλείδα ασφαλείας
και δραπέτευσα,
άρδην ανατρέποντας τον παραλογισμό.

Αντώνης Νικολής, Ο «Αύγουστος» του Τζον Γουίλιαμς: ένας θρίαμβος της λογοτεχνίας

Ο λογοτέχνης, από τα αφομοιωμένα, τα χωνεμένα στη μνήμη του βιώματα, συνθέτει μύθους, μύθους που αποδίδει με μορφές που ικανοποιούν το ύφος του.

Στα είδη της αφηγηματικής λογοτεχνίας ιδιαίτερα, και νομίζω κατεξοχήν στο ιστορικό μυθιστόρημα, η επινόηση του αφηγητή, συνειδητή ή ακόμα και ασύνειδη, αποτελεί, μία από τις πρώτες και σημαντικότερες επιλογές του δημιουργού. Αν το καλοσκεφτούμε, ακόμα και προφορικά, όταν αρχίζουμε να αφηγούμαστε, νιώθουμε την ανάγκη να ανακαθίσουμε ή να τοποθετήσουμε τη φωνή σε άλλον τόνο. Πόσο μάλλον στο εργαστήρι μας, ως λογοτέχνες. Η επινόηση του αφηγητή, ο αφηγητής, είναι σε μεγάλο βαθμό το ίδιο το ύφος: η θερμοκρασία της γραφής, η απόσταση του συγγραφέα από τα ιστορούμενά του, ο ρυθμός και η ένταση της αφήγησης, ο κύριος συντελεστής της οικονομίας που θα βοηθήσει στη μετατροπή του λόγου σε μύθο.

Τα πολλά «μήπως»

Παναγιώτης Χατζημωυσιάδης
 Σε φαντάζομαι ανάμεσα στα άλλα σώματα. Να σκαρφαλώνεις με δυσκολία τον λάκκο. Να σέρνεις το ποδάρι σου στους δρόμους. Να ανοίγεις προσεκτικά την ξώπορτα της αυλής σου. Να μένεις αναίσθητος για δέκα μέρες στο σπίτι σου. Να ξαναβγαίνεις με σκυμμένο το κεφάλι αλλά ζωντανός στον κόσμο. Όμως για όλα όσα ακολούθησαν από κει και πέρα, δεν χρειάζεται να φαντάζομαι τίποτα. Σε θυμάμαι άλλωστε καθαρά, ρε Φώτη, στα τέλη του 70 και στις αρχές του 80. Λέω για κείνη την παρατημένη καλύβα, πίσω από το τωρινό ανοιχτό θέατρο. Όπου συνομιλούσες με τα σπουργίτια, σώπαινες με τους ανθρώπους και φιλοξενούσες τα αδέσποτα της πόλης. Εσύ που ποτέ δεν σκοτώθηκες στην εκτέλεση των Γιαννιτσών, αλλά έλαχες τον κλήρο του εσαεί εκτελεσμένου.

Το Στάλκερ χωρίς θεολογία

                                

του Βαγγέλη Χατζηβασιλείου

Το Στάλκερ του Αντρέι Ταρκόφσκι πρωτοβγήκε στις κινηματογραφικές αίθουσες το 1979, ύστερα από μια μεγάλη περιπέτεια γυρισμάτων και μετά από πολλές καρατομήσεις συνεργατών. Έκτοτε ξέσπασε ο μεγάλος πόλεμος των ερμηνειών, που δεν έχει πάψει μέχρι και σήμερα: ερμηνείες αλληγορικές και συμβολικές, ερμηνείες πολιτικές, πρωτίστως ωστόσο θρησκευτικές ερμηνείες, χωρίς να λείψει πάντως και η συζήτηση περί επιστημονικής φαντασίας, ιδίως αν λάβουμε υπόψη και το προγενέστερο Σολάρις. Ο ίδιος ο σκηνοθέτης είχε κατ επανάληψη εκφράσει τη δυσφορία του για κάθε ερμηνευτική μεταγωγή και μεσολάβηση, πιστεύοντας πως η «Ζώνη» στην οποία μπαίνουν οι ήρωες της ταινίας -ένας τόπος νεκρός και απαγορευμένος, που έχει προέλθει από πρόσκρουση μετεωρίτη- στη γη- δεν μιλάει ούτε για την πολιτική ούτε για τη θρησκεία παρά μόνο για τον απολύτως γυμνό και έκθετο εαυτό του.

ΜΟΝΟΚΟΝΤΥΛΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΙΜΙΛΙΑ ΔΑΦΝΗ

 Ηλίας Κεφάλας

(Μασσαλία 1887- Ἀθήνα 1941)

ΤΡΕΙΣ ΝΕΟΙ

Ήτανε Θε μου, μια φορά
τρεις νέοι (τρεις φίλοι, τρία παιδιά),
αγάπες, όνειρα, τραγούδια,
μέσα στο φως, μες στα λουλούδια,
τρεις νέοι (τρεις φίλοι, τρία παιδιά).
Τώρ' απομένουνε βαθιά,
ένας εδώ κι άλλος εκεί,
χείλη, καρδιές, μάτια κλειστά,
μέσα στο χώμα, μες στη γη,
ένας εδώ κι άλλος εκεί...
[...]

Με φόντο τις οδύνες της ιστορίας

του Άριστου Τσιάρτα
Όσα δεν τολμά να  πει ή να τεκμηριώσει η επίσημη ιστορία ή ακόμα όσα παραγνωρίζει ή αποσιωπά,  φωτίζει χάριν της θεμελιώδους ελευθερίας και των δικών της κανόνων η λογοτεχνία.  Ο Χρίστος Χατζήπαπας στη συλλογή διηγημάτων του “Αλλόφυλοι Εραστές” ( Eκδόσεις Γκοβόστη) ανασυστήνει την ατμόσφαιρα  μιας εποχής με αυθεντικά ιστορικά στοιχεία και  λεπτομέρειες της καθημερινής ζωής των ηρώων, ιδίως όταν αυτή διασταυρώνεται με μείζονα ιστορικά γεγονότα. Ο συγγραφέας εντάσσει στην αφήγηση του, σε μεγάλη μάλιστα έκταση, ιστορικά ντοκουμέντα, αυτοβιογραφικά στοιχεία  και μαρτυρίες καθώς και γεγονότα ανερμήνευτα, σκοτεινά ή αινιγματικά.

«“Βαραββάς”: Ο αντιχώρος του Γκέοργκ Τρακλ» της Λαμπριάνας Οικονόμου

Ο Αυστριακός ποιητής Γκέοργκ Τρακλ διαθέτει κάλλιστα «το πακέτο» για να εξάψει τη φαντασία του αναγνωστικού κοινού ως ιδιάζουσα περίπτωση του 20ού αιώνα: είτε λόγω της σύντομης, ταραχώδους ζωής του, είτε λόγω της ιδιότυπης αφηγηματικής του τεχνικής. Όμως, το ουσιαστικό (με αναγωγή στην ουσία) και ανυπέρβλητο στον Τρακλ είναι η καθαρότητα του λόγου του. Η σαφήνεια των συμβολισμών, η κυριολεξία και, εντέλει, η διαύγεια που έχει ο σκοτεινός του κόσμος.

Υπάρχουν κριτικές οι οποίες εστιάζουν στο κατά πόσο επηρέασε η χρήση κοκαΐνης τη γραφή του Τρακλ· ακόμη, υπάρχουν κριτικές (βλ. Russell Brown, Ulrike Rainer) που αναφέρονται στις εμμονές του ή στο χάος του κόσμου που περιγράφει στα έργα του, καθώς και στο χάος που επικρατεί στη

Erik Olin Wright: «Ρεαλιστικές ουτοπίες»

Θανάσης Αντωνίου

Δημοσιεύτηκε 16 Ιανουαρίου 2019

Ο Αμερικανός μαρξιστής και καθηγητής κοινωνιολογίας Έρικ Όλιν Ράιτ ξεκινάει το παρόν πυκνό σε ιδέες και πλούσιο σε προτάσεις δοκίμιό του με αφοπλιστική ειλικρίνεια: Ρήξη με τον καπιταλισμό και την αστική τάξη δεν είναι βιώσιμη σε δημοκρατικές συνθήκες, ενώ κάτω από μη δημοκρατικές συνθήκες είναι απίθανο η ρήξη να οδηγήσει σε κάποια χειραφετική, δημοκρατική λύση, εναλλακτική του καπιταλισμού.

Ο καπιταλισμός, μας λέει χωρίς περιστροφές ο Ράιτ, δεν θα πέσει με μια νέα Βαστίλη ή με μια νέα έφοδο στα Χειμερινά Ανάκτορα (ή τον… ουρανό, όπως ζητούσε η Κομμούνα του 1871). Ο καπιταλισμός δεν πέφτει ούτε με το καλό ούτε με το άγριο. Και τότε, τι να κάνουμε, που θα ’λεγε κι ο Λένιν;

Η μουσική, εστία του ανθρώπου

του ΚΩΣΤΑ ΚΟΥΤΣΟΥΡΕΛΗ

Κρίστοφερ Κινγκ

Ηπειρώτικο μοιρολόι

Δώμα, 2018

~.~

Τα νεογέννητα από την Κίνα και το Καμερούν, μαθαίνουμε από πρόσφατες έρευνες, κλαίνε αλλιώς απ’ ό,τι τα γαλλόπουλα ή τα γερμανόπουλα – «το κλάμα τους μοιάζει περισσότερο με τραγούδι». Γλωσσολόγοι από το πανεπιστήμιο του Βύρτσμπουργκ ανέλυσαν εκατοντάδες χιλιάδες ηχογραφήσεις και εξήγησαν το φαινόμενο ως εξής: καθώς στις γλώσσες των χωρών αυτών ο μουσικός τονισμός είναι έντονος, τα βρέφη προσανατολίζονται στα λόγια που ακούν και προσαρμόζονται αναλόγως, κλαίνε μουσικότερα. Αλλά και τα νεογέννητα στη Γαλλία κλαίνε αλλιώτικα από εκείνα στη Γερμανία, η μελωδικότητα και ο ρυθμός μεταξύ τους διαφέρουν όσο διαφέρει και η γαλλική γλώσσα στην εκφορά της από την γερμανική.

Ρίλκε: Το μοντέρνο στην αυγή του αιώνα

του Γιάννη Ν.Μπασκόζου
Οι «Σημειώσεις του Μάλτε Λάουριντς Μπρίγκε» του Ράινερ Μαρία Ρίλκε στην υπέροχη μετάφραση του Αλέξανδρου Ίσαρη από τις πολύ προσεκτικές εκδόσεις Κίχλη προξένησε ιδιαίτερη αίσθηση, καθώς μας υπενθύμισε πόσα πολλά κλασικά βιβλία λείπουν ακόμα σε καλές μεταφράσεις με σωστές υπομνηματίσεις από τις ελληνικές βιβλιοθήκες.  Όχι ότι δεν υπάρχουν εκδότες που βρίσκονται σε αυτή την κατεύθυνση αλλά είναι λίγοι και εξαιρετέοι. Σε δεύτερο πλάνο μάς υπενθύμισε ότι κυνηγώντας , πολλές φορές με άγχος, να γνωρίσουμε την πρωτοπορία στο δεύτερο μισό του 20^ου αιώνα ή και σήμερα σε διάφορες μεριές του πλανήτη αγνοούμε βασικά έργα του μοντέρνου, όπως οι Σημειώσεις του Μάλτε Λάουριντς Μπρίγκε που γράφτηκαν από τον Ρίλκε στην αυγή του 20^ου αιώνα.
Για πάνω από έξι χρόνια (1904-10) ο Ρίλκε έγραφε τις εντυπώσεις του Μάλτε Λάουριτντς Μπρίγκε

«Από τη Σταδίου στη Σόλωνος» της Ελένης Χωρεάνθη

Ελένη Χωρεάνθη

Δημοσιεύτηκε 14 Ιανουαρίου 2019

Εδώ και κάποια χρόνια, η οδός Σταδίου έχει χάσει κάτι από την παλιά της αίγλη, την παλιά της γοητεία και ιδιοτυπία: Μια μεγαλογράμματη επιγραφή αναρτημένη κάθετα προς τη ροή της οδού, με το όνομα:

ΦΙΛΙΠΠΟΤΗΣ

μπροστά από το ομώνυμο, ιδιότυπο και ιδιόμορφο, στενόμακρο βιβλιοπωλείο παλιάς εποχής. Ένα κατάστημα που παρουσίαζε μια χαριτωμένη ιδιομορφία διακοσμημένο πανταχόθεν με φωτογραφίες και πορτρέτα συγγραφέων και ποιητών, καλλιτεχνών, προσωπικοτήτων της τέχνης και των γραμμάτων, επιγραφές, ρήσεις, φωτογραφίες οικογενειακές, χρηστικά αντικείμενα και εργαλεία τέχνης και τεχνικής της τηνιακής καλλιτεχνικής δημιουργίας, μικρογραφία τηνιακού εργαστηρίου

Πολύνα Γ. Μπανά: «Η καταφανής εξωστρέφεια των φωνηέντων»

Χλόη Κουτσουμπέλη

Δημοσιεύτηκε 15 Ιανουαρίου 2019

Ένα γενναίο κοριτσάκι, που αν και το πετροβολά μια παρέα παιδιών επειδή φοράει ένα ασυνήθιστο φουστάνι, συνεχίζει απτόητο τον δρόμο για τον προορισμό του.

«Προς υπεράσπισή τους», γράφει η Πολύνα Μπανά στην πρώτη της ποιητική συλλογή, με τίτλο Η καταφανής εξωστρέφεια των φωνηέντων, «ήταν ένα ιδιαιτέρως παρδαλό κι αφύσικα πρωτότυπο» φόρεμα. Ένα κοριτσάκι που δεν παίζει με την αδελφούλα του, αλλά τρέχει με έναν κίτρινο χαρταετό. Που φορά δετά κόκκινα πατίνια. Που δεν καταδέχεται να φορέσει ένα συμβατικό χαμόγελο στις φωτογραφίες, για να αποσπάσει την εύνοια του περιβάλλοντος. Που ως γυναίκα, ως αντίδραση απέναντι στα πράγματα, κάνει «μία σύσπαση μυών σ’ ένα υποτιθέμενο μειδίαμα/ μειλίχιο, στραβό

Thomas Wolfe: «Περί χρόνου και ποταμού (3 τόμοι)»

Θανάσης Λιακόπουλος

Δημοσιεύτηκε 14 Ιανουαρίου 2019

Όταν ο πάντα φειδωλός στους καλούς χαρακτηρισμούς Ουίλιαμ Φόκνερ σε έχει αποκαλέσει το μεγαλύτερο ταλέντο της γενιάς του, που στόχευε ψηλότερα απ’ οποιονδήποτε άλλο συγγραφέα. Όταν ο Φίλιπ Ροθ σε περιλαμβάνει ανάμεσα στους συγγραφείς που τον επηρέασαν ώστε να αφοσιωθεί στη λογοτεχνία. Όταν οι επιρροές σου φτάνουν μέχρι και τον Beat συγγραφέα Τζακ Κέρουακ, μάλλον λόγω των αναφορών μέσα στα έργα σου σε κοινωνικούς κανόνες που παρατηρούνται και θεωρούνται πως έχουν μεγαλύτερη ηθική σημασία από άλλους, ευρύτερα διαδεδομένους. Όταν το πρώτο σου έργο, το Γύρνα σπίτι, άγγελέ μου (1929), έγινε ευπώλητο άμα τη εκδόσει του στην Αμερική και το δεύτερο, το Περί χρόνου και ποταμού (1935), εκπλήρωσε τις προσδοκίες για κάτι καλύτερο που θα

Φελίξ Ναντάρ: Η τολμηρή ζωή του πρώτου φωτογράφου διασήμων

Στην πατρίδα του Γαλλία παραμένει θρύλος. Ο Φελίξ Ναντάρ, κατά κόσμον Γκασπάρ - Φελίξ Τουρνασόν (1820 - 1910), υπήρξε ο πρώτος φωτογράφος διασήμων, ο άνθρωπος που τράβηξε την πρώτη αεροφωτογραφία και επιπλέον, από τους πρώτους που αντιλήφθηκαν ενστικτωδώς το πρώιμο ακόμη τότε ενδιαφέρον του Τύπου για τους celebrities και τον ρόλο που μπορούσε να διαδραματίσει η φωτογραφία στο «παιχνίδι» της δημοσιότητας.
Νάρκισσος (αλλά «γοητευτικός νάρκισσος», σύμφωνα με τον συγγραφέα της βιογραφίας του, Άνταμ Μπέγκλεϊ) είχε στόχο να γίνει και ο ίδιος διάσημος.
Ο Ναντάρ έστησε μπροστά από τον φακό του μερικούς από τους πιο επιδραστικούς καλλιτέχνες του καιρού του -από τον συγγραφέα Σαρλ Μποντλέρ και τη ντίβα Σάρα Μπερνάρ, μέχρι τους

«Αφιέρωμα στο έργο του Γιάννη Ρίτσου» στο Θέατρο Αργώ

diastixo.gr

Δημοσιεύτηκε 14 Ιανουαρίου 2019

Ένα πολιτιστικό γεγονός αφιερωμένο στο έργο και τις ημέρες του Γιάννη Ρίτσου με αφορμή τα 110 χρόνια από τη γέννησή του πραγματοποιείται από τις 12 Ιανουαρίου 2019, κάθε Σάββατο και Κυριακή, στο Θέατρο Αργώ, εμπνευσμένο από την ηθοποιό Νάνα Παπαδάκη. Δώδεκα σημαντικές ποιητικές φωνές, με τιμώμενη προσκεκλημένη τη συγγραφέα και κόρη του ποιητή, Έρη Ρίτσου, συνοδεύουν την επιτυχημένη παράσταση Κάτω απ’ τον ίσκιο του βουνού, που επιστρέφει για δεύτερη χρονιά.

Αναλυτικά, οι επόμενες συζητήσεις που πλαισιώνουν την παράσταση Κάτω απ’ τον ίσκιο του βουνού:

20/1: Αλέξιος Μάινας – Λένα Καλλέργη – Μαρία Κουλούρη
27/1: Γιώργος Χρονάς – Σταύρος Σταυρόπουλος – Κατερίνα Χανδρινού

Μιλήσαμε με τον συγγραφέα, μεταφραστή, σκηνοθέτη Αχιλλέα Κυριακίδη

Ο Αχιλλέας Κυριακίδης είναι μια ιδιαίτερη περίπτωση λογοτέχνη. Γεννήθηκε το 1946 στο Κάιρο. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα. Έχει εκδώσει δεκαεπτά βιβλία με διηγήματα, μικρά πεζά και δοκίμια (κινηματογραφικά και φιλολογικά), έχει γράψει τρία σενάρια που γυρίστηκαν σε ισάριθμες κινηματογραφικές ταινίες μεγάλου μήκους και έχει σκηνοθετήσει έντεκα ταινίες μικρού μήκους σε δικά του σενάρια. Κυκλοφορούν πάνω από εκατόν δέκα μεταφράσεις του έργων συγγραφέων όπως ο Ζορζ Περέκ, ο Ρεμόν Κενό, ο Χόρχε Λουίς Μπόρχες,  ο Λουίς Σεπούλβεδα, ο Ζαν Εσνόζ, ο Γκιστάβ Φλομπέρ, ο Ζαν Ζενέ, ο Αλφρέντ Ζαρί, ο Ρολάν Τοπόρ, ο Άντριου Κρούμι, ο Κάρλο Φραμπέτι κ.ά.

Το 2004 τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Διηγήματος για τη συλλογή διηγημάτων «Τεχνητές

Το τελευταίο του ποίημα

της Μαρίνας Μαροπουλου*

Θαρρείς η Ποίηση βιολογικό κατάλοιπο της Φύσης∙
μοντέρνο και αειθαλές
Πηγάζει από την αιώνια σωματική ανακύκλωση.
Μάρκος Μέσκος
"Στον ενικό και πληθυντικό ψίθυρο" (2009)

Ciaroscuro-Βασίλης Παπάς

Τάσος Γουδέλης

Ο Βασίλης Παπάς (Έδεσσα, 1954) είναι μια από τις πιο χαρακτηριστικές ποιητικές φωνές, της γενιάς που εμφανίστηκε μετά το '80. Ο Κώστας Μαυρουδής εντόπισε την πρώτη μικρή συλλογή του και τον ενθάρρυνε μέσα από τις σελίδες του ΔΕΝΤΡΟΥ. Ciaroscuro (Κίχλη), τιτλοφορείται το τελευταίο του βιβλίο, στο οποίο επιλέγει επιδέξια αφηγηματικό ύφος στην εξιστόρηση της υπαρξιακής περιπέτειας, με πλαίσιο, σε πολλούς στίχους του, το πολιτικό και κοινωνικό γίγνεσθαι. Η Ιστορία, η μνήμη και οι ατομικές περιπέτειες εντός ανεξέλεγκτων συνθηκών κυριαρχούν, ενώ κάποτε το μικροκλίμα παίρνει

Λέγεται Άνια Βουλούδη και έχει τη σωστή φόρμουλα για να δώσει νέα πνοή στην ελληνική ποίηση

Η πρώτη συλλογή ποιημάτων της Άνιας Βουλούδη είναι η πιο ευχάριστη αναγνωστική άφιξη του νέου έτους. Μπορεί το τυπογραφικό κομψοτέχνημα που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αντίποδες να αποτελεί ντεμπούτο, αυτό ωστόσο δε σημαίνει ότι στερείται κάτι από τη σιγουριά του βετεράνου ή την ικανότητα να σε παρασύρει σε έναν κόσμο υψηλών συναισθημάτων και βαθιάς δραματικής έντασης. Εάν τα 32 ποιήματα του «Η πλατεία ως μια βέβαιη κατάληξη» αποτελούν κριτήριο της όμορφης τρικυμίας στο μυαλό της δημιουργού, τότε φαίνεται ότι μια θριαμβευτική νέα φωνή αναδύεται στον πλανήτη ελληνική στιχοπλοκή. Καλώς ήρθατε στο μέλλον.

 Ποιήματα που απολαμβάνουν είτε οικτίρουν τη ζωή, που βλέπουν ενορατικά τον κόσμο και αφήνουν δυνατό ίχνος στις αισθήσεις όσων τα διαβάζουν. Ποιήματα που ρουφούν την καθημερινότητα ως το μεδούλι, που διακρίνουν μεγαλείο ή ματαιότητα σε κάτι συρρικνωμένο σε ασήμαντο σημείο,

Τάνια Χέρσμαν (Tania Hershman): Ἕνα τραγούδι γιὰ πτώση

(A Song for Falling)

ΥΝΕΘΕΣΕ. Ἕ­να τρα­γού­δι γιὰ ὄρ­θια στά­ση, ἕ­να τρα­γού­δι γιὰ κα­θι­στή. Μί­α σου­ί­τα γιὰ τὸ μπά­νιο. Δύ­ο τρα­γού­δια, ἐκ τῶν ὁ­ποί­ων δὲν μπο­ροῦ­σε νὰ ἐ­πι­λέ­ξει, γιὰ τὸ μα­γεί­ρε­μα. Ἐ­πε­ξερ­γα­ζό­ταν ἕ­να τρα­γού­δι γιὰ πτώ­ση ἀ­πὸ με­γά­λο ὕ­ψος – ὅ­ταν ἔ­πε­σε αὐ­τός.

       Κι ἔ­πει­τα δὲν μπό­ρε­σε νὰ τὸ ὁ­λο­κλη­ρώ­σει.

       Μά­ζε­ψε ὅ­λα τὰ τρα­γού­δια της καὶ τὰ ἔ­βα­λε στὸ ψυ­γεῖ­ο. Γιὰ νὰ κά­νει χῶ­ρο, τὰ λα­χα­νι­κὰ —ντο­μά­τες καὶ φρέ­σκα κα­ρό­τα— τὰ σκόρ­πι­σε ἔ­ξω στὸ κα­λο­και­ρι­νὸ γρα­σί­δι.

Νικήτας Σινιόσογλου

Γιώτα Κριτσέλη
 Ο «Αλλόκοτος Ελληνισμός» του Νικήτα Σινιόσογλου υπήρξε μια δυνατή αναγνωστική εμπειρία για πολλούς αναγνώστες. Κατά τη δική μου κρίση -παραμένω πρωτίστως αναγνώστρια- ήταν το ωραιότερο δοκίμιο που έχω διαβάσει στην ελληνική γλώσσα εδώ και καιρό. Να όμως που έχει έναν ισχυρό και άκρως γοητευτικό αντίπαλο: τις «Μαύρες Διαθήκες».

Νικήτας Σινιόσογλου, «Μαύρες διαθήκες. Δοκίμιο για τα όρια της ημερολογιακής γραφής», Κίχλη 2018.
«ΣΤΑ Μαύρα Τετράδια του Μάρτιν Χάιντεγκερ και στο Glossarium του Καρλ Σμιτ –τα πιο σκοτεινά ημερολόγια στην ιστορία της φιλοσοφίας–, οι δύο κορυφαίοι στοχαστές του Τρίτου Ράιχ

Ο Μάρκος Μέσκος έβρισκε πάντα να πει δύο κουβέντες παραπάνω

Μάρκος Μέσκος γεννήθηκε στην Έδεσσα της Μακεδονίας το 1935.  Εκεί οι εγκύκλιες και οι γυμνασιακές του σπουδές. Κατ’ αρχάς στο εμπορικό κατάστημα του πατρός του και κατόπιν, 1965-1980, στην Αθήνα. Απεφοίτησε από το Αθηναϊκό Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Σχολής Δοξιάδη Αθηνών το 1968. Εργάστηκε, μεταξύ άλλων εργασιών του ποδαριού, ως γραφίστας σε αρκετά διαφημιστικά γραφεία αλλά και επιμελητής εκδόσεων. Πολύ πριν, από το 1957, είχε συνδεθεί με τη συντακτική ομάδα του περιοδικού “Μαρτυρίες”. Γράφει ποιήματα από το 1952. Συνεργάστηκε με ποιήματα, μελέτες και πεζογραφήματα σε πολλά περιοδικά. Ποιήματά του μεταφράστηκαν σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες. Από το 1981 είναι εγκατεστημένος στη Θεσσαλονίκη.
Φίλος και συνιδρυτής της εκδοτικής ομάδας των “Χειρογράφων” ενώ από το 1987-1993 εργάστηκε ως υπεύθυνος των εκδόσεων της Α.Σ.Ε. Έχει τιμηθεί με το βραβείο ποίησης του περιοδικού “Διαβάζω” για τους “Χαιρετισμούς”, 1995, και με το βραβείο του Ιδρύματος Κώστα και Ελένης Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών, το 2006, για το σύνολο του ποιητικού του έργου. Απεβίωσε την Πρωτοχρονιά του 2019 στη Θεσσαλονίκη. Η συνέντευξη αυτή δόθηκε στα πλαίσια της έκθεσης με έργα ζωγραφικής του που έγινε στο βιβλιοπωλείο Φωταγωγός τον Σεπτέμβρη του 2017.

Με τη Ζυράνα Ζατέλη.

Η βαρύτητα του χρόνου

Georgi Gospodinov «Περί φυσικής της μελαγχολίας» Μετάφραση: Αλεξάνδρα Ιωαννίδου Ικαρος, 2018, σελ. 336

Συντάκτης: 

Χρήστος Βασματζίδης

«Το ανάθεμά μου είναι η μοναξιά μου / είμαι ένα κτήνος, τέρας πια, / δε θέλω φως, δε θέλω συντροφιά, / η δυστυχία τώρα με αρπάζει. / …Κάθε άλλη μου χαρά ανοησία / κι ο μόνος ουρανός είναι η μελαγχολία». Είναι κάποιοι στίχοι από το ποίημα του Ρόμπερτ Μπέρτον σαν προ-εισαγωγή στο μνημειώδες τρίτομο έργο του Η ανατομία της μελαγχολίας. Κάπου μέσα στο λαβυρινθώδες, ατιθάσευτο και θηριώδες κείμενο, παραθέτει τις απόψεις για τη φύση της μελαγχολίας, τη διάκρισή της, δηλαδή, σε υλική και σε άυλη, την οποία θεωρούσαν πως είναι επίκτητη, νόθα και πλεοναστική.
Οταν λοιπόν κυκλοφόρησε το δεύτερο μυθιστόρημα του Γκεόργκι Γκοσποντίνοφ (Georgi Gospodinov) Περί φυσικής της μελαγχολίας, είχα κατά νου μια μυθιστοριογραφική δοκιμή αυτής της διάκρισης που κάποτε είχα διαβάσει στον Μπέρτον.

Ο τόπος μας, χίλιες ανάσες

Του Δημήτρη Χριστόπουλου*
 Όχι τυχαία, η ανασκόπησή μας δανείζεται τον τίτλο από το πρόσφατο μυθιστόρημα της Ιωάννας Καρυστιάνη προκειμένου να σηματοδοτήσει μια δεσπόζουσα της πρόσφατης ελληνικής...

Του Δημήτρη Χριστόπουλου*
Όχι τυχαία, η ανασκόπησή μας δανείζεται τον τίτλο από το πρόσφατο μυθιστόρημα της Ιωάννας Καρυστιάνη προκειμένου να σηματοδοτήσει μια δεσπόζουσα της πρόσφατης ελληνικής βιβλιοπαραγωγής που βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη. Τόπος-βίωμα-μνήμη: ένα τρίπτυχο που μπορεί σαν νήμα να συνθέσει τον καμβά της φετινής εκδοτικής παραγωγής, ενώ παράλληλα προσφέρει και μια ασφαλή οπτική θέασης.

Τίτος Πατρίκιος: «Η ποίηση μπορεί να σε βρει οπουδήποτε. Αρκεί να είσαι σε εγρήγορση. Να μην ξεχνιέσαι…»

Συνέντευξη του Τίτου Πατρίκιου στην Δήμητρα Καραγιάννη

– Κύριε Πατρίκιε, ο Μανόλης Αναγνωστάκης στον «Επίλογο» έγραφε:Γιατί, όπως πολύ σωστά είπε κάποτε κι o φίλος μου o Τίτος, «Κανένας στίχος σήμερα δεν κινητοποιεί τις μάζες. Κανένας στίχος σήμερα δεν ανατρέπει καθεστώτα». Ισχύει αυτό στην εποχή μας;

Το ποίημα αυτό το έγραψα το 1957, αγανακτισμένος από μερικούς ποιητές, οι οποίοι, ενώ δεν είχαν καμία συμμετοχή στην αντίσταση, γράφανε ποιήματα γεμάτα φισεκλίκια, χειροβομβίδες και παλικαριά ψεύτικη. Είχα θυμώσει πολύ με αυτή την κατάσταση. Υπάρχει ένας πολύ καλός φιλόλογος και κριτικός, ο Κώστας Παππάς, ο οποίος σε ένα βιβλίο του εντόπισε τους ποιητές και τα ποιήματα στα οποία έμμεσα αναφέρεται το δικό μου ποίημα. Η αλήθεια είναι ότι τις μάζες τις κινητοποιούν συνήθως άλλοι παράγοντες σε όλες τις εποχές. Οι στίχοι έρχονται μετά, για να εκφράσουν αυτό που ήδη έχει συμβεί.

Στέλλα Δούμου, «Χρονορυχείο», εκδ. Θράκα 2017 (μετάφραση στα γερμανικά: Κατερίνα Λιάτζουρα)

OBDACHLOS

Über welche Regenpumpschenredest du
zumal der Regen im Gänsemarsch kommt
und ich ein Wegbin?
Meine Lieblingsfarbe ist salzig
verbrannte Reifen wärmen den Schlaf
und von meinen Nägeln hängen bucklige Jahre
gewaschen in Bieren und inverfaulten Wässern.
Und du für ein Pumpschen im Regengerätst in glühende Begeisterung…
Silberne Füchse hielten Scheren
als sie mich zum Menschen schnitten
und mich auf dem Fleischmarkt verkauften.
`
*

Λογοτέχνες και Πανεπιστήμιο

του Σπύρου Κακουριώτη
Η σχέση του Κωστή Παλαμά με το Πανεπιστήμιο Αθηνών είναι πασίγνωστη. Ο ποιητής υπήρξε από το 1897 έως το 1928 γενικός γραμματέας του, θέση την οποία υπηρέτησε με συνέπεια, μολονότι αισθανόταν ασφυκτική την αντίθεση ανάμεσα στη θέση του ως δημοσίου υπαλλήλου και στην ιδιότητά του ως ποιητή. Άλλωστε, ο ένθερμος δημοτικισμός του θα τον οδηγήσει σε σύγκρουση όχι μονάχα με τους προϊσταμένους του (επιτιμήθηκε και απολύθηκε προσωρινά δύο φορές από τη θέση του) αλλά και με τους φοιτητές του Πανεπιστημίου, που αποπειράθηκαν να χειροδικήσουν εναντίον του για τον ίδιο λόγο.

«Ο μεταφραστής πρέπει να μένει αφανής»

«Η μετάφραση ως δουλειά “σηκώνει” πολλή συζήτηση. Εχω την τάση να υιοθετώ την άποψη του Σοπενχάουερ, ότι η ποίηση δεν μεταφράζεται, αλλά αποδίδεται(…). Ωστόσο, αν και ο μεταφραστής φαίνεται να “ξαναγράφει” το ποίημα, δεν έχει το δικαίωμα -και αυτό είναι όρος απαράβατος- να “απομακρυνθεί” από το πλαίσιο, το οποίο έχει προκαθορίσει ο πραγματικός του δημιουργός».
Ο Χανιώτης ποιητής Γιώργος Καρτάκης «αναμετρήθηκε» πρόσφατα ως μεταφραστής με «Το τραγούδι του έρωτα και του θανάτου του σημαιοφόρου Χριστόφορου Ρίλκε» του Ράινερ Μαρία Ρίλκε. Ένα έργο εμβληματικό που ο ίδιος ο δημιουργός του είχε χαρακτηρίσει ως «ένα πεζό μολυσμένο με στίχους». Με αφορμή την παρουσίαση του βιβλίου (κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «24 Γράμματα») αύριο Κυριακή, 13 Ιανουαρίου, στην Συναγωγή Ετζ Χαγίμ στα Χανιά, μιλήσαμε με τον Γιώργο Καρτάκη για το ιδιαίτερο αυτό έργο του κορυφαίου ποιητή, τις προκλήσεις της μετάφρασης αλλά και την ποίηση που έχει τη δύναμη να σπάει τα «φράγματα» του χρόνου και των διαφορετικών εποχών…

«Το σκάκι του ουρανού»: Όταν η ποίηση συνομιλεί με τη φιλοσοφία...

Του Αντρέα Πολυκάρπου

Τα τελευταία χρόνια ελάχιστες είναι οι ποιητικές συλλογές για τις οποίες θέλησα να γράψω. Κάτι η επανάληψη των ποιητικών μοτίβων, κάτι η έλλειψη διακειμενικότητας, κάτι η χαμένη μουσική αίσθηση που πρέπει να ενέχουν τα ποιήματα και που όλο και εξαφανίζεται αλλά και άλλα τρωτά σημεία της σημερινής μας ποιητικής παραγωγής.
Παίρνοντας στα χέρια μου την ποιητική συλλογή του Δημήτρη Λαμπρέλλη, καθηγητή Φιλοσοφίας, «Το σκάκι του ουρανού», εκδόσεις Μελάνι, αντιλαμβάνεσαι από την πρώτη στιγμή ότι η μικρή έκταση των ποιημάτων είναι γεμάτη από φόρτο μηνυμάτων και εικόνων που γεμίζουν τα κενά που αφήνουν οι λέξεις. Διότι στην ποίηση πάντα θα υπάρχει το κενό τόσο του νοήματος όσο και το λεκτικό (φειδωλή η τέχνη αυτή σε έκταση) το οποίο τεχνίτες του λόγου «φροντίζουν» να το γεμίζουν με εικόνες και κυρίως με διακειμενικότητα νοημάτων.

Ο δημοσιοϋπαλληλικός βίος στην ποίηση του Καρυωτάκη

– του Γιώργου Μακρίδη

12/10/2016

44 λεπτα

Ο δημοσιοϋπαλληλικός βίος στην ποίησή του Καρυωτάκη· μια φιλοσοφική ψυχογράφηση επάνω στον ποιητικό τόπο 

1. Εισαγωγή σε γενικά ποιητικά χαρακτηριστικά και ειδικά μεθοδολογικά στοιχεία.

[O] κόσμος των ελληνικών γραμμάτων κλονίζεται από την αυτοκτονία του ποιητή Κώστα Καρυωτάκη την 21 Ιουλίου [1928]. «Ένα ποιητής με εξαιρετική ευαισθησία που… είχε την τύχη ν’ αφήσει ένα έργο που λογαριάζει ωσάν σταθμός στη λογοτεχνία μας», είναι ο μάλλον συγκρατημένος φόρος τιμής του Γιώργου [Σεφέρη] πολλά χρόνια αργότερα. Ο Καρυωτάκης, δημόσιος λειτουργός όπως και ο ίδιος [ο Σεφέρης], είχε υπηρετήσει κι αυτός τους δύο αφεντάδες· το τελευταίο του ποίημα είναι μια καυστική επίθεση κατά της ανίας και της μικροψυχίας της ελληνικής επαρχιακής ζωής και της ανεγκέφαλης γραφειοκρατίας που τη ρυθμίζει. Αν και ο Καρυωτάκης είχε ήδη εκδώσει τρεις ποιητικές συλλογές και αυτοκτόνησε πριν από την πρώτη εμφάνιση του Γιώργου Σεφέρη στα γράμματα, η διαφορά ηλικία ανάμεσα στους δύο ποιητές ήταν μόλις τέσσερα χρόνια. [1]

ΤΟ ROCK ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ μύθοι και πραγματικότητα

Πριν λίγες ημέρες έφθασε στα χέρια μου το τελευταίο(;) τεύχος του περιοδικού Θεσσαλονικέων Πόλις (#22, Σεπτέμβριος 2013)… και καθώς το ξεφύλλιζα έπεσα πάνω σ’ ένα 8σέλιδο κείμενο υπό τον τίτλο Θεσσαλονικέων Ροκ, το οποίον υπέγραφε ο Κώστας Γ. Καρδερίνης (συντάκτης του mic.gr κ.λπ.).

Αν δεν με απατά η μνήμη μου ο Καρδερίνης είχε δημοσιεύσει κάποιο άρθρο του και στο Jazz & Τζαζ πριν κάποιο καιρό – δεν το λέω όμως με απόλυτη βεβαιότητα (πρέπει να το τσεκάρω). Το κείμενο αυτό (για το rock στη Θεσσαλονίκη) είναι γενικώς καλό («γενικώς» λέω) δίνοντας μία… πληθωρική εικόνα για την ροκ σκηνή τής πόλης μέσα στα χρόνια. Αν, όμως, κάποιος το εξετάσει πιο προσεκτικά θα διαπιστώσει το εξής. Πως όσο πηγαίνει από τους παλαιότερους καιρούς προς τους πιο τωρινούς το κείμενο όλο και… καλυτερεύει (όχι πως και για τα πιο πρόσφατα χρόνια δεν διαβάζουμε τινές υπερβολές). Εννοώ, πως για τις παλαιές εποχές γράφονται ορισμένα πράγματα, που είτε δεν ισχύουν, είτε, έτσι όπως είναι γραμμένα, δημιουργούν μια σύγχυση. Δεν ξέρω αν είναι λογικό αυτό να συμβαίνει μετά από τόσα χρόνια – αν και είναι αλήθεια πως εσχάτως ενέσκηψαν… χίμαιρες που κατατρύχουν, πια, το χώρο. Δημιουργήθηκαν «λούμπες», τις οποίες πολλοί νεώτεροι τις πατούν, όντας ανεπαρκώς ενημερωμένοι ή ενημερωμένοι από πηγές τρέχα-γύρευε.

Εύφορη γη (για το «Στ΄ αμπέλια» του Στ. Ζουμπουλάκη γράφει η Αθηνά Βογιατζόγλου)

της Αθηνάς Βογιατζόγλου (*)

          Μπορεί “τ’ αμπέλια” των παιδικών καλοκαιριών του Σταύρου Ζουμπουλάκη να μην ήταν κυριολεκτικά περιοχή με αμπελώνες (ήταν απλώς ο τρόπος με τον οποίο ονόμαζαν οι κάτοικοι της Συκιάς του νομού Λακωνίας το μέρος έξω από τον οικισμό, όπου ξεκαλοκαίριαζαν), ωστόσο το αυτοβιογράφημα Στ’ αμπέλια περιέχει ποικιλίες ολόκληρες από ζουμερά σταφύλια: αναμνήσεις, βιώματα, σκέψεις του συγγραφέα για την οριστικά χαμένη αγροτική Ελλάδα της δεκαετίας του’60·  έναν τρόπο καταγραφής των παιδικών αναμνήσεων που αποφεύγει την παγίδα να ηχήσει βαρετός και ναρκισσευόμενος, όπως τόσο συχνά συμβαίνει· μια φρέσκια πρόταση για τη λογοτεχνική γραφή, από κάποιον που δηλώνει εμφατικά ότι δεν είναι λογοτέχνης· και μια συνεχιζόμενη πηγή έμπνευσης για τους κριτικούς και τους πάσης φύσεως σχολιαστές, που δεν παύουν να εκθέτουν τις σκέψεις του γι’ αυτό το μικρό αλλά τόσο περιεκτικό βιβλίο. Πλησιάζουν τα είκοσι τα κείμενα που έχουν δημοσιευτεί μέχρι στιγμής, και συγκροτούν ένα ανεξάρτητο από το αντικείμενό τους πεδίο λόγου και στοχασμού, που συνεχώς διευρύνεται.

Ο κοινωνικός λυρισμός στην ποίηση του Μάρκου Μέσκου

του Μιχάλη Μπαρτσίδη

Γνώρισα προσωπικά τον Μάρκο Μέσκο πριν από περίπου δέκα[1] χρόνια. Η γνωριμία μας εκείνη εξελίχθηκε σε σταθερή φιλία, την οποία κρατάμε οικογενειακώς. Με επισκέπτεται αδιαλείπτως κάθε βδομάδα στον χώρο εργασίας μου, φέρνει μαζί του ένα καρβέλι ψωμί, κάνω καφεδάκι και τα λέμε. Το φθινόπωρο, του φέρνω σταφύλια από το αμπέλι μου και αυτός την άνοιξη κεράσια ή μήλα από τα μέρη του. Ήξερα από παλιά μερικά βασικά πράγματα σχετικά με την ποίηση του Μάρκου Μέσκου, οπωσδήποτε όλα τα βιογραφικά περί Κομμένης γλώσσας, και βεβαίως το ωραιότερο πεζό του, το Μουχαρέμ. Η μεγάλη διαδρομή του ποιητή συμπλήρωσε πέρυσι ―δεν προσέξαμε το ιωβηλαίο― τα πενήντα χρόνια. Όμως, εγώ από κοντά γνώρισα τον ελεγειακό, στοχαστικό πλέον ποιητή, με τις αποστάξεις του, αποφθεγματικό και σοφό, με πιο ελλειπτική γραφή και πιο μύστη.

Ένας περίεργος (ποιητικός) κόσμος (της Μαρίας Αγγελοπούλου)

Κοινές Τρίτες και Τριαδικοί Θεοί, τρία κορίτσια «η Μαρία είναι ο Πατέρας, η Ελένη ο Υιός κι η Γλυκερία κοράσι γλυκερό της νιότης κόρη, στα γόνατα της Χάρις που μεγάλωσε, τω μεγάλω ππιο γγλυκό Άγιο Πνεύμα». Τρεις Θεοί «καθίσανε με τον Όσιρη της Ίσιδα και τον Ώρο για ένα τσάι». Τρεις συμβουλές «1. Κοιλιακοί 2. Αστραφτερό χαμόγελο 3. Πόζες σέξι».
Ο Κωνσταντίνος Παπαχαράλαμπος συστήνεται για τρίτη φορά στο κοινό λέγοντας των «ανθρώπων την ιστορία» με το «3».
Το βιβλίο αποτελείται από έξι μέρη στα οποία αναπτύσσονται πιθανόν (αλλά σε καμιά περίπτωση σίγουρα) 21 ποιήματα. Η καταμέτρηση έγινε αυθαίρετα σε μια προσπάθεια περιγραφής του βιβλίου, καθώς τα ποιήματα δεν έχουν τίτλους μήτε αρίθμηση και δεν είναι καν σαφές που τελειώνει το ένα ποίημα και που αρχίζει τ’ άλλο.

Ο Λεονάρδο Παδούρα στην μετά-Κάστρο Αβάνα

της Έλενας Χουζούρη

Ο Λεονάρδο Παδούρα [Αβάνα, 1955] είναι αναμφισβήτητα ο πιο πολυδιαβασμένος και πολυμεταφρασμένος Κουβανός συγγραφέας. Σεναριογράφος, δημοσιογράφος και κριτικός καθιερώθηκε παγκοσμίως με την «Τετραλογία της Αβάνας» στην οποία πρωταγωνιστεί αφενός, ο  ο ιδιόρρυθμος, ανένταχτος, ανυπάκουος,  ανήσυχος και παθιασμένος λάτρης του αλκοόλ, αστυνόμος Μάριο Κόντε και αφετέρου, η Αβάνα με όλες τις αντιθέσεις, αντιφάσεις και σκοτεινιές της.  Στην Τετραλογία ο Κόντε ήταν εν ενεργεία αστυνόμος –ταγματάρχης για την ακρίβεια όπως θέλουν τους αστυνομικούς στην Κούβα. Ο ανυπάκουος όμως αστυνόμος, μετά από δέκα χρόνια στην αστυνομία, βρέθηκε εκτός αυτής και για να επιβιώσει στοιχειωδώς έγινε ένας  ιδιόρρυθμος παλαιοβιβλιοπώλης.

(Άμπωτη) -Τάκης Γκόντης

Γενναίος θα παραμείνω

Τι κι αν η μάχη χαθεί
Τι κι αν τίμημα πληρώσω βαρύ
Τι κι αν στέκω απ’ όσα βλέπω ενεός

Έβγαλα γλώσσα στην εξουσία σας

Και γι αυτό θα κριθώ προπετής
Πριν ο οίκτος φανεί

Ασεβής και απόβλητος

Τη νύχτα που έσβησαν τ’ αστέρια…

της Μαρίζας Ντεκάστρο

…η λεωφόρος ήταν έρημη, φωτισμένη στα αριστερά της νησίδας που χωρίζει τα δύο της ρεύματα. Η σκοτεινή νυχτερινή εικόνα στο εξώφυλλο προκαλεί ανησυχία. Κάτι μπορεί να συμβεί στο υποφωτισμένο μέρος, εκεί που δεν βλέπει ο αναγνώστης!
Όπως ήταν φυσικό, η ανακοίνωση στα ΜΜΕ του Amber Alert για την εξαφάνιση της Λένας Μανιέ, μαθήτριας της Γ’ Λυκείου, πυροδότησε τις συζητήσεις παντού. Και το γεγονός ότι κανένας, ούτε η οικογένεια, ούτε οι φίλοι και οι φίλες, ούτε το σχολείο, ούτε καν η αστυνομία δεν είχε την παραμικρή ένδειξη εξήγησης του συμβάντος, οδήγησε όλους τους γνωστούς της Λένας σ’ έναν παροξυσμό μετέωρων υποθέσεων όπου καθένας προσπαθούσε να σταθεί απέναντι στο συμβάν  και να ξεπλυθεί, ει δυνατόν, αποσοβώντας κάθε υπόνοια δικής του ευθύνης και σπέρνοντας αμφιβολίες.

Βασίλης Κατσικονούρης: συνέντευξη στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη

Ο Βασίλης Κατσικονούρης έχει γράψει τα θεατρικά έργα Το γάλα, Καλιφόρνια Ντρίμιν, Εντελώς αναξιοπρεπές, Το μπουφάν της Χάρλεϋ, Οι αγνοούμενοι, Πήρε τη ζωή της στα χέρια της, Καγκουρό, Το καμ μπακ, τα οποία έχουν παιχτεί στην Ελλάδα (Εθνικό Θέατρο, Θέατρο Δημήτρης Χορν, Στοά, Μεταξουργείο, Ελληνικός Κόσμος, Ίδρυμα Κακογιάννης, κ.α.), στην Κύπρο (ΘΟΚ, Θέατρο Διόνυσος, ΕΘΑΛ, κ.α.), στο Βελιγράδι (Belgrade Drama Theatre), στη Βαρσοβία (Kamienica Theatre) και στη Γερμανία (Wiesbaden Festival). Πολλά από αυτά έχουν τιμηθεί με κρατικά βραβεία από το Υπουργείο Πολιτισμού, στον διεθνή διαγωνισμό του Ιδρύματος Ωνάση και με βραβεία κοινού από το περιοδικό Αθηνόραμα. Έχει γράψει τα μυθιστορήματα Μπαμπούσκα (Κέδρος, 2012) και Ντίντλο, το σωματίδιο του χρόνου (Γαβριηλίδης, 2014), τη συλλογή διηγημάτων Η ρωγμή των 7:45

Κώστας Μουρσελάς: «Κλειστόν λόγω μελαγχολίας»

Διώνη Δημητριάδου

Δημοσιεύτηκε 04 Ιανουαρίου 2019

Το σκηνικό ενός μυθιστορήματος μοιάζει με μια ήρεμη λίμνη, στην οποία μέσα πέφτει μια πέτρα. Αν αυτή η πέτρα υποθέσουμε πως είναι ο κεντρικός ήρωας (γι’ αυτό και πέφτει ακριβώς στη μέση της λίμνης), τότε οι ομόκεντροι κύκλοι που δημιουργούνται γύρω του είναι τα υπόλοιπα πρόσωπα της πλοκής, τα οποία βρίσκονται κοντά του με έντονο το περίγραμμα του κύκλου τους ή πιο μακριά του με φθίνουσα τη γραμμή του περιγράμματος, όσο απομακρύνονται από αυτόν. Για να συλλάβουμε τη συνολική εικόνα της διαταραγμένης λίμνης είναι καλύτερα να βρισκόμαστε πιο μακριά και πιο πάνω από αυτήν. Έτσι γίνονται αντιληπτές και οι παραμικρές αναταράξεις στην επιφάνειά της. Τι θα σκεφτόμασταν, όμως, αν μας έλεγαν πως στην ουσία ο κεντρικός ήρωας είναι η ίδια η λίμνη και όχι τα πρόσωπα (κύρια και δευτερεύοντα) που γύρω τους σχεδιάστηκε όλη η πλοκή;

«70 χρόνια από το θάνατο του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη»

`
Για τα 70 χρόνια από το θάνατο (αυτοχειρία) του Nαπολέοντα Λαπαθιώτη (βράδυ 7 προς 8 Ιανουαρίου του 1944) παρουσιάζουμε δύο σπάνια κείμενά του που δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό «Πνευματική Ζωή», τ.χ. 61 στις  25/3/1940.
`

ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΑΚΡΟΑΣΗ: Μελοποιημένα ποιήματα του Θεοδόση Βολκώφ - "Δίσκος του Μιχάλη Γούτη ΣΤΑ ΦΑΝΕΡΑ ΚΑΙ Τ' ΑΦΑΝΕΡΩΤΑ"

http://logotexnika-epikaira.blogspot.com/2019/01/blog-post_1.html 
Δίσκος του Μιχάλη Γούτη "Στα φανερά και τ' αφανέρωτα" σε ποίηση Θεοδόση Βολκώφ.

01▶00:05 Παραμύθι του νερού - Γιάννης Τέμπρελης
από το βιβλίο ''τα τραγούδια της Ψυχής και της Κόρης''

02▶02:33 Σαν το λύκο - Μέλα Γεροφώτη
από το βιβλίο ''SEXUS''